Pieluszkowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy, leczenie

Pieluszkowe zapalenie skóry – co to jest?

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) nazywane też odpieluszkowym odparzeniem skóry należy do najczęstszych zmian chorobowych skóry wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego (1.-2. rok życia). Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci to choroba manifestująca się zmianami zlokalizowanymi w miejscach przykrywanych przez pieluchę. Najczęściej wiązana jest z okresem niemowlęcym, ale występuje też u pieluchowanych osób dorosłych (np. u osób starszych). Odparzenia okolic intymnych wiążą się z dolegliwościami pod postacią pieczenia i bólu.

Pieluszkowe zapalenie skóry zwykle pojawia się po okresie noworodkowym. W przypadku wystąpienia zmian na skórze pupy i pachwin u noworodka konieczne jest poszukiwanie innej etiologii.

Pieluszkowe zapalenie skóry – jak wygląda? Objawy pieluszkowego zapalenia skóry

Odparzenia u noworodka czy niemowlaka manifestują się obecnością zlewnych zmian plamistych (rumieniowych) zlokalizowanych na skórze mającej kontakt z pieluszką.

W przebiegu pieluszkowego zapalenia skóry zmiany występują najczęściej w takich miejscach, jak: pośladki, środkowe części ud, krocze. Odparzenia pieluszkowe u dziewczynek często lokalizują się na wzgórku łonowym i wargach sromowych większych, u chłopców można natomiast zaobserwować odparzenia na mosznie (jądrach). Obszarami wolnymi od zmian są zwykle fałdy skórne.

Silne odparzenia pieluszkowe zwykle mają postać zmian rumieniowych z towarzyszącym obrzękiem i nadmierną pigmentacją. W najcięższej postaci pieluszkowego zapalenia skóry dochodzi do tworzenia się guzków ulegających rozpadowi.

Odparzenia pieluszkowe u niemowlaka

Pieluszkowe zapalenie skóry nazywane jest inaczej odparzeniem pieluszkowym lub rumieniem pieluszkowym. Przyczyną pieluszkowego zapalenia skóry jest podrażnienie skóry przez wilgoć i tarcie przez pieluszkę. Do czynników podrażniających i odparzających delikatną skórę niemowlęcia należą: amoniak pochodzący z moczu oraz enzymy zawarte w kale.

Podrażnieniu skóry towarzyszą nadkażenia – najczęściej grzybicze (Candida albicans), czasem też bakteryjne (nadkażeniom sprzyja uszkodzenie bariery naskórkowej). Odparzeniom sprzyjają też związki zawarte w pocie (odparzenia w pachwinach mogą być np. rezultatem źle dobranej odzieży i przegrzewania).

Czynnikiem ryzyka wystąpienia opisywanej choroby skóry u dzieci jest długi kontakt moczu i/lub kału ze skórą. Odparzenia pupy często występują u dzieci z zaniedbaniami higienicznymi, ale nie tylko. Częstym czynnikiem ryzyka wystąpienia pieluszkowego zapalenia skóry jest biegunka.

Odparzeniom u niemowlaka sprzyja także używanie zbyt ciasnych pieluszek, a także używanie drażniących środków higienicznych (np. mydeł).

Jak leczyć pieluszkowe zapalenie skóry?

Jeżeli pieluszkowe zapalenie skóry nie jest mocno zaognione, wystarczające może się okazać stosowanie środków i kremów zawierających tlenek cynku.

Mocne odparzenia pieluszkowe mogą wymagać zastosowania miejscowych maści zawierających glikokortykosteroidy (np. hydrokortyzon), rzadziej – stosowania inhibitorów kalcyneuryny (ich wadą jest bardzo wysoka cena).

W przypadku grzybiczego nadkażenia zmian stosuje się miejscowe maści na odparzenia zawierające lek przeciwgrzybiczy (najczęściej klotrimazol), a w przypadku nadkażenia bakteryjnego – antybiotyki miejscowe.

Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry można rozpocząć od leczenia domowego, a raczej – domowego przeciwdziałania powstawaniu odparzeń.

Pieluszkowe zapalenie skóry – leczenie domowe

Jak uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry? Podstawą zapobiegania i leczenia łagodnych postaci pieluszkowego zapalenia skóry jest odpowiednia higiena. Należy dbać o częste zmiany pieluszek – najlepiej po każdej mikcji i, w miarę szybko, po każdej defekacji.

Po każdej zmianie pieluszki skóra powinna zostać natłuszczona (w przypadku niezmienionej skóry takie postępowanie w zupełności wystarcza, w przypadku pojawiania się pierwszych odparzeń zaleca się wprowadzenie preparatów z tlenkiem cynku). Konieczne jest także odpowiednie dobranie rodzaju i rozmiaru pieluszki – pieluszka nie powinna być za ciasna, zaleca się nawet stosowanie pieluszki nieco luźniejszej niż wynika to z rozmiaru dziecka. Zaleca się też stosowanie tzw. „pieluszek oddychających”. Należy dbać także o „wietrzenie" odparzonej pupy niemowlaka, czyli pozostawianie dziecka na jakiś czas z odkrytą skórą, bez pieluszki.

Innym domowym sposobem na odparzenia jest właściwy dobór środków do higieny dziecka – zamiast chusteczek do pielęgnacji pupy lepiej stosować gaziki (chusteczki powinny być stosowane w sytuacjach wyjątkowych), jeżeli już używa się chusteczek – należy unikać tych zapachowych. Skład mydła powinien być jak najprostszy, nie wolno stosować mydeł i innych preparatów zawierających środki drażniące. Po kąpieli skóra dziecka powinna być delikatnie otulana i dotykana ręcznikiem, należy unikać tarcia (to samo dotyczy pielęgnacji skóry przy pomocy chusteczek i gazików).

Występowaniu odparzeń od pampersów sprzyja także nadmierna potliwość, dlatego konieczne jest unikanie przegrzewania dziecka.

W leczeniu pieluszkowego zapalenia skóry stosowane przez niektórych domowe sposoby na odparzenia u dziecka, takie jak pielęgnacja skóry talkiem, krochmalem czy skrobią kukurydzianą, nie są obecnie zalecane.