Badanie słuchu u noworodka – na czym polega, kiedy się robi, co w przypadku nieprawidłowego wyniku?

Jakie badania przesiewowe słuchu są przeprowadzane u noworodków?

U noworodków wykonuje się badanie emisji otoakustycznej. To bardzo prosty, szybki i nieinwazyjny test, który polega na umieszczeniu w uchu dziecka małej sondy i włączeniu sygnału dźwiękowego (trzasku). W odpowiedzi na ten sygnał w uchu środkowym, a dokładniej w ślimaku, powstaje cichy sygnał zwrotny, który jest rejestrowany przez sondę. Badanie emisji otoakustycznej wykonuje się osobno dla każdego ucha, w drugiej lub trzeciej dobie po porodzie.

W czasie testu należy zachować ciszę, ponieważ urządzenie rejestrujące jest bardzo czułe na dźwięki i może przypadkowo zarejestrować sygnały dobiegające z otoczenia. Celem przesiewowego badania słuchu jest przebadanie wszystkich nowo narodzonych dzieci pod kątem występowania wad słuchu, a także analiza czynników ryzyka predysponujących do wystąpienia uszkodzenia słuchu w przyszłości.

Badanie słuchu u noworodka a maź płodowa

Maź płodowa zalegająca w uszach noworodka może stanowić przeszkodę w rejestrowaniu dźwięków z przewodu słuchowego podczas przesiewowego badania słuchu. W przypadku nieprawidłowego wyniku badania pielęgniarka neonatologiczna wklei do Książeczki Zdrowia Dziecka żółtą karteczkę, która informuje rodzica o konieczności wykonania dodatkowych badań w ośrodku audiologicznym lub laryngologicznym. Jeśli w trakcie kolejnego badania słuchu okaże się, że wszystko jest w porządku, żółta naklejka zostanie zastąpiona niebieską. Niebieski certyfikat przyznawany jest dzieciom, u których nie stwierdzono wady słuchu, a dalsza diagnostyka nie jest konieczna.

Przesiewowe badanie słuchu. Zły wynik badania nie zawsze oznacza niedosłuch!

Zły wynik badania otoemisyjnego nie musi oznaczać uszkodzenia słuchu. Czasem jest on spowodowany tym, że dziecko było niespokojne w czasie testu, miało w uszach maź płodową lub aparat zarejestrował dźwięki z otoczenia. Kiedy powtórzyć badanie, gdy nie wyszło? O tym poinformuje rodziców neonatolog, który jednocześnie wskaże też placówkę, w której trzeba się stawić na kolejny test. Zlekceważenie badania kontrolnego może mieć negatywny wpływ na zdrowie i rozwój dziecka. Nie należy ignorować tej konieczności. Jak już wspomnieliśmy we wstępie, program powszechnych przesiewowych badań słuchu jest finansowany przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy i rodzice nie ponoszą żadnych kosztów z nim związanych.

Wyniki badań przesiewowych słuchu. Jak częste są uszkodzenia słuchu u dzieci?

Wady słuchu wykrywa się u 2-4 noworodków na 1000, co za każdym razem jest powodem do niepokoju dla rodziców dzieci, u których wynik badania przesiewowego słuchu był nieprawidłowy. Słuch pełni bowiem bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka:

• ostrzega nas przed zagrożeniami;
• umożliwia swobodną komunikację z innymi ludźmi;
• ma wpływ na rozwój mowy i stopień opanowania języka ojczystego i języków obcych;
• pomaga orientować się w przestrzeni;
• pozwala poznawać świat;
• umożliwia cieszenie się muzyką, odgłosami natury i rozrywkami współczesnego świata.

Wady słuchu u noworodków, niemowląt i małych dzieci mają poważne konsekwencje dla ich rozwoju. Dzieci, u których wykryto uszkodzenia słuchu, później zaczynają mówić, mają trudności w nauce czytania i pisania oraz problemy w komunikacji społecznej. Wczesna diagnoza wad słuchu umożliwia podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych, takich jak np. zakup aparatu słuchowego czy skorzystanie ze wsparcia logopedy.

Czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu u noworodków

Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia uszkodzeń słuchu u noworodków są predyspozycje genetyczne. Jeśli u bliskich krewnych występowały przypadki uszkodzenia słuchu, istnieje większe ryzyko, że dziecko również może być narażone na to schorzenie. W grupie ryzyka są także:

• dzieci matek chorujących na różyczkę, cytomegalię, wirus zapalenia wątroby typu B lub C;
• dzieci matek, które w czasie ciąży przyjmowały narkotyki, alkohol lub leki o działaniu ototoksycznym;
• dzieci, u których w czasie porodu doszło do uszkodzenia głowy;
• dzieci urodzone przedwcześnie;
• dzieci z wadami wrodzonymi;
• dzieci narażone na intensywny hałas tuż po narodzinach.

Wśród czynników ryzyka neonatolodzy wymieniają także infekcje ucha wewnętrznego, które pojawiły się u dzieci w okresie noworodkowym. Najczęściej jednak mamy do czynienia z ubytkiem słuchu, który jest spowodowany mutacją genową.

Badania przesiewowe słuchu. Opóźniony rozwój mowy a ubytek słuchu

Stopień ubytku słuchu jest klasyfikowany na podstawie poziomu ubytku w decybelach (dB) oraz wpływu tego ubytku na komunikację. Wygląda to następująco:

• słuch w normie (0-20 dB);
• lekki ubytek (21-40 dB);
• umiarkowany ubytek (41-70 dB) – słyszenie mowy i jej rozumienie są możliwe tylko w odpowiednich warunkach akustycznych;
• znaczny ubytek słuchu (71-90 dB) – słyszenie mowy jest możliwe tylko przy odpowiednim natężeniu dźwięku i przy użyciu aparatów słuchowych;
• głęboki ubytek słuchu (powyżej 90 dB) – słyszenie i rozumienie mowy nie jest możliwe nawet przy użyciu aparatów słuchowych.

Opóźniony rozwój mowy jest nierozerwalnie związany z ubytkiem słuchu u dzieci. Dzieje się tak, ponieważ niedosłyszące dzieci nie słyszą lub słyszą tylko część dźwięków mowy, która jest do nich kierowana. To z kolei skutkuje opóźnionym rozwojem umiejętności artykulacyjnych i gramatycznych. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci z ubytkiem słuchu były wcześnie diagnozowane i otrzymywały odpowiednią terapię logopedyczną oraz wsparcie w zakresie aparatów słuchowych lub implantów słuchowych. Wczesna interwencja może znacząco poprawić zdolność dzieci do rozwijania umiejętności językowych i komunikacyjnych, a także usprawnić ich rozwój wśród prawidłowo słyszących rówieśników. Współczesna medycyna oferuje różne możliwości rehabilitacji słuchu, które są dopasowywane do indywidualnych potrzeb małego pacjenta.