Dłubanie w nosie u dzieci – przyczyny, powikłania, jak zapobiegać?

Jak powstaje wydzielina w nosie i jaka jest jej rola?

Jama nosowa wraz z zatokami przynosowymi tworzą początkowy odcinek górnych dróg oddechowych. Nos oczyszcza, ogrzewa o nawet 10 stopni Celsjusza i nawilża powietrze dostające się do ustroju, które następnie przedostaje się do płuc. Zapewnienie tych funkcjonalności jest możliwe m.in. dzięki wydzielinie. Jest ona wytwarzana przez gruczoły błony śluzowej nosa wraz z zatokami przynosowymi w ilości około 600-800 ml w ciągu doby.

Ogrzewanie wdychanego nosem powietrza jest możliwe, dzięki promieniowaniu ciepła z krwi, krążącej w naczyniach błony śluzowej nosa.

Oczyszczanie powietrza z pyłu, kurzu i mikroorganizmów jest bardzo ważnym zadaniem, możliwym dzięki warstwie gęstego i odpowiednio lepkiego śluzu na rzęskach aparatu oczyszczającego nosa. Śluz pokrywa nabłonek wyścielający nos. Zanieczyszczenia, które są częścią wdychanego powietrza, przyklejają się do śluzu, a następnie są przesuwane za pomocą ruchu rzęsek do gardła.

Z kolei nawilżanie powietrza odbywa się poprzez nasycenie go parą wodną, w zależności od potrzeb.

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Dlaczego dziecko dłubie w nosie?

Na skutek infekcji dróg oddechowych oraz alergii w nosie powstaje większa ilość wydzieliny, która może zasychać, tworząc tzw. kozy, zwane też boogerami. Blokują one kanały nosowe, przez co utrudniają oddychanie i powodują dyskomfort. Chcąc go zlikwidować, dziecko, dłubie w nosie i wydobywa przeszkodę. Małe dziecko samo z siebie nie zrozumie, że postępuje niewłaściwie. Gdy coś je uwiera, po prostu to usuwa.

Obsesyjne dłubanie w jamie nosowej, zwane jest rhinotillexomanią. Jego przyczyną może być zarówno szkodliwy nawyk, jak i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, które należy leczyć.\

Czytaj również: Lunatykowanie u dzieci

Przyczyny dłubania w nosie

Zachowanie dziecka, polegające na dłubaniu w nosie, może być spowodowane różnymi czynnikami. Od zwyczajnej chęci usunięcia zalegającej w nosie wydzieliny, przez chęć zwrócenia na siebie uwagi, po różnego typu zaburzenia somatyczne i psychiczne.

Jedną z przyczyn może być krzywa przegroda nosowa, która sprawia, że objętość dwóch części nosa jest inna. Wydzielina, która zbiera się w mniejszej części, szybciej ją zatyka.

Kolejnym czynnikiem sprzyjającym drapaniu i dłubaniu jest swędzenie nosa, które z kolei może być objawem alergicznego nieżytu nosa.

Przyczyną wysuszania się wydzieliny w nosie i powstawania boogerów, może być także jej przesuszenie. Remedium jest nawilżanie powietrza i zwiększenie spożycia wody.

Dłubanie w nosie na tle nerwowym może wiązać się z napięciem emocjonalnym. Czynności nawykowe są często udziałem dzieci, których potrzeby emocjonalne nie są zaspokajane. Niektóre dzieci dłubią w nosie z chęci zabicia czasu lub zwrócenia na siebie uwagi rodziców.

Przyczyną dłubania w nosie może być też nadpobudliwość psychoruchowa ze współtowarzyszącym deficytem uwagi, czyli ADHD.

Czym jest mukofagia?

Mukofagia należy do zaburzeń odżywiania o nazwie pica , które objawiają się powtarzającym się przez co najmniej miesiąc spożywaniem substancji nieodżywczych i niejadalnych. W przypadku mukofagii jest to zjadanie wydzielin z nosa.

Dotyczy ona przede wszystkim dzieci, jednak zdarzają się też przypadki dorosłych z tym schorzeniem. Ze względu na powtarzalność, klasyfikowana jest jako zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne.

Przyczyny mukofagii i innych zaburzeń pica mogą być:

• somatyczne, związane z niedoborem żelaza lub innych składników odżywczych;
• psychiczne, takie jak upośledzenie umysłowe i schizofrenia;
• związane z autyzmem.

Leczenie tego zaburzenia jest zależne od przyczyny, które je wywołało. Terapię rozpoczyna się od zwalczania choroby podstawowej, często włączając dodatkowo psychoterapię.

Konsekwencje dłubania w nosie

Skutki dłubania w nosie można podzielić na społeczne i zdrowotne. Do pierwszej grupy zalicza się wykluczenie społeczne, z powodu łamania ogólnie przyjętych norm postępowania. Konsekwencje dla zdrowia mogą być następujące:

• krwawienie z nosa, na skutek podrażnienia bogato unaczynionej śluzówki nosa;

• powstanie niewielkich zadrapań wewnątrz jamy nosowej, które uszkadzają tkankę wewnątrz nosa. Gojące się uszkodzenia tworzą strupy, które dziecko również rozdrapuje. W ten sposób tworzy się błędne koło niepożądanych zachowań;

• nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, spowodowane wprowadzaniem drobnoustrojów chorobotwórczych przez brudne ręce do nosa oraz przenoszeniem ich z nosa na inne powierzchnie. Mogą one wywołać zapalenie zatok.

Czytaj również: Owsiki u dziecka – objawy, leczenie, domowe sposoby

Jak zapobiegać szkodliwemu nawykowi dłubania w nosie?

Rodzice powinni od najmłodszych lat tłumaczyć dzieciom, jakie są obowiązujące normy społeczne i jakich zachowań otoczenie nie akceptuje. Należą do nich m.in.:

• puszczanie bąków;
• dłubanie w nosie;
• obgryzanie paznokci;
• bekanie.

Zadaniem rodziców jest nauczenie dziecka kontroli nad swoimi zachowaniami i odruchami w towarzystwie innych osób. Ważne jest, aby nie krzyczeć na dziecko i niepotrzebnie go nie strofować, tylko spokojnie wyjaśnić mu, dlaczego nie wolno dłubać w nosie oraz jakie są higieniczne sposoby oczyszczania nosa.

Rodzice powinni dbać o to, aby paznokcie ich dzieci nie były zbyt długie, ponieważ mogą one podrażniać śluzówkę nosa podczas jego czyszczenia. Poza tym pod paznokciami gromadzi się brud i bakterie, które dziecko w łatwy sposób może przenieść do nosa lub buzi.

Jak oduczyć dziecko dłubania w nosie?

W zależności od tego, jakimi czynnikami spowodowane jest dłubanie w nosie, najpierw należy zwalczyć jego przyczynę. Pierwszym krokiem powinna być wizyta u otolaryngologa, który sprawdzi funkcjonalność nosa. W przypadku podejrzenia zaburzeń psychicznych warto udać się z dzieckiem do psychologa.

Czytaj również: Odstające uszy u dziecka – co robić, jak zapobiegać?