Przewlekłe zapalenie migdałków – ile trwa, objawy, badania, leczenie, powikłania

Przewlekłe zapalenie migdałków – przyczyny

Zapalenie migdałków to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej migdałki (przekrwienie błony śluzowej gardła). Migdałki to tkanka limfatyczna w gardle, która pełni immunologiczną rolę ochronną. W zdecydowanej większości proces zapalny dotyczy migdałków podniebiennych.

Najprostszy podział, uwzględniający czas trwania, to podział na ostre i przewlekłe zapalenie migdałków. Ostre zapalenie migdałków jest częstsze, szczególnie wśród dzieci. Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych występuje rzadziej i trwa ponad 2 tygodnie.

Czynnikiem etiologicznym zarówno ostrego jak i przewlekłego zapalenia migdałków mogą być wirusy albo bakterie. U dorosłych wirusy są najczęstszą przyczyną chorych migdałków, u dzieci zaś bakterie. Zarazić można się drogą kropelkową lub poprzez kontakt bezpośredni. Największa zapadalność przypada na miesiące późnej jesieni, zimy i wczesnej wiosny.

Przewlekłe zapalenie migdałków – objawy

Do objawów chronicznego zapalenia migdałków należy przede wszystkim samoistny ból gardła oraz ból gardła przy połykaniu. Ponadto migdałki są opuchnięte i zaczerwienione, może pojawić się przykry zapach z ust. Obecny nalot na migdałkach świadczy zazwyczaj o etiologii bakteryjnej. Zapaleniu migdałków często towarzyszą powiększone węzły chłonne podżuchwowe (głównie podżuchwowe, ale też i szyjne).

Z wirusowym zapaleniem migdałków może współwystępować zapalenie spojówek, owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, nieżyt nosa i kaszel. Czasami obecne są bóle mięśni, złe samopoczucie oraz ból głowy.

Bakteryjnemu zapaleniu migdałków towarzyszą bóle brzucha, nudności i wymioty oraz gorączka. Gorączka i ropa na migdałkach jest wskazówką przemawiającą za etiologią bakteryjną przewlekłego zapalenia migdałków.

Jak rozpoznać przewlekłe zapalenie migdałków?

Rozpoznanie zapalenia migdałków stawia się na podstawie współwystępowania powyższych objawów. Lekarz ocenia migdałki wzrokowo przy pomocy wziernika (zaczerwienienie łuków podniebiennych i migdałków, treść ropna w kryptach migdałków, obecność zrostów ograniczających ruchomość migdałków). Dodatkowo można wykonać badanie laboratoryjne. Za stanem zapalnym migdałków będzie przemawiać podwyższone OB, wysokie CRP i ASO.

Jeśli leczenie objawowe nie przynosi skutku, należy podejrzewać zapalenie o etiologii bakteryjnej i wdrożyć antybiotyk.

Pomocne jest badanie na obecność antygenu paciorkowca β hemolizującego – wymaz z gardła i migdałków lub tak zwany „szybki test”. Ten ostatni charakteryzuje się umiarkowaną czułością, jednakże jest łatwy i szybki w wykonaniu. Ujemny test lub wymaz z gardła świadczą o braku paciorkowca w gardle i przemawiają przeciwko włączeniu antybiotyku do leczenia.

Właściwe rozpoznanie choroby jest ważne z powodu ryzyka wystąpienia groźnych powikłań. Należą do nich:

• ropień okołomigdałkowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych lub przewlekłe ropne zapalenie migdałków;
• zapalenie ucha środkowego;
• gorączka reumatyczna zajmująca serce i stawy (głównie jako powikłanie ostrego bakteryjnego zapalenia migdałków);
• powikłania nerkowe (kłębuszkowe zapalenie nerek, również jako powikłanie paciorkowcowego zapalenia migdałków).

Przeczytaj też: Co oznacza obłożony język u dziecka?

Z czym różnicować przewlekłe zapalenie migdałków?

W diagnostyce różnicowej bierze się pod uwagę nie tylko choroby migdałków, ale także stany, których głównymi objawami są ból gardła oraz ból podczas połykania:

• mononukleoza zakaźna – choroba o etiologii wirusowej (wirus Ebsteina Barr), której objawem – poza powiększonymi węzłami chłonnymi szyi i zapaleniem migdałków podniebiennych – jest wysoka gorączka, powiększona wątroba i śledziona oraz osutka na całym ciele po podaniu antybiotyków (z grupy penicylin). Jest to głównie choroba wieku dziecięcego;
• refluks żołądkowo-przełykowy – występuje pieczenie (zgaga), brzydki zapach z ust, chrypka, kaszel, odchrząkiwanie oraz ból podczas połykania;
• zapalenie krtani, nagłośni – kaszel, nieżyt nosa, chrypka i bezgłos;
• ropień okołomigdałkowy lub zagardłowy – silny ból, wysoka gorączka, problemy z otworzeniem jamy ustnej, ból podczas połykania, brzydki zapach z ust. W ciężkiej postaci może być obecny te jednostronny obrzęk twarzy oraz przykurcz szyi.

Jak leczyć przewlekłe zapalenie migdałków?

Leczenie przewlekłego zapalenia migdałków jest głownie objawowe. Polega ono między innymi na odpowiedniej podaży płynów. Prawidłowe nawodnienie odgrywa bardzo ważną rolę, nie tylko w zapaleniu migdałków, ale w każdej chorobie zapalnej górnych i dolnych dróg oddechowych, szczególnie przebiegającej z gorączką. Powinno się pić ciepłe bądź letnie płyny i unikać tych gorących lub bardzo zimnych. Inne zachowawcze i domowe sposoby na przewlekłe zapalenie migdałków to nawilżanie powietrza. Suche powietrze drażni błonę śluzową i może wydłużyć okres zdrowienia.

W przypadku znacznie nasilonego bólu można zastosować leki przeciwbólowe – miejscowe lub doustne. Miejscowe leki przeciwbólowe to tabletki, pastylki do ssania lub aerozol, płyny do płukania z substancją przeciwbólową i przeciwzapalną. W przypadku wysokiej gorączki podaje się doustny lek przeciwgorączkowy (np. paracetamol).

W przypadku etiologii bakteryjnej włącza się odpowiednią antybiotykoterapię – czyli częściej w przewlekłym zapaleniu migdałków u dzieci niż dorosłych.

Czy w przypadku przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych konieczne jest leczenie chirurgiczne? Przewlekłe i nawracające zapalenia migdałków podniebiennych mogą być wskazaniem do ich usunięcia. Należy się wówczas skonsultować z laryngologiem.