Guzek na szyi u dziecka – przyczyny

Czym jest i jak wygląda guz szyi?

Guz szyi to nienaturalne zgrubienie w obrębie szyi które może być widziane gołym okiem bądź wyczuwalne jedynie palpacyjnie. Może on mieć różną wielkość: od ziarnka grochu wyraźnego pod powierzchnią skóry aż do łagodnego wybrzuszenia o znacznej średnicy. Guzowata zmiana może być miękka lub twarda, różna może być też jej ruchomość pod skórą.

Guzki można podzielić też na bolesne i niebolesne oraz takie, którym towarzyszy zaczerwienienie lub obrzęk. Niekiedy towarzyszą im powiększone węzły chłonne (podżuchwowe, uszne tylne lub po bokach szyi).

Dla właściwej diagnostyki bardzo istotna jest lokalizacja guzka, której dokonuje się poprzez wydzielenie specjalnych obszarów anatomicznych – tzw. 6 trójkątów szyjnych:

• podbródkowego;
• podżuchwowego;
• tętnicy szyjnej;
• mięśniowego;
• nadobojczykowego;
• potylicznego.

Dodatkowo, bardzo istotną cechą, niezbędną do ustalenia przyczyn powstania guzka będzie określenie tempa jego przyrostu lub momentu w życiu, w którym pierwszy raz go zaobserwowano.

Zgrubienie na szyi – dlaczego powstaje?

Guzki na szyi mogą pojawiać się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Przyczyny ich powstawania jednak najczęściej znacznie się różnią w zależności od wieku pacjenta. U niemowląt mają charakter wrodzony, natomiast u starszych dzieci czy młodzieży guzki w większości będą miały charakter zapalny. Z kolei u dorosłych, zwłaszcza powyżej 40 roku życia, kiedy zauważalne są już cechy starzenia się organizmu, tego typu zmiana może świadczyć o procesie nowotworowym.

Guz lub zgrubienie na szyi dorosłych może wynikać z powiększonych węzłów chłonnych będących objawem wielu chorób wirusowych lub bakteryjnych, ale też zaburzeń endokrynologicznych, hematologicznych. Przykłady chorób które mogą manifestować się w ten sposób to m.in.:

• infekcje wirusowe: grypa, wirus Epsteina-Barr, cytomegalia, wirus HIV;
• infekcje z towarzyszącym stanem zapalnym: toksoplazmoza, odra, świnka, różyczka, półpasiec;
• nadczynność tarczycy;
• choroby krwi: białaczki, chłoniaki;
• nowotwory tkanek miękkich: tłuszczaki, mięsaki, kaszaki lub nerwiakowłókniaki;
• przerzuty odległe innych nowotworów do węzłów chłonnych szyi;
• choroby autoimmunologiczne: RZS, toczeń rumieniowaty układowy.

Sporadycznie guzek można pomylić z reakcją alergiczną, np. na ugryzienie owada lub w wyniku kontaktu z czynnikiem drażniącym, jak krem czy perfumy.

Co oznacza kulka na szyi u dziecka?

Guzek na szyi u dziecka tylko w sporadycznych przypadkach może mieć podłoże nowotworowe. W większości przypadków (nawet ponad 90% ) zmiana ta będzie świadectwem silnej reakcji organizmu na przebytą niedawno infekcję lub stan zapalny. Najczęściej jest to:

• grypa;
• przeziębienie;
• angina;
• zakażenie wirusem wirus Epsteina-Barr;
• zakażenie wirusem CMV (cytomegalia);
• zakażenie pasożytem Toxoplasma gondii;
• choroba kociego pazura.

Zgrubieniu często towarzyszy limfadenopatia, czyli powiększone węzły chłonne. Dość rzadko podobne symptomy mogą wystąpić jako odczyn poszczepienny (głównie po podaniu szczepionek na odrę lub szczepionki BCG – na gruźlicę).

Jedynie w około 9% przypadków, guzek na szyi dziecka może być objawem jednej z chorób nowotworowych, jak:

• ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina);
• nieziarniacze chłoniaki złośliwe;
• ostre białaczki limfoblastyczne (typu B i T);
• nerwiak zarodkowy (neuroblastoma).

Choć ryzyko występowania tych chorób u dziecka jest stosunkowo niewielkie, są to bardzo poważne zespoły ogólnoukładowe. Dlatego utrzymujący się przez dłuższy czas guzek na szyi, nawet pomimo braku bolesności, wymaga pilnej konsultacji z lekarzem pediatrą i wykonania pogłębionej diagnostyki.

Gulka i stwardnienie na szyi – jakie badania wykonać?

Prawidłowa diagnostyka zgrubienia na szyi rozpoczyna się zawsze od bardzo szczegółowego wywiadu z lekarzem. Specjalista na pewno spyta rodziców o dynamikę wzrostu guza, czyli to jak dawno zauważyli oni zmianę i jak mocno zdążyła się ona od tego czasu powiększyć. Generalnie zmiany łagodne nie zmieniają swojej wielkości przez lata, natomiast nowotwory złośliwe potrafią zwiększyć objętość w krótkim czasie.

Ważną informacją jest też ustalenie okoliczności poprzedzających wykrycie guzka: czy dziecko doznało jakiegoś urazu głowy, cierpiało na infekcję lub czy miało kontakt ze zwierzętami.

Lekarz zbada guzek palpacyjnie, ustali jego bolesność, spoistość, i ciepłotę, określi stan powiększenia węzłów chłonnych i jamy ustnej. Dodatkowym aspektem diagnostyki będzie ustalenie stanu ogólnego dziecka, czyli ewentualnie:

• utraty masy ciała;
• ogólnego osłabienia;
• utrzymującej się podwyższonej gorączki;
• zaburzeń snu i nocnych potów;
• zaburzeń oddechu;
• trudności w przełykaniu.

Dalsze postępowanie zależy od lokalizacji guza. W przypadku zmian umiejscowionych w trójkącie nadobojczykowym niezbędne może być badanie RTG klatki piersiowej, czy też inne wersje badań obrazowych jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Często zlecane są też badania laboratoryjne z krwi, np. w kierunku toksoplazmozy, cytomegalii, lub określenia poziomu hormonów tarczycy oraz badania bakteriologiczne, jak wymazy z gardła w kierunku zakażenia paciorkowcami. W pogłębionej diagnostyce wykonuje się też USG lub badania inwazyjne, jak biopsja cienkoigłowa guzka, gdzie pobrany materiał tkankowy kieruje do badania histopatologicznego.

Ostateczne leczenie jest zależne od właściwego rozpoznania przyczyny powstania guzka na szyi.