Rodzicielstwo bliskości – czym jest, zasady, wady

Co to jest rodzicielstwo bliskości?

Rodzicielstwo bliskości to termin utworzony przed Williama Searsa, amerykańskiego pediatrę, określający filozofię rodzicielską, według której dziecko tworzy z rodzicami więź emocjonalną, rzutującą na całe jego życie. W związku z tym emocjonalność rodziców ma wpływ na postrzeganie świata przez dziecko, pomaga budować jego poczucie bezpieczeństwa oraz rozwijać kompetencje społeczne i emocjonalne, co owocuje zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu.

Idea rodzicielstwa bliskości opiera się na własnej intuicji rodzica oraz zdrowym rozsądku. Jest daleka od książkowego wychowania wedle zasad, wszelkich powinności i specjalnych metod wychowawczych. W rodzicielstwie bliskości dorosły – rodzic – podąża za emocjami dziecka, wsłuchuje się w nie, reaguje i stara się odpowiadać na potrzeby dziecka. Przede wszystkim, pozwala dziecku na wszelkie emocje i reakcje, które są niczym innym, jak próbą komunikacji i poznawania świata przez małego człowieka.

Wychowanie w bliskości jest również odrzuceniem myślenia o tym, że dziecko jest niedojrzałe, nie rozumie, nie potrzebuje, nie czuje, nie interesuje się, nie potrafi. Jest nastawieniem do dziecka jako do osoby równej nam – dorosłym – ale nie potrafiącej jeszcze wyrażać odpowiednio swoich potrzeb, osoby, która potrzebuje wsparcia, by zrozumieć swoje emocje i nauczyć się radzić sobie z nimi. Rodzicielstwo bliskości to przede wszystkim dostrzeganie, szanowanie i pozwalanie na odrębność dziecka jako osobnej istoty, jego niezależność emocjonalną i indywidualność oraz ich akceptacja.

Wespół z rodzicielstwem bliskości idą takie pojęcia, jak empatia, wsparcie, zrozumienie, szacunek, cierpliwość, intuicja, szczerość, czułość, bliskość emocjonalna i fizyczna, ale także granice i zasady. I są one zarówno „wyznawane” przez rodziców względem dziecka, jak i uczą takiego nastawienia dziecka względem rodzica.

Rodzicielstwo bliskości a bezstresowe wychowanie – czym się różnią?

W dzisiejszych czasach wiele mówi się o bezstresowym wychowaniu, co gorsza, często myli się je z rodzicielstwem bliskości, co jest dużym błędem. Bezstresowe wychowanie jest bowiem wychowaniem bez zasad, nie uwzględniającym potrzeb dziecka w zakresie emocjonalnym. Można powiedzieć, że jest to wychowanie bez wsłuchiwania się w faktyczne potrzeby dziecka, bez dostrzegania jego stanów i bez pomocy w ich zrozumieniu, a jedynie odpowiadaniem na wszelkie pobudki. Słowem – dziecko chce, dziecko ma, niezależnie od tego, czego potrzebuje i co czuje.

Tymczasem rodzicielstwo bliskości opiera się na odpowiadaniu na zachowanie dziecka, jego interpretacji, pomocy w zrozumieniu i byciu przy dziecku, kiedy tego potrzebuje, w zakresie nie tylko fizycznym, ale przede wszystkim emocjonalnym. Rodzicielstwo bliskości to nie tylko spełnianie potrzeb dziecka, ale przede wszystkim właściwe odpowiadanie na nie, co nie zawsze oznacza, że dziecko dostaje to, czego chce. Rodzicielstwo bliskości to bowiem także nauka dostrzegania i stawiania granic zarówno sobie, jak i innym i umiejętnego ich przestrzegania. Liczą się potrzeby zarówno dziecka, jak i wszystkich członków rodziny.

Jakie są zasady rodzicielstwa bliskości?

Rodzicielstwo bliskości opiera się na kilku zasadach, tak zwanych filarach bliskości. Są to:

• więź uczuciowa od narodzin – to, jak rodzina rozpocznie wspólne życie, ma ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju. Niezwykle ważny jest bliski kontakt już od narodzin.
• karmienie piersią, które zbliża do siebie matkę i dziecko, budując między nimi wyjątkową więź. Karmienie piersią sprawia, że dziecko czuje się bezpiecznie, czuje czułość i miłość mamy – nie ma dla niego nic ważniejszego!
• noszenie dziecka – bliskość pomaga budować ufność. W ramionach rodzica dziecko czuje się stabilnie, bezpiecznie, pewnie i spokojnie, dlatego jego uwaga może być przekierowana na odkrywanie świata.
• spanie blisko dziecka – wspólne spanie to jeszcze więcej bliskości dla rodziców i dziecka. Jednak każda rodzina buduje swój model spania. Najważniejsze, by obie strony odczuwały spokój i bezpieczeństwo.
• płacz jako komunikacja – kiedy dziecko płacze to oznacza, że próbuje coś powiedzieć. Jego płacz jest sposobem komunikacji, jedynym, jaki zna od pierwszych chwili narodzin. Mówi nim o swoich potrzebach. Rodzice powinni troskliwie reagować na płacz dziecka – dzięki temu budują jego zaufanie i poczucie własnej wartości – dziecko wierzy, że rodzic reaguje, co daje mu poczucie bezpieczeństwa, pewności i spokoju.
• żadnej tresury – w rodzicielstwie bliskości nie ma powinności ani sztywnych reguł, a przede wszystkim - gry na emocjach. Są miejsca na błędy i wzajemne uczenie się na nich.
• równowaga – potrzeby dziecka są tak samo ważne, jak potrzeby rodzica. Obie strony powinny mieć swoje granice. Szczęśliwy rodzic to szczęśliwe dziecko i odwrotnie, a kluczem do ów szczęścia jest wzajemne reagowanie na swoje potrzeby i umiejętność właściwej reakcji na sygnały z obu stron.

Na czym polega świadome rodzicielstwo?

Świadome rodzicielstwo polega na podążaniu za wzajemnymi potrzebami i emocjami. To wspólne odkrywanie świata, bliska relacja, oparta na wzajemnym szacunku, zrozumieniu i empatii rodziców do dziecka i dziecka do rodziców. Świadome rodzicielstwo dopuszcza myśl, że dziecko może mieć własne zdanie niezależnie od wieku, ma prawo do wszystkich emocji i ich wyrażania tak, jak czuje, niezależnie od tego, czy są – w odczuciu dorosłego – adekwatne do sytuacji. SĄ, dziecko je odczuwa, więc należy przyjąć, że SĄ odpowiednie. Rodzicielstwo bliskości to także stawianie na samodzielność, na naukę na błędach oraz stawianie granic, robienie tego z pełną świadomością, zgodnie ze swoimi potrzebami i przekonaniami.

Dlaczego rodzicielstwo jest takie trudne?

Wychowanie dziecka to trudne, ale niezwykle piękne doświadczenie. Najtrudniejsze w rodzicielstwie jest uświadomienie sobie, że dziecko to człowiek – malutki, delikatny, nieświadomy, niewiele potrafiący – ale człowiek z krwi i kości, który czuje, słyszy, rozumie, choć jeszcze nie tak, jak my i nie zawsze tak, jak my. Najtrudniejsza jest również świadomość, że każdy popełniony przez nas – rodziców – błąd, rzutuje na rozwój psychiczny dziecka, na jego umiejętności społeczne, jego pewność siebie, zachowanie, odczucia, emocje w przyszłości. Dlatego warto wychowywać świadomie – wówczas ewentualne błędy są do wspólnego przepracowania i naprawienia.

Dziecko to czyste, nieskazitelne płótno. A rodzicielstwo jest jak malowanie obrazu. Bycie rodzicem jest jak bycie malarzem, który pozostawi po sobie najpiękniejsze dzieło swojego życia.

Czy noworodek potrzebuje bliskości?

Każdy, bez względu na wiek, jej potrzebuje, a noworodek szczególnie – dla niego świat to wielka niewiadoma, zimna, jasna, głośna, pełna zagrożeń, w przeciwieństwie do miejsca, w którym rozwijał się przed 9 miesięcy. Dlatego maleństwo szczególnie potrzebuje bliskości i tworzenia silnej więzi z rodzicami.

Bliskościowe wychowanie dziecka, czyli jakie?

Świadome, oparte na empatii i szacunku – takie właśnie jest rodzicielstwo bliskości. Dzieci wychowywane w idei rodzicielstwa bliskości odzwierciedlają w przyszłości swoje doświadczenia. Szanowane dziecko wyrośnie na szanującego dorosłego, wysłuchane dziecko – na empatycznego towarzysza, kochane – na kochającego, rozumiane – na takiego, który będzie obdarzał zrozumieniem innych ludzi. Dziecko wychowane w poczuciu bezpieczeństwa, spokoju, miłości i empatii to samo będzie miało do zaoferowania swoim bliskim w przyszłości.