Zapalenie jamy ustnej u dziecka – opryszczkowe, aftowe, grzybicze – objawy, leczenie, sposoby

Aftowe zapalenie jamy ustnej – jak wyglądają afty u dzieci?

​Zmiany w jamie ustnej dziecka pojawiające się na dziąsłach, na języku czy błonie śluzowej mogą wskazywać na stan zapalny. Jedną z częstszych przyczyn zapalenia są afty, obserwowane zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci.

Objawy zapalenia jamy ustnej są różne – w zależności od rodzaju zapalenia. Afty w buzi mogą wyglądem przypominać czerwone krostki, czerwone plamki lub nadżerki na błonie śluzowej jamy ustnej. Wywołany nimi stan zapalny jamy ustnej może lokalizować się w każdym miejscu, ale najczęściej spotykane są afty na języku i afty na dziąśle. Takie umiejscowienie zmian wywołuje duże dolegliwości u dzieci, którym dodatkowy ból sprawia jedzenie czy ssanie smoczka. Rozległe zmiany mogą przechodzić w aftowe zapalenie jamy ustnej.

Przyczyna owrzodzeń jamy ustnej w postaci aft nie zawsze jest jasna. Podejrzewa się udział czynników genetycznych, stresu, zaburzeń odporności czy zaburzeń hormonalnych. Powstawaniu aft może sprzyjać uraz błony śluzowej w obrębie jamy ustnej oraz branie do ust brudnych przedmiotów. Afty u dzieci mogą być również objawem anemii, zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, nietolerancji pokarmowych i alergii.

Przeczytaj też: Opryszczka w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie

Pleśniawki w jamie ustnej – grzybicze zapalenie jamy ustnej u dziecka

Pleśniawki u niemowlaka to zwykle biały nalot w jamie ustnej, którego nie udaje się zmyć. Biały nalot na języku często przypomina osad z mleka i ich odróżnienie może być czasem kłopotliwe. Po próbie starcia pleśniawek pozostaje zaczerwieniona, zapalnie zmieniona, czasami nawet krwawiąca i bolesna powierzchnia błony śluzowej.

Pleśniawki mogą być także zlokalizowane pod i na grzbiecie języka, a także przybierać postać białych plamek.

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dziecka, zdjęcia – CC BY-SA 3.0

Pleśniawki w jamie ustnej mogą pojawiać się już w pierwszych tygodniach po urodzeniu, zarówno u dzieci karmionych mlekiem matki, jak i mlekiem modyfikowanym.

Za rozwój pleśniawek u dziecka odpowiada zakażenie drożdżakiem Candida albicans, które jest postacią grzybicy jamy ustnej. Brak oczyszczania jamy ustnej dziecka po karmieniu, a szczególnie przed spoczynkiem nocnym, może skutkować rozwojem takich zmian, ponieważ pozostałości mleka są bardzo dobrą pożywką dla wzrostu grzybów.

Aby zapobiegać grzybiczemu zapaleniu jamy ustnej u dziecka, zaleca się dbać o higienę jamy ustnej. W jaki sposób? Delikatnie oczyszczać dziąsła i zachyłek pod górną i dolną wargą oraz grzbiet języka i dno jamy ustnej, jałowym gazikiem nawiniętym na palec wskazujący i zwilżonym letnią, przegotowaną wodą.

Przeczytaj też: Co oznacza obłożony język u dziecka?

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej u dzieci – jak wygląda?

Do innych zapaleń jamy ustnej u dziecka zalicza się również opryszczkowe zapalenie jamy ustnej. Pierwsze w życiu zakażenie wirusem opryszczki może przebiegać u dziecka w sposób gwałtowny i rozległy. Liczne pęcherzyki, nadżerki i czerwone plamki w jamie ustnej, mogą być objawem choroby.

Zmiany określane czasem przez rodziców, jako krosty w jamie ustnej u dziecka, mogą występować zarówno na dziąsłach, błonie śluzowej policzków (wewnętrznej stronie policzków), wargach, jak i na języku czy gardle.

Poza wykwitami miejscowymi pogorszeniu ulega także stan ogólny dziecka. Pojawia się gorączka, osłabienie, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, a także niekiedy silna niechęć do jedzenia i picia, która może skutkować odwodnieniem dziecka. Brak możliwości podawania płynów doustnie bywa przyczyną przyjęcia dziecka do szpitala.

Przyczyny zapalenia jamy ustnej mogą też mieć inne podłoże. Czerwone plamki na dziąśle, ich rozpulchnienie i bolesność sugeruje rozpoczynające się ząbkowanie, które wywołuje przejściowe zapalenie dziąseł u dziecka. Jest to fizjologiczny stan, mijający po wyjściu zębów.

Co jeszcze wywołuje stan zapalny jamy ustnej u dzieci?

Zapalenie jamy ustnej u dziecka występuje również w przebiegu tak zwanej choroby bostońskiej (choroba dłoni, ust i stóp) wywołanej wirusem Coxsackie. Objawem są zwykle bolesne nadżerki i drobne owrzodzenia na podłożu czerwonych plamek w jamie ustnej u dziecka. Zmiany te pojawiają się na dziąsłach oraz błonie śluzowej.

Zdjęcie zapalenia jamy ustnej u dziecka przy bostonce – CC BY-SA 3.0

Inne zmiany mogące sugerować zapalenie w tym rejonie, na przykład narośl w jamie ustnej, wymaga konsultacji lekarskiej – przyczyną mogą być drobne torbiele, ale również ropnie okołozębowe, kłopoty z wyrżnięciem się zębów (zęby zatrzymane) bądź inne nieprawidłowości anatomiczne.

Czy Twoje dziecko prawidłowo przybiera na wadze? Sprawdź

Jak leczyć zapalenie jamy ustnej u niemowląt i dzieci starszych?

Leczenie pleśniawek w jamie ustnej dziecka wymaga postępowania przeciwgrzybiczego – najczęściej stosuje się nystatynę w postaci zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej. Jest to lek dostępny tylko na receptę.

Zaletą nystatyny jest jej brak wchłaniania z przewodu pokarmowego, to znaczy działa ona tylko w miejscu podania, przez co może być stosowana już u najmłodszych dzieci. Przygotowaną zawiesinę nystatyny należy przechowywać w lodówce.

Pleśniawki w jamie ustnej u dziecka mogą być również wynikiem stałego nadkażenia przez matkę (lub odwrotnie – kiedy dziecko ma zapalenie jamy ustnej drożdżak może przenosić się z jego buzi na podrażnione brodawki u matki), stąd u dzieci karmionych piersią konieczne może być również smarowanie nystatyną okolic sutka i piersi. Aby zapobiegać nawrotowi pleśniawek u niemowlaka, konieczne jest dokładne wysterylizowanie wszystkich akcesoriów używanych do karmienia – butelek oraz smoczków, a jeśli to możliwe – zastąpienie ich nowymi.

Leczenie aftowego zapalenia jamy ustnej odbywa się za pomocą preparatów dostępnych w aptece bez recepty – dla najmłodszych dzieci przeznaczone są preparaty żelowe oparte na hydroksykarbomerach, które pokrywają bolesną zmianę w buzi, zmniejszają dolegliwości oraz przyspieszają gojenie. Dla dzieci powyżej pierwszego roku można zastosować preparaty tetraboranu sodu (Aphtin). Nawracające stany zapalne w ustach dziecka, szczególnie występujące w dużej ilości, wymagają nie tylko leczenia objawowego, ale również poszukiwania przyczyny.

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej wymaga konsultacji pediatrycznej i włączenia leków przeciwwirusowych w postaci miejscowej i/lub ogólnej. Choroba bostońska leczona jest zazwyczaj objawowo, to znaczy poprzez obniżanie wysokiej gorączki i próby łagodzenia dolegliwości, jak ból, pieczenie czy świąd.