Praca w ciąży – zasady i przepisy

Czy kobieta w ciąży może pracować?

Jeśli tylko przyszła mama czuje się na siłach, jej ciąża przebiega prawidłowo i nie pracuje w warunkach narażenia zdrowia lub życia swojego lub dziecka – jak najbardziej może pracować. Jednak kobiety w ciąży oraz mamy w okresie karmienia piersią, są wyjątkową grupą pracowników. Podlegają ochronie w pracy, mają również szczególne uprawnienia i przywileje, które przewiduje dla nich prawo. Nie oznacza to jednak, że jest zwolniona z dbałości o siebie i odpowiedzialność za zdrowie jej i dziecka przechodzi na pracodawcę – warto o tym pamiętać, kiedy toczy się walkę między ambicją a rozsądkiem!

Kiedy ciężarna nie może pracować?

Prawo przewiduje ochronę kobiet w ciąży, zarówno w kontekście czasu pracy, jak i jej warunków.

Kodeks pracy w stosunku do kobiet w ciąży zakazuje pracy w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Jeśli praca kobiety odbywa się w nocy, pracodawca musi przenieść kobietę na takie stanowisko, gdzie nie ma obowiązku świadczenia pracy w porach nocnych. Jeśli nie ma takiej możliwości, pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy, ale z gwarancją, że po okresie ciąży wróci na dotychczasowe stanowisko w takim samym wymiarze czasu pracy.

Ciężarnej pracownicy nie wolno również pracować dłużej niż 8 godzin. Przez okres ciąży nie wolno jej również zlecać podróży służbowych ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

Jakich prac nie mogą wykonywać kobiety w ciąży i karmiące piersią?

Kobiety w ciąży objęte są szczególną ochroną, jeśli chodzi o warunki pracy.

Pracodawca musi dostosować się do zakazu wykonywania prac uciążliwych, zagrażających zdrowiu lub niebezpiecznych przez ciężarną (praca, podczas której występują drgania, promieniowanie jonizujące, z substancjami chemicznymi, ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów, przewożenie ładunków na taczce, przenoszenie ciężarów, praca w pozycji wymuszonej, w pozycji stojącej przez 3 godziny, prace stwarzające ryzyko zakażenia, itp.). Dotyczy to również prac biurowych, a konkretnie czasu spędzonego przy obsłudze monitora ekranowego – jednorazowo nie może on przekraczać 50 minut, a po tym czasie musi nastąpić co najmniej 10 minutowa przerwa.

Jakie przywileje ma w pracy kobieta w ciąży?

Jeśli chodzi o przywileje pracujących ciężarnych, są one przewidziane nie tylko w zakresie warunków pracy, ale także w kontekście potencjalnej utraty pracy. Pracodawca ma bowiem zakaz rozwiązania umowy o pracę oraz wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w czasie cięży oraz urlopu macierzyńskiego.

Wyjątkami, w jakich wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę z ciężarną są dopuszczalne, wynikają z winy pracownicy. Wówczas w zakładzie pracy zgodę na rozwiązanie umowy z kobietą w ciąży musi wyrazić zakładowa organizacja związkowa. Wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę nie obowiązuje kobiet na okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca oraz jeśli nastąpi ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy, ale wówczas pracodawca ma ustalić z ciężarną termin rozwiązania umowy o pracę.

Jeśli ciężarna pracuje w ramach umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas próbny powyżej miesiąca i umowa miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa ulega przedłużeniu do dnia porodu. Oznacza to, że po upływie 12 tygodnia ciąży pracodawca ma obowiązek przedłużyć umowę o pracę do dnia porodu. Jest jednak wyjątek – przedłużenie umowy do dnia porodu nie obowiązuje, jeśli ciężarna kobieta pracuje w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy lub jeśli wygaśnie umowa o pracę z przyczyn takich jak śmierć pracodawcy lub aresztowanie pracownicy.

Kobiecie w ciąży przysługuje również zwolnienie od pracy na czas badań lekarskich, jeśli nie jest w stanie wykonać ich poza godzinami pracy.

Jeśli chodzi o pracownicę karmiącą dziecko piersią, ma ona prawdo do dwóch półgodzinnych przerw, wliczanych do czasu pracy w przypadku jednego dziecka i dwóch przerw po 45 minut, jeśli karmi piersią więcej niż jedno dziecko.

Kobieta ciężarna w trakcie wypowiedzenia

Jest jeszcze jedna sytuacja, w której istnieje zakaz rozwiązania umowy o pracę. Pracodawca ma zakaz wypowiedzenia umowy o pracę w chwili, jeśli w trakcie okresu wypowiedzenia kobieta dowie się, że jest w ciąży lub dowie się o niej po okresie wypowiedzenia, ale zaistniała ona w trakcie trwania umowy. Wówczas wypowiedzenie złożone przez pracodawcę traci moc. Wyjątkiem jest wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy za porozumieniem stron – jeśli potem pracownica dowie się o ciąży, wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy nadal obowiązują.

Ile godzin dziennie może pracować kobieta w ciąży?

Jak zostało wspomniane, ciężarnej pracownicy nie wolno pracować dłużej niż 8h dziennie. Nie może również pracować w godzinach nadliczbowych.

Pracodawca może również zaproponować pracę zdalną, podczas której pracownica może dostosować godziny pracy do swoich potrzeb.

W którym tygodniu powiedzieć o ciąży w pracy?

Wiele kobiet zastanawia się, od którego miesiąca ciąży warto o niej powiedzieć pracodawcy. Zaleca się, by o ciąży powiadamiać nie wcześniej niż po upływie 12 tygodnia ciąży.

Czy opłaca się pracować w ciąży?

Ciąża nie zawsze oznacza automatyczne zwolnienie od pracy. Oczywiście, kobiecie w trakcie ciąży przysługuje zwolnienie lekarskie, jeśli jej stan zdrowia i samopoczucie nie pozwalają na pracę lub jeśli warunki pracy stanowią jakiekolwiek zagrożenie ciąży. Jednak praca w ciąży nie jest zakazana, wręcz przeciwnie – aktywność zawodowa i wyzwania intelektualne pozwalają zadbać o dobre samopoczucie, czasem wystawiane na próbę przez szalejące hormony. A jak długo można pracować w ciąży? Wszystko zależy od warunków pracy i stanu zdrowia ciężarnej. Najważniejsze jest dobro dziecka i przyszłej mamy, dlatego ciężarna, szczególnie aktywna zawodowo, wszelkie swoje decyzje dotyczące trybu życia w tym wyjątkowym czasie powinna konsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.