Ból nóg u dziecka – z jakich przyczyn dziecko skarży się na bolące nogi?

Jakie są przyczyny bólu nóg u dziecka?

Przyczyn bólu nóg u dziecka jest wiele. Mogą być one błahe, krótkotrwałe, przejściowe, a także poważne, które mogą wymagać przewlekłego leczenia. Te drugie na szczęście są rzadkie.

Kiedy dziecko bolą nogi, przyczyny mogą obejmować patologie w obrębie różnych układów, nie tylko układu ruchu. Mogą to być bóle wzrostowe, związane ze wzrostem kośćca dziecka – są niegroźne i samoistnie mijają. Skręcenia, złamania, podwichnięcia, stłuczenia – to także częste przyczyny bólu nóg u dziecka. Zaś nadmierny wysiłek może prowadzić do bólów przeciążeniowych. W przypadku chorób reumatycznych poza bólem kończyn występują często inne objawy (np. wysypka, powiększenie węzłów chłonnych, stany podgorączkowe).

Jako powikłanie zabiegów ortopedycznych może wystąpić tzw. infekcyjne zapalenie stawów – wtedy obecny jest ból nóg i gorączka u dziecka, a także zaczerwienienie zajętego stawu. Z kolei ból nóg u dziecka przy przeziębieniu towarzyszy najczęściej infekcjom wirusowym, i mija razem z nią. Kiedy dziecko skarży się na częsty ból nóg, przyczyną mogą być tzw. bóle psychogenne.

Za najbardziej poważną i groźną przyczynę bólu kończyn dolnych u dziecka uznaje się nowotwory tkanki kostnej. Te występują na szczęście rzadko.

Bóle wzrostowe i przeciążeniowe – ból ud, bioder, łydek

Bóle wzrostowe u dzieci występują w przedziale wiekowym 4–12 lat. Ból jest okresowy (nie występuje codziennie) i pojawia się popołudniu lub wieczorem i trwa 10–60 minut. Nierzadko zdarzają się także nocne bóle nóg, które wybudzają dziecko.

Przy bólach wzrostowych dziecko skarży się na ból ud, dołów podkolanowych i podudzi. Chód dziecka jest prawidłowy. Bóle ustępują samoistnie, nie wymagają leczenia przewlekłego. Doraźnie można zastosować delikatny masaż, leki przeciwbólowe lub witaminę D.

Z kolei bóle przeciążeniowe są wynikiem nadmiernego, powtarzalnego przeciążenia układu kostno-stawowego i mięśniowego. Ból kolan u dziecka oraz bioder, łydek i stóp – to główne objawy. Najczęściej wiążą się z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, mogą się pojawić u dzieci uprawiających regularnie jakiś sport. Bólom przeciążeniowym sprzyja także twarda nawierzchnia, na której odbywa się wysiłek fizyczny, nieodpowiednie obuwie, brak rozgrzewki przed intensywnym treningiem oraz nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń.

Co oznacza ból kolan i ból pod kolanem u dziecka?

Przyczyną bólu nóg u dziecka bywa zespół nadmiernej ruchomości stawów. Wiąże się on z nieprawidłową budową tkanki łącznej, z której zbudowane są kości, chrząstki stawowe, ścięgna i więzadła. Oprócz zwiększonego zakresu ruchów w stawach (np. przyciągnięcie kciuka ręki do przedramienia z pomocą drugiej ręki czy przeprostowanie kolan i łokci), występuje ból kolan u dzieci oraz bolesność innych stawów (biodrowych, kręgosłupa). Może także łatwo dochodzić do podwichnięć w stawach.

Istnieje ponadto ryzyko wystąpienia tzw. torbieli Bakera, która będzie się objawiała bólem pod kolanem u dziecka. W dole podkolanowym dochodzi wówczas do nagromadzenia płynu tworzącego cystę. Można wyczuć ją pod palcami jako zgrubienie pod skórą, która jest w tym miejscu ocieplona i zaczerwieniona. Dziecko może zgłaszać drętwienie łydki i ból kolana przy zginaniu.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Ból nóg u dziecka przy przeziębieniu i po infekcji

Ból nóg i gorączka u dziecka wraz z kaszlem, katarem, bólem gardła, nieżytem nosa – to zestaw objawów wcale nie tak rzadko współistniejących. Zwykle takie połączenie dolegliwości jest charakterystyczne dla grypy. Ale nie tylko, bo inne wirusowe czy bakteryjne infekcje mogą także być tego przyczyną. Zatem ból nóg u dziecka przy przeziębieniu, nie powinien budzić obaw, o ile ustępuje wraz z chorobą podstawową.

Jeżeli jednak dolegliwości utrzymują się mimo ustąpienia objawów typowych dla przeziębienia, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Ból nóg u dziecka po infekcji może być bowiem przyczyną reaktywnego zapalenia stawów (dawna nazwa zespół Reitera). Jest to jednostka chorobowa należąca do chorób reumatycznych. Do reaktywnego zapalenia stawów dochodzi najczęściej po infekcji dróg oddechowych lub układu moczowo-płciowego i dotyczy ono zwykle stawów kończyn dolnych. Dziecko może zatem zgłaszać ból pojedynczego lub kilku stawów, któremu towarzyszy obrzęk i ocieplenie. Brak jednak zaczerwienienia – jak w infekcyjnym zapaleniu stawów.

To z kolei związane jest z obecnością drobnoustrojów (bakterii lub wirusów) w płynie stawowym (warunkach prawidłowych powinien być on jałowy). Do zakażenia może dojść drogą krwi (np. w posocznicy) lub bezpośrednio jako powikłanie artroskopii czy też operacji ortopedycznej. Poza bólem stawu występuje także obrzęk, ocieplenie oraz zaczerwienie skóry nad zajętym procesem zapalnym stawem.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów i fibromialgia

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) – to choroba reumatologiczna wieku dziecięcego, która ma wiele postaci. Jednak istotą tej jednostki chorobowej, poza bólami nóg wynikającymi z zapaleń stawów, są objawy pozastawowe. Zalicza się do nich m.in. gorączkę, wysypkę, powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony. W zależności od postaci liczba zajętych stawów może być różna (od 1 do wielu). Najczęściej zajęte są stawy kolanowe. Jednak w postaci MIZS z zapaleniem przyczepów ścięgnistych może występować także ból stóp u dziecka, spowodowany zapaleniem rozcięgna podeszwowego lub zapalenia ścięgna Achillesa. Wachlarz objawów jest jak widać szeroki i różnorodny.

Młodzieńczy zespół fibromialgii polega zaś na przewlekłym uogólnionym bólu układu mięśniowo-szkieletowego (a więc i bólu nóg).Występują tzw. miejsca tkliwe, których naciśnięcie (np. podczas badania) powoduje ból. Ból nasila się pod wpływem stresu, lęku, czynników atmosferycznych i aktywności fizycznej. Ponadto bólowi towarzyszą kłopoty ze snem, bóle brzucha i bóle głowy.

Co jeszcze podejrzewać, kiedy dziecko bolą nogi?

Przyczyną bolących nóg u dziecka bywa także choroba zakrzepowa. Zakrzepica w naczyniach u dzieci występuje zdecydowanie rzadziej niż u dorosłych. Przyczyną są trombofilie istotą jest tutaj zwiększona skłonność do tworzenia zakrzepów żylnych lub tętniczych spowodowana zaburzeniami w układzie krzepnięcia. Jako przykład można podać obecność czynnika V Leiden, niedobór antytrobimy, a także zespół nerczycowy jako wtórną przyczynę trombofilii. Ponadto ryzyko zakrzepicy u dzieci zwiększają choroby nerek, wrodzone wady serca oraz zabiegi chirurgiczne i ciężkie zakażenia. O ile mówimy o zakrzepicy naczyń kończyn dolnych, wówczas do głównych objawów należy ból łydki u dziecka (ból nóg od kolan w dół), nasilający się podczas chodzenia. Ponadto występuje obrzęk kończyny i zwiększenie jej obwodu w porównaniu z drugą. Występuję ocieplenie nogi, jej zasienienie (zakrzepica żylna) lub zblednięcie (zakrzepica tętnicza).

U dzieci mogą pojawiać się także bóle psychogenne. Zwane też reakcjami konwersyjnymi lub psychologicznymi zachowaniami obronnymi. Dziecko skarży się na ból nóg lub innych partii ciała w celu zwrócenia na siebie uwagi otoczenia w sytuacji, gdy czuje się ono zaniedbane (młodsze dziecko w rodzinie), odtrącone przez rówieśników bądź rodziców lub w zaistniałej trudnej sytuacji w szkole lub w domu. W leczeniu pomocna jest psychoterapia.

Ból nóg u dziecka a nowotwór

Nowotwory złośliwe kości u dzieci występują niezwykle rzadko. Stanowią 5,5 proc. wszystkich nowotworów dziecięcych. Do najczęstszych należy kostniakomięsak i mięsak Ewinga.

Kostniakomięsak występuje u dzieci w 10–20 roku życia. Głównym objawem jest ból, a także obrzęk, ograniczenie ruchomości oraz deformacja kończyny. W ponad 50 proc. guz rozwija się w sąsiedztwie kolana.

Mięsak Ewinga objawia się miejscowo bólem nóg u dziecka, obrzękiem i deformacją kończyny – tak jak kostniakomięsak. Jednak w tym przypadku dołączają objawy ogólne, takie jak gorączka i utrata masy ciała. Najczęstsza lokalizacja to kości kończyny dolnej – kość udowa, piszczelowa, strzałkowa.

W obydwóch nowotworach stosuje się chemioterapię z następczym leczeniem operacyjnym.