Macica jednorożna – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, macica jednorożna a ciąża

Macica jednorożna – możliwe przyczyny i objawy

Wady rozwojowe macicy to najczęściej występujące wrodzone wady w obrębie żeńskiego układu rozrodczego. Szacuje się, że dotyczą ok. 3% kobiet. Natomiast w grupie pacjentek z poronieniami nawracającymi nieprawidłowa budowa macicy stwierdzana jest nawet u ponad 10% z nich.

W celu lepszego zrozumienia tego, w jaki sposób dochodzi do powstania wad macicy, niezbędna jest podstawowa znajomość rozwoju embrionalnego płodu żeńskiego. Na etapie rozwoju embrionalnego macica powstaje z połączenia się dwóch przewodów przyśródnerczowych Müllera. W sytuacji nieprawidłowego rozwoju jednej z tych struktur może dojść do powstania wady, jaką jest macica jednorożna. Wówczas słabo rozwinięty przewód Müllera występuje w postaci rogu szczątkowego, połączonego z macicą rozwiniętą z prawidłowego, pojedynczego przewodu. W przypadku zupełnego braku jednego z przewodów Müllera, mamy do czynienia z sytuacją, gdy róg, a także jajowód, który powinien od niego odchodzić, nie występują.

W klasyfikacji wad żeńskich narządów płciowych według ESHRE/ESGE zostały wyróżnione 4 podklasy macicy jednorożnej:

• macica jednorożna bez rogu,
• macica jednorożna z rogiem szczątkowym bez jamy,
• macica jednorożna z rogiem szczątkowym z jamą niekomunikującą się z prawidłową jamą macicy,
• macica jednorożna z rogiem szczątkowym z jamą komunikującą się z prawidłową jamą macicy.

Kobiety z macicą jednorożną bez rogu oraz z rogiem szczątkowym bez jamy zazwyczaj nie odczuwają żadnych dolegliwości. Natomiast w przypadku współistnienia rogu szczątkowego z jamą niekomunikującą lub komunikującą z czynnym endometrium, istnieje zwiększone ryzyko bolesnych miesiączek oraz rozwoju endometriozy.

Macica jednorożna – diagnostyka

Do metod umożliwiających zdiagnozowanie macicy jednorożnej należą:

• USG przezpochwowe najlepiej w 2 fazie cyklu, kiedy obecność grubego, hiperechogenicznego endometrium ułatwia ocenę kształtu macicy. Dodatkowo można poszerzyć je o USG 3D;
• sonohisterografia – USG przezpochwowe, w trakcie którego do jamy macicy podawany jest kontrast lub 0,9% NaCl;
• rezonans magnetyczny miednicy mniejszej.

Histeroskopia, histeroskopia połączona z laparoskopią, a także sama laparoskopia to metody diagnostyczne, które powinny być stosowane wówczas, gdy zakłada się równoczesne leczenie operacyjne.

Metody leczenia macicy jednorożnej

Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest macica jednorożna z rogiem szczątkowym z jamą. Wówczas szczątkowy róg macicy posiadający jamę jest usuwany wraz z odchodzącym od niego jajowodem. Głównym celem operacji jest zlikwidowanie przyczyny bolesnych miesiączek oraz zmniejszenie ryzyka rozwoju endometriozy.

Dodatkowo, dzięki zabiegowi nie dojdzie do implantacji zapłodnionej komórki jajowej w rogu, co ze względu na występującą w tym obszarze ścieńczałą mięśniówkę naraziłoby kobietę na wysokie ryzyko jego pęknięcia.

Ciąża – macica jednorożna

Wady macicy, w tym również macica jednorożna nie wiążą się z pogorszeniem szans na zajście w ciążę, nawet jeśli kobieta posiada pojedynczy jajowód. A więc płodność kobiety z macicą jednorożną jest zachowana. U pacjentek z tej grupy problem natomiast stanowi donoszenie ciąży, a także liczne powikłania ciążowe, jakie mogą się podczas niej rozwinąć.

Opisana wada zwiększa ryzyko poronienia, a na późniejszym etapie ciąży również przedwczesnego porodu. Poza tym kobiety z macicą jednorożną częściej mierzą się z niewydolnością szyjki macicy oraz nadciśnieniem tętniczym w ciąży. Rośnie również ryzyko nieprawidłowego ułożenia płodu oraz nieprawidłowego położenia płodu. W czasie porodu może dojść do zaburzeń czynności skurczowej, co nierzadko zmusza do wykonania cięcia cesarskiego. Wymienione powikłania, które mogą wystąpić podczas ciąży lub porodu, są spowodowane przez zmniejszenie objętości macicy.

W przypadku macicy jednorożnej szczególną sytuacją jest zagnieżdżenie się zarodka w rogu szczątkowym posiadającym jamę komunikującą lub niekomunikującą. Taka ciąża uznawana jest za ciążę pozamaciczną, czyli ektopową. Jej rozwój nie jest możliwy, ponieważ naraża kobietę na wysokie ryzyko poważnego krwotoku, do jakiego może dojść w wyniku pęknięcia rogu szczątkowego wraz z dalszym wzrostem zarodka, a później płodu. Metodą leczenia z wyboru jest operacyjne usunięcie rogu szczątkowego wraz z jego zawartością.