Złamany nos u dziecka – przyczyny, objawy, postępowanie, leczenie, powikłania

Kiedy może dojść do złamania nosa?

Delikatne i wystające części nosa są podatne na uszkodzenia mechaniczne. Do urazów dochodzi jednak stosunkowo rzadko na skutek upadków na płaskiej powierzchni. Dzięki wykształconemu odruchowi warunkowemu, który u ludzi spełnia funkcje ochronne, upadając zwykle wysuwamy ręce lub naturalnie osłaniamy najwrażliwsze części twarzy. Złamania nosa występują częściej przy uprawianiu dyscyplin sportowych, które wymagają dobrego refleksu i szybkości: np. koszykówki, siatkówki, piłki nożnej, a także kontaktowych sportów walki, jak karate, judo, boks. Są one także częstą konsekwencją bójek lub wypadków komunikacyjnych.

Jak sprawdzić czy dziecko ma złamany nos?

Złamania nosa nie zawsze muszą dawać wyraźne, zauważalne objawy, dlatego jeśli dziecko doznało jakiegokolwiek urazu mechanicznego należy szczegółowo obejrzeć okolice nosa i twarzy.

Wyróżnia się dwa rodzaje złamania nosa:

• zamknięte – występuje gdy w obrębie nosa nie widać rany, jednak może wystąpić przemieszczenie kości;
• otwarte – zranienie jest wyraźnie widoczne, mogą być przez nie widoczne struktury złamanej kości lub przesunięte chrząstki, niekiedy występuje perforacja przegrody nosa.

Objawy towarzyszące obu typom tych złamań mogą różnić się natężeniem. Zwykle przy złamaniach zamkniętych są znacznie mniej nasilone, i mogą ograniczać się do opuchlizny i bolesności w okolicach nosa. Nie oznacza to jednak, że należy je bagatelizować. Wszystkie urazy w okolicy twarzoczaszki mogą skutkować poważnymi powikłaniami i powinien obejrzeć je specjalista.

Szczególną uwagę należy zwrócić na symptomy towarzyszące złamaniom nosa:

• krwawienie z nosa, spowodowane uszkodzeniem naczyń krwionośnych;
• zmiana kształtu nosa (wklęśnięcie struktur lub przesunięcie);
• obrzęk nosa i okolic utrudniający oddychanie;
• silne dolegliwości bólowe nosa lub głowy;
• sińce pod oczami;
• łzawienie oczu.

Szczególnie alarmujące powinny być dolegliwości, które mogą świadczyć o wstrząsie lub uszkodzeniu mózgu:

• wymioty i nudności;
• utrata przytomności;
• zaburzenia widzenia;
• zawroty głowy;
• wyciek jasnego płynu z nosa.

Warto pamiętać, że objawy te mogą wystąpić ze znacznym opóźnieniem po doznanym urazie nosa lub głowy, nawet do 10 dni po jego wystąpieniu. W takim przypadku należy pilnie skonsultować się z lekarzem.

Złamany nos i pierwsza pomoc

Przy stosunkowo delikatnych urazach i stłuczeniach nosa, gdy nie ma krwotoku, pomocne okaże się przykładanie lodu lub zimnego okładu który pomoże zmniejszyć opuchliznę.

Jeśli natomiast urazowi towarzyszy silny krwotok z nosa, niezbędne jest jego szybkie zatamowanie. W przeciwnym wypadku może dojść do znacznej utraty krwi, spadku ciśnienia tętniczego i wstrząsu krwotocznego. Pierwsza pomoc przy krwotoku z nosa polega na unieruchomieniu poszkodowanego w pozycji siedzącej i pochyleniu mu głowy do przodu. To ważne, by nigdy nie odchylać głowy do tyłu, ponieważ krew spływająca po tylnej części jamy nosowej i ścianie gardła może doprowadzić do zadławienia. Nasadę nosa należy uciskać przez około 10 minut. Dodatkowo warto też przyłożyć zimny okład, który zmniejszy krwawienie i rozwój opuchlizny.

Po udzieleniu pierwszej pomocy trzeba skontaktować się z lekarzem.

Gdzie się udać ze złamanym nosem?

W pilnych przypadkach, przy podejrzeniu złamania nosa najlepiej szukać pomocy lekarskiej na szpitalnych oddziałach ratunkowych, tzw. SOR-ach. Aby rozpoznać złamanie nosa, niezbędne jest wykonanie zdjęć RTG twarzoczaszki, które pokażą jak skomplikowany jest uraz i czy doszło do przesunięcia kości.

Jeśli do urazu doszło na skutek wypadku komunikacyjnego lub upadku z wysokości, lekarz może też zlecić dodatkowe badania, jak RTG kręgosłupa. Przy podejrzeniu uszkodzenia podstawy czaszki często wykonuje się także tomografię komputerową głowy.

Leczenie złamanego nosa

Złamanie kości nosowej nie może zostać unieruchomione w opatrunku gipsowym, tak jak np. ręka czy noga. W przypadku złamania bez przemieszczenia zwykle stosuje się więc tzw. tamponadę, która unieruchamia uszkodzone chrząstki.

Złamanie z przemieszczeniem wymaga nastawienia kości w znieczuleniu miejscowym, które można jednak wykonać dopiero po ustąpieniu obrzęku. Z nastawieniem uszkodzonych struktur nie wolno jednak czekać zbyt długo (ponad 14 dni) ponieważ grozi to powstaniem zrostów i trwałym skrzywieniem przegrody nosowej.

Tego typu powikłania często powodują trwałe problemy z oddychaniem, zaburzenia węchu a nawet bóle głowy czy zapalenia opon mózgowych.

Są one możliwe do usunięcia jedynie na drodze operacji plastycznej nosa. Dodatkowo, leczenie obejmuje też leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W niektórych przypadkach (szczególnie złamań otwartych) stosuje się również antybiotyk, który zabezpieczy przed zakażeniem.

Ile czasu zrasta się złamany nos?

To, jak długo potrwa rekonwalescencja złamanego nosa zależy od wielu różnych zmiennych. U dzieci regeneracja jest zwykle szybsza niż u dorosłych, a zrastanie zamkniętego złamania nosa potrwa około 7 dni. W przypadku powikłań lub rozległych urazów czas ten może znacznie się wydłużyć (m.in. w zależności od tego czy niezbędne będą operacje plastyczne nosa i jego korekty). W czasie rekonwalescencji pacjent powinien odpoczywać, wypijać duże ilości płynów oraz unikać aktywności fizycznej.