Korzyści ze słuchanych bajek dla wyobraźni i koncentracji młodych słuchaczy
To, że książki z dziećmi czytać warto wie chyba każdy rodzic. Opowiadają one historie pełne niezliczonych przygód i pomagają przekazać uniwersalne wartości. Ale co z audiobookami? Możemy sobie zadawać pytanie, czy to nie jest pójście na łatwiznę. Odtworzymy maluchowi taką lekturę na dobranoc i mamy z głowy. Nie poświęciliśmy czasu, a jedynie ponieśliśmy wysiłek znalezienia odpowiednich bajek, zapewniając albo rozrywkę, albo ułatwiając zasypianie. Na szczęście nie musimy się tym zamartwiać. Audiobook jest również inwestycją w rozwój naszego dziecka i przynosi mu wymierne korzyści, a jednocześnie wzmacnia – a nie zastępuje – naszą bliskość.
Nie ukrywajmy, wieczorne czytanie książki – zwłaszcza gdy jesteśmy zmęczeni, a oczy bolą po ośmiu godzinach spędzonych przed ekranem komputera czy tabletu w pracy – bywa wyzwaniem. W takich właśnie momentach dobrą odskocznią będzie odtwarzanie audiobooków. Dzieci je po prostu uwielbiają. Przejdźmy więc do zalet wspólnego słuchania.
Rozwój wyobraźni to największy plus słuchanych opowieści. Oglądanie bajek na ekranie jest formą pasywnej konsumpcji. Obraz jest podany na tacy i nie wymaga żadnego wysiłku kognitywnego, by go „dopowiedzieć”. Mózg zostaje „nakarmiony” bez potrzeby angażowania wyobraźni.
Słuchowisko jest natomiast wyzwaniem dla dziecka. Mimo że narrator np. opisuje zamek, to słuchacz musi zdecydować czy wieże będą spiczaste, czy masywne, jakiego koloru będą mury i czy nad bramą będą fruwać kruki, czy może jeden orzeł. To jest właśnie trening kreatywności i sposób, by zabawa przeplatała się z nauką.
Psychologia rozwojowa wskazuje, że zdolność do tworzenia mentalnych obrazów – czyli właśnie wyobraźnia – jest niezbędna nie tylko do czerpania radości z literatury, ale także do: rozwiązywania problemów, myślenia abstrakcyjnego i planowania.
Dziecko, które potrafi „zobaczyć” w głowie to, czego słucha, łatwiej wizualizuje abstrakcyjne pojęcia w szkole (np. działania matematyczne). To umiejętność, która procentuje w życiu.
Kolejnym ważnym aspektem jest rozwój uwagi i koncentracji. Audiobook – zwłaszcza ten dłuższy, z rozbudowaną fabułą i wieloma postaciami – wymaga od dziecka, aby przez dłuższy czas skupiło się wyłącznie na płynącej w dźwięku treści. Musi zapamiętywać imiona, śledzić wątki, identyfikować nastroje po głosie lektora, nie rozpraszając się bodźcami wizualnymi – to jest potężny trening dla płata czołowego. Nauczyciele już zwracają uwagę, że uczniowie, bombardowani krótkimi filmikami na TikToku czy Instagramie, mają coraz większe trudności z utrzymaniem uwagi przez kwadrans (jakby cofnęli się do przedszkola).
Regularne i aktywne słuchanie półgodzinnej lub godzinnej opowieści jest więc trochę jak siłownia dla mózgu – stopniowo zwiększa jego „wytrzymałość koncentracyjną”.
A dodatkowo, jeżeli audiobooki są naprawdę dobrze zrealizowane, to też jest od razu obcowanie z kulturą wyższą, nieświadome przyswajanie: słownictwa, prawidłowej intonacji, tempa mowy i konstrukcji zdaniowych.
Przeczytaj również:
Stare bajki – 10 kultowych polskich (i nie tylko) dobranocek
Audiobooki dla dzieci – dlaczego warto książki czytane włączyć do codziennej rutyny na dobranoc?
Audiobooki dla dzieci odtwarzane na noc to kwestia relaksu i wyciszenia. Jeżeli sami nie mamy możliwości czytania z dzieckiem, na pewno lepiej mu puścić słuchowisko niż bajkę na telewizorze.
Ograniczenie światła niebieskiego emitowanego przez ekrany na godzinę przed pójściem do łóżka to podstawa higieny snu (nie mówiąc już o tym, że lepiej w ogóle dozować obecność elektroniki w życiu każdego młodego człowieka).
Co innego audiobook. Tu mamy głos lektora, a w przypadku słuchowiska także innych aktorów, dopasowaną muzykę i inne dźwięki. Jeżeli stworzymy rutynę słuchania przed snem, włączenie kolejnego nagrania od razu obniża poziom kortyzolu, uspokaja układ nerwowy i przygotowuje do snu. Dźwięk staje się „kotwicą” wyciszenia. To rytuał, który jest zarówno terapeutyczny, jak i budujący więź, nawet jeśli fizycznie to nie my – opiekunowie – czytamy. Co więcej – możemy leżeć obok, trzymać dziecko za rękę i też się odprężyć, słuchając razem.
Przeczytaj również:
Baśnie braci Grimm – 10 najbardziej znanych baśni z krótkimi opisami
Najlepsze audiobooki dla dzieci – przewodnik po opowiadaniach i baśniach dla maluchów, dzieci młodszych i starszych
Poniżej propozycje subiektywnie najlepszych audiobooków dla dzieci i młodzieży, które pozwolą Waszym pociechom oderwać się od ekranu, spędzić czas w podróży lub po po prostu wyciszyć się przed snem.
Audiobooki dla przedszkolaków
Seria o Kici Koci (Anita Głowińska) – audiobooki czyta Dominika Kluźniak.
Seria o Basi (Zofia Stanecka) – audiobooki z tej serii najczęściej czyta Maria Seweryn. W niektórych częściach, zwłaszcza tych z serii Basia i Franek, lektorką jest Monika Frajczyk.
Pan Kuleczka (Wojciech Widłak) – istnieje audiobook w mistrzowskiej interpretacji Krzysztofa Globisza. Dostępne są też nowsze wersje czytane przez Adama Ferencego.
Seria o Jadzi Pętelce (Barbara Supeł) – audiobooki z tej serii czyta Adrianna Biedrzyńska.
Bajki Ezopa – lektorami są, m.in.: Jerzy Stuhr, Piotr Fronczewski czy Marian Opania.
Piotruś Pan – jedną z lepszych realizacji jest musical Teatru Buffo w formie słuchowiska.
Audiobooki dla dzieci w wieku 7–10 lat
Niezwykła przygoda 10 skarpetek (Justyna Bednarek) – czyta Jacek Braciak.
Dzieci z Bullerbyn (Astrid Lindgren) – czyta Irena Kwiatkowska.
Mikołajek (René Goscinny) – uwielbiana interpretacja Jerzego Stuhra.
Cukierku, ty łobuzie! (Waldemar Cichoń) – czyta Artur Barciś.
Magiczne drzewo (Andrzej Maleszka) – audiobooki z tej serii czyta sam autor. Powstały również słuchowiska-superprodukcje z pełną obsadą aktorską.
Karolcia (Maria Krüger) – najpopularniejszą wersję audiobooka czyta Anna Seniuk.
Afryka Kazika (Łukasz Wierzbicki) – czyta Jacek Kawalec.
Akademia Pana Kleksa (Jan Brzechwa) – legendarne słuchowisko Polskiego Radia z 1961 roku, z muzyką Stefana Kisielewskiego. W roli Pana Kleksa wystąpił Kazimierz Wichniarz.
Kocia Szajka (Agata Romaniuk) – seria słuchowisk detektywistycznych w formie superprodukcji. Występują w nich, m.in.: Karolina Gruszka, Magdalena Różczka i Rafał Zawierucha.
Audiobooki i słuchowiska dla młodzieży 11+
Harry Potter (J.K. Rowling) – kultowa seria audiobooków, którą fenomenalnie zinterpretował Piotr Fronczewski.
Opowieści z Narnii (C.S. Lewis) – audiobooki czytają Jerzy Zelnik i Agnieszka Greiner. Powstały także słuchowiska zrealizowane przez Polskie Radio.
Igrzyska Śmierci (Suzanne Collins) – czyta Anna Dereszowska.
Dziennik cwaniaczka (Jeff Kinney) – czyta Maciej Stuhr.
Ania z Zielonego Wzgórza (L.M. Montgomery) – jedną z najpopularniejszych interpretacji nagrała Jolanta Żółkowska.
Mały Książę (Antoine de Saint-Exupéry) – słuchowisko czytane przez Jerzego Stuhra, Macieja Stuhra.
Przeczytaj również:
Bajki Disneya – 20 najpiękniejszych bajek Disneya dla dzieci
Superprodukcje i słuchowiska młodzieżowe
Władca Lewawu (Dorota Terakowska) – zrealizowane jako superprodukcja przez Audiotekę. W obsadzie znaleźli się, m.in.: Julia Kamińska, Maciej Musiał i Marian Dziędziel.
Kamienie na szaniec (Aleksander Kamiński) – słuchowisko historyczne zrealizowane przez Polskie Radio. Istnieje też superprodukcja Audioteki z udziałem, m.in.: Tomasza Schuchardta, Dawida Ogrodnika i Danuty Stenki.
Mały Książę (Antoine de Saint-Exupery) – czytany przez Tomasza Sobczaka.
Wiedźmin (Andrzej Sapkowski) – flagowa superprodukcja Audioteki i Teatru Polskiego Radia. Występuje w niej ponad 80 aktorów, m.in.: Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Banaszyk i Anna Dereszowska.
Trylogia Star Wars – polska adaptacja słuchowiskowa oryginalnych scenariuszy filmowych. Superprodukcja z efektami dźwiękowymi, muzyką i udziałem: Marcina Hycnara, Antoniego Pawlickiego i Moniki Pikuły.
Gra o Tron (George R.R. Martin) – jedna z największych superprodukcji Audioteki. W nagraniach wzięło udział ponad 200 aktorów, w tym m.in.: Robert Więckiewicz, Piotr Fronczewski i Agata Kulesza.
Przeczytaj również:
Wiersze i wierszyki na dobranoc
Bajki muzyczne i słuchowiska z dawnych lat, czyli powrót do dzieciństwa rodziców
Słuchowiska muzyczne z lat 80., znane nam rodzicom jako Bajki grajki, były prawdziwym teatrem radiowym dla dzieci. Za ich sukces odpowiadała profesjonalna realizacja, znakomita muzyka (np. autorstwa i w aranżacjach: Włodzimierza Korcza, Zbigniewa Bizonia czy Krzysztofa Sadowskiego nagrywana z towarzyszeniem radiowych orkiestr) oraz wspaniali aktorzy z najwyższej półki, m.in.: Irena Kwiatkowska, Wiesław Michnikowski czy Danuta Szaflarska. Na płytach gramofonowych ukazało się ponad 100 pozycji, w tym takie tytuły jak: O rybaku i złotej rybce, Pchła Szachrajka, Król Bul, Stoliczku, nakryj się!, Szklana góra, Jaś i Małgosia czy Czarnoksiężnik z krainy Oz. Każde słuchowisko było małym dziełem sztuki. Na szczęście ten skarb nie zaginął. Choć trudno znaleźć oryginalne winylowe Bajki grajki, to ich reedycje są dostępne w ramach jednej kolekcji na płytach CD czy jako pliki mp3. Wiele z tych nagrań jest dostępnych w nieoficjalnych archiwach na YouTube.
Przeczytaj również:
Kaczka Dziwaczka – Jan Brzechwa
Darmowe i płatne audiobooki dla dzieci – gdzie ich szukać?
Przekonaliśmy się, że audiobooki dla dzieci to skarbnica korzyści rozwojowych, ale też doskonałe narzędzie do zarządzania czasem w podróży, podczas chorób, czy po prostu w trakcie domowych obowiązków. Gdzie jednak znajdować takie „słuchane książki”? Na szczęście mamy w Polsce praktycznie nieograniczony dostęp do źródeł – zarówno bezpłatnych, jak i tych abonamentowych.
Dostęp bezpłatny do słuchanych książek
Zanim sięgniemy po portfel, warto wykorzystać dobrodziejstwa internetu i instytucji publicznych. To świetny sposób, aby przetestować, czy format audio w ogóle przypadnie do gustu naszemu dziecku.
YouTube – znajdziemy tu całe bajki i słuchowiska za darmo. Warto szukać kanałów, które specjalizują się w treściach dla dzieci, takich jak polskie Bajkowisko, Soundsitive Kids (z pięknie zrealizowanymi nagraniami). Kiedy nie wiesz, czego szukać lub chcesz odkryć coś nowego, wpisuj takie frazy jak „długie bajki dla dzieci audiobook” lub „słuchowisko dla dzieci całe”.
Domena Otwarta i Wolne Lektury – to raj dla miłośników klasyki! Utwory, do których wygasły prawa autorskie (np. poezja, baśnie Andersena, wiersze Brzechwy, a nawet Ania z Zielonego Wzgórza), są często dostępne na stronach z domeny publicznej. Znajdziemy tu sporą liczbę lektur – tych obowiązkowych i tych spoza kanonu.
Spotify – nie jest typową platformą z audiobookami, ale w bezpłatnej wersji (z reklamami) znajdziemy mnóstwo treści audio dla dzieci (w tym archiwalne słuchowiska), a także muzyczne bajki.
Biblioteki Publiczne – nie zapominajmy o tradycyjnych źródłach. Wiele bibliotek, poza tradycyjnymi książkami, oferuje audiobooki na płytach CD, a także bezpłatne dostępy (kody) do platform takich jak Legimi czy Empik Go (tam czeka wiele e-booków i audiobooków dla dzieci w różnym wieku).
Przeczytaj również:
Ukulele dla dziecka – czy to dobry pomysł? Jakie wybrać?
Dostęp płatny do audiobooków i słuchowisk
Jeśli potrzebujecie audiobooków często i zaczynacie już znać na pamięć prawie wszystkie te oferowane w bezpłatnych źródłach, pomyślcie o subskrypcji jednej z wielu platform. Za stałą miesięczną opłatę uzyskujecie dostęp do tysięcy tytułów.
Audioteka i Storytel – to platformy, które skupiają się wyłącznie na treściach audio. Oferują szeroki wybór, w tym nowości wydawnicze, kultowe słuchowiska i superprodukcje z udziałem największych polskich aktorów. Mają intuicyjny podział na kategorie wiekowe, a Storytel oferuje również dedykowane sekcje dla najmłodszych.
Legimi i Empik Go – są idealne, jeśli korzystacie również z czytników e-booków. Oferują dostęp do audiobooków w ramach subskrypcji w parze z książkami cyfrowymi.
E-księgarnie (np. Woblink, TaniaKsiążka) – to źródło sprawdzi się, gdy szukamy konkretnej pozycji i chcemy mieć dany tytuł na własność.
