Tablica motywacyjna dla dzieci – co to jest?

Co to jest tablica motywacyjna?

Tablica motywacyjna jest pomocą wychowawczą dla rodziców i dzieci. To tygodniowy wykaz poszczególnych obowiązków i pozytywnych zachowań, jakich chcemy nauczyć dziecko lub rzeczy negatywnych, z którymi ma ono problem. Po jednej stronie jest podział na zadania do wykonania, które ustalamy wspólnie z dzieckiem, a po drugiej znajdują się dni tygodnia.

Na tablicy możemy umieścić zachowania dziecka typu:

• załatwienie się do nocnika,
• samodzielne ubranie się,
• mycie zębów,
• ścielenie łóżka,
• sprzątanie zabawek,
• odrabianie lekcji,
• wynoszenie śmieci,
• bycie uprzejmym,
• nieużywanie brzydkich słów,
• pokonanie lęku.

Na początku na tablicy motywacyjnej nie powinno znajdować się zbyt wiele obowiązków, żeby nie przytłoczyć dziecka nadmiarem wymagań. Działamy metodą małych kroków. Tablica motywacyjna powinna być zabawą, a nie oceną dziecka.

Za wykonanie danej czynności dziecko otrzymuje punkty w postaci uśmiechniętej buźki, kwiatuszka, słoneczka czy innej lubianej przez dziecko emotki. Pod koniec tygodnia punkty się sumuje i jeśli została osiągnięta określona ilość znaczków, dziecko otrzymuje umówioną wcześniej nagrodę. Może mieć ona postać wyjścia do kina, wspólnego malowania czy wycieczki rowerowej. Jest tu bardzo dużo możliwości, ważne, żeby nagroda była rzeczywiście wyróżnieniem i podobała się dziecku. Pamiętajmy, że najlepszą nagrodą dla malucha jest wspólnie spędzony z nim czas i zabawa.

Po co stosuje się tablicę motywacyjną?

Tablica przeznaczona jest głównie dla maluchów w wieku 3-8 lat, które dopiero uczą się odpowiedzialności. Jest sposobem na pomoc rodzicom w zdyscyplinowaniu dziecka, a zarazem umileniem maluchowi wykonywania domowych obowiązków tak, by stały się dla niego dobrą zabawą, a nie tylko przykrą koniecznością. Tablice motywujące pomagają też w poradzeniu sobie z trudnymi zachowaniami dziecka, szczególnie dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.

Główne cele stosowania tablic to:

• zmotywowanie do wykonywania codziennych obowiązków,
• zachęcenie dziecka do właściwego postępowania,
• nauka konsekwencji,
• wzmocnienie pozytywnych zachowań,
• pomoc dziecku w zrozumieniu, co jest dobre a co złe,
• poradzenie sobie z konkretnymi problemami,
• wsparcie dziecka w trudnych sytuacjach np. gdy jest nieśmiałe, lękliwe lub niepewne siebie.

Pedagodzy stosują tablice motywacyjne głównie z myślą o dzieciach:

• sprawiających trudności wychowawcze,
• z zaburzeniami rozwojowymi: zespół Aspergera, autyzm,
• z zaburzeniami zachowania: ADHD, zaburzenia emocjonalne.

Co zrobić, żeby tablica motywacyjna była skuteczna?

Żeby tablice spełniały swoją funkcje, ważnych jest kilka zasad. Powinny być wprowadzone za zgodą dziecka i na wspólnie ustalonych zasadach. Umieszczone na nich zachowania muszą być mierzalne i konkretne w czasie. Nie zaleca się stosowania ich na stałe, lecz tylko w określonych sytuacjach i w formie dostosowanej do indywidualnych potrzeb rodziny. Maksymalna liczba zadań na tablicy nie powinna przekroczyć 5, żeby ich ilość była dla dziecka realna do wykonania.

Jeśli dziecko nie potrafi zrozumieć zasad tablicy lub jeszcze nie mówi, to oznacza, że jest za małe do jej stosowania. Korzystanie z tablicy powinno przynosić same korzyści, dlatego nie może być na niej kar czy negatywnych konsekwencji. Stosowanie negatywnych ocen powoduje, że maluch będzie „grzeczny” z powodu strachu, a nie własnej chęci. Dziecko powinno móc w każdej chwili zrezygnować z zabawy, nie może ona być przymusem. Tablicę należy umieścić w widocznym dla malucha miejscu, a wszystkie jej elementy powinny być dla malca zrozumiałe.

Zalety tablicy motywacyjnej

Główne zalety korzystania z tablic motywacyjnych w procesie wychowawczym dziecka:

• motywują dziecko do działania,
• uczą systematyczności i dyscypliny,
• wspierają dziecko w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami,
• codzienne obowiązki przestają być dla dziecka koniecznością, a stają się też zabawą w zdobywanie punktów,
• dziecku łatwiej jest zrozumieć, które zachowania są dobre, a które złe,
• stanowią motywację dla dziecka do poprawy zachowania
• maluch uczy się cierpliwości i konsekwencji w podejmowanych przez siebie działaniach,
• graficzna prezentacja lepiej dociera do dziecka niż słowne instrukcje czy napisy,
• dzieci lubią naukę przez zabawę.

Wady tablicy motywacyjnej

Pomimo wielu pozytywnych aspektów wskazuje się też negatywne skutki stosowania tablic motywacyjnych:

• motywacja wynika z chęci zdobycia nagrody,
• zbyt często nagrodą są rzeczy materialne, które pokazują, że robi się coś za coś, a nie dla siebie i bliskich czy bezinteresownie,
• dziecko jest posłuszne i automatycznie wykonuje polecenia tylko dla zdobycia korzyści,
• system punktowy nie może być stosowany do wszystkich czynności, ponieważ odbiera to dziecku szansę na zrozumienie, czym jest empatia, bliskość i uprzejmość w stosunku do innych,
• uczy zależności od ocen innych i wtłacza dziecko w schematy,
• dziecko uczy się, że zawsze musi zasłużyć na pochwałę,
• stosowanie tablic w przedszkolach, wśród większej ilości dzieci, prowadzi do tzw. wyścigu szczurów,
• porażki punktowe powodują obniżenie poczucia własnej wartości u malucha, dużą podatność na opinie innych, frustrację i gniew.

Czasami zdarza się, że w przypadku niepożądanego zachowania, rodzice zabierają dziecku zdobyte już buźki. Nie róbmy tak – jest to dla malucha bardzo krzywdzące.