Wstrząs mózgu u dziecka – objawy, leczenie, powikłania

Objawy wstrząśnienia mózgu – jak rozpoznać, że dziecko ma wstrząs mózgu?

Wstrząśnienie mózgu (potocznie określane jako wstrząs mózgu) wynika z jego uszkodzenia podczas urazu. Uważane jest ono za chorobę łagodną, w której nie obserwuje się patologicznych zmian mózgu w badaniach obrazowych, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Jednakże bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie wstrząśnienia i podjęcie celowanego leczenia. Zapobiega to powikłaniom i przyśpiesza zdrowienie.

Jak poznać, że dziecko ma wstrząs mózgu po urazie głowy?

• Charakterystycznym objawem wstrząśnienia mózgu jest utrata przytomności. U dzieci występuje co prawda tylko w 10–20 proc. przypadków, ale świadczy o konieczności hospitalizacji. Jeżeli nie jesteśmy świadkami wypadku i nie wiemy, czy doszło do utraty świadomości u dziecka, od świadków zdarzenia należy dowiedzieć się, czy dziecko było nieprzytomne, jak długo to trwało i jak dziecko zachowywało się po odzyskaniu świadomości. Wszystkie te informacje będą cenne dla lekarza.

• Nudności i wymioty to łatwe do zaobserwowania symptomy zaburzeń funkcji mózgu. Rodzice często zastanawiają się, po jakim czasie mogą pojawić się objawy wstrząsu mózgu. Często zdarza się, że obserwujemy je nawet w kilka – kilkanaście godzin po błahych urazach (przyjmuje się, że do 48 h). To najczęściej spotykane dolegliwości związane ze wstrząsem i także wskazują na konieczność pojechania z dzieckiem do szpitala.

• Dziecko po upadku będzie rozdrażnione, płaczliwe, a starsze jasno będzie sygnalizowało ból głowy. Kiedy ból jest wyjątkowo silny lub nie ustępuje po odpoczynku, należy udać się do specjalisty. Po przeprowadzeniu badania neurologicznego będzie można rozpoznać, czy dziecko ma wstrząśnienie mózgu. Bóle charakterystyczne dla wstrząśnienia mózgu mogą nawracać przez kolejne tygodnie.

• Po urazie głowy u dziecka należy obserwować jego zachowanie przez 24–48 godziny. Na początku objawy mogą być skąpe i narastać z czasem, zwłaszcza jeśli dziecko długo płakało i zmęczone zasnęło.

Do innych, subtelniejszych objawów wstrząśnienia mózgu, należą: zaburzenia pamięci, trudności z utrzymaniem równowagi i koordynacją ruchów, zawroty głowy, dezorientacja, problemy z mową (niewyraźna, powolna, nielogiczna), zaburzenia koncentracji, zaburzenia snu (nadmierna senność lub bezsenność), nadmierna wrażliwość na dźwięki i światło itp. Jeżeli zauważasz jakiekolwiek odmienności w zachowaniu dziecka, zgłoś się z nim do lekarza.

Leczenie wstrząsu mózgu u dziecka

Leczenie wstrząśnienia mózgu w jego początkowej fazie odbywa się w szpitalu. Dziecku podaje się leki zmniejszające przykre objawy, np. przeciwbólowe i przeciwwymiotne oraz regularnie kontroluje jego stan ogólny (ciśnienie krwi, tętno, temperaturę, świadomość). Podstawą leczenia jest odpoczynek, zarówno od wysiłku fizycznego jak i umysłowego. Odpoczynek umysłowy polega m.in. na ograniczeniu oglądania telewizji, grania w gry komputerowe, używania telefonu komórkowego, czytania, pisania itp. Dziecko ze wstrząsem mózgu samo niechętnie będzie wykonywało czynności wywołujące ból głowy.

Do czasu ustąpienia dolegliwości dziecko powinno leżeć, a następnie stopniowo wprowadza się siadanie, stawanie i inne czynności, w takiej ilości, żeby nie wywołać zmęczenia i nawrotu objawów. Po wypisaniu dziecka do domu, to do rodziców należy dopilnowanie, aby maluch za bardzo się nie przemęczał. Pierwsze dni, a nawet tygodnie dziecko będzie musiało spędzić w domu, po czym wróci do szkoły ze zwolnieniem z zajęć wychowania fizycznego. W umówionym terminie trzeba też będzie zgłosić się na badanie kontrolne w poradni neurologicznej.

Zdarzają się sytuacje, że po powrocie od lekarza dziecko zaczyna gorzej się czuć. Nie świadczy to o niekompetencji medyka. Jak wspomniano, objawy wstrząśnienia mózgu u dziecka mogą ujawnić do 48 godzin od urazu. Leczenie szpitalne jest konieczne i często krótkotrwałe, a opiera się na zapewnianiu maluchowi wypoczynku. Pozwala to uniknąć przedłużania się choroby i jej powikłań.

Powikłania wstrząsu mózgu – czy wstrząśnienie mózgu u dziecka jest groźne?

Zaniedbane wstrząśnienie mózgu u dziecka może przebiegać wiele tygodni z powolnym ustępowaniem objawów. Dziecko przez dłuższy czas może mieć z tego powodu problemy szkolne. Ponadto literatura opisuje wiele chorób, które mogą wystąpić po urazie głowy. Zaniechanie badania lekarskiego może więc opóźnić rozpoznanie groźnych urazów i utrudnić ich leczenie.

Do powikłań po wstrząśnieniu mózgu należą przemijające trudności z koncentracją i wahania nastroju. Inaczej wygląda sytuacja u osób, które wielokrotnie doznały uderzenia w głowę. Każdy kolejny epizod może powodować silniej wyrażone objawy wstrząśnienia mózgu. U osób uprawiających sporty kontaktowe może w ten sposób dojść do rozwinięcia otępienia.

Uraz głowy u dziecka – co robić?

Najcięższe urazy głowy dziecka wymagają wezwania karetki i podjęcia czynności związanych z pierwszą pomocą przedmedyczną. Kiedy jesteśmy świadkiem wypadku, w którym dziecko zostało poszkodowane, musimy ocenić jego stan, przytomność, oddech i charakter obrażeń. Czym innym jest uderzenie głową o ziemię podczas upadku, a czym innym wypadek komunikacyjny. Zdecydowanie częściej mamy jednak styczność z mniejszymi urazami w domu lub podczas dziecięcych zabaw czy bójek.

Niewielkie otarcia skóry głowy można oczyścić letnią wodą, a następnie zastosować na nie środek odkażający (specjalny na rany, do kupienia w aptece) i jałowy opatrunek z gazy i plastra. Na siniaki i guzy można przyłożyć zimny okład (ale nigdy lód do skóry, tylko np. zawinięty w ściereczkę). Po chwili płaczące dziecko powinno zacząć się uspokajać. Jeżeli jednak rana skóry jest większa, głębsza, coś z niej wystaje, nie przestaje krwawić – udajmy się z dzieckiem do szpitala – być może trzeba będzie założyć kilka szwów i wykonać badania dodatkowe, także w kierunku wstrząśnienia mózgu.