Jelitówka – jak rozpoznać, ile trwa, co jeść, czy można się nią zarazić kolejny raz?

Jakie są przyczyny grypy żołądkowo-jelitowej?

Jelitówka to choroba o podłożu przede wszystkim wirusowym. U dzieci grypa żołądkowa jest wywoływana głównie przez rotawirusy, u osób dorosłych przez norowirusy. Dolegliwości mogą być wywołane również inne patogeny, jak sapowirusy, astrowirusy czy adenowirusy. Znacznie rzadziej choroba jest wywoływana przez bakterie (np. Campylobacter lub Escherichia coli).

Bezpośrednią przyczyną infekcji jest spożycie zakażonego pokarmu lub wody, ale wirusy mogą przenosić się na wiele sposobów, dlatego jelitówka często jest klasyfikowana jako jedna z tzw. chorób brudnych rąk. W przeciwieństwie do klasycznego przeziębienia, w przypadku grypy żołądkowej trudno o wskazanie wyraźnego szczytu zachorowań, ponieważ choroba występuje przez cały rok.

Objawy grypy żołądkowej

Objawy grypy żołądkowej są podobne, niezależnie od czynnika, który wywołał chorobę i zazwyczaj obejmują silne wymioty, wodnistą biegunkę oraz wysoką temperaturę. Zazwyczaj jelitówka ustępuje w ciągu kilku dni (do 60 godzin), ale część dolegliwości może utrzymywać się nawet do 2 tygodni. Wśród symptomów wymienia się m.in.:

• silne bóle brzucha;
• mdłości;
• brak apetytu;
• ogólne osłabienie organizmu;
• złe samopoczucie;
• bóle mięśni.

Częste i nieuregulowane stolce mogą powodować również odwodnienie organizmu oraz zaburzenia elektrolitowe. Są one szczególnie niebezpieczne w przypadku małych dzieci, u których może pojawić się nawet konieczność hospitalizacji. Objawy grypy jelitowej osiągają największe natężenie w ciągu pierwszych kilku dni, po czym stopniowo zanikają. Zazwyczaj grypa jelitowa nie pozostawia po sobie śladów w organizmie.

Jelitówka a zatrucie pokarmowe

O ile jelitówka jest chorobą o podłożu wirusowym, ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy może być też objawem zatrucia pokarmowego . W tym drugim przypadku winę za dolegliwości ponoszą częściej bakterie Salmonelli albo pasożyty Lamblii. Podobne objawy utrudniają diagnostykę, a rozróżnienie grypy od zatrucia wymaga przeprowadzenia testu mikrobiologicznego, który potwierdzi lub wykluczy występowanie określonych czynników chorobotwórczych. Do potwierdzenia biegunki norowirusowej używa się testów PCR ora ELISA. Z kolei adenowirusy potwierdza się testem EIA.

Dieta w przebiegu jelitówki

W leczeniu grypy żołądkowej oraz łagodzeniu jej objawów istotną rolę odgrywa stosowana dieta, a także dbałość o nawodnienie organizmu.

Nawadnianie w leczeniu nieżytu jelitowego

Jeżeli chodzi o spożycie płynów, zaleca się picie zwykłej, niegazowanej wody. Dobrze sprawdzają się napary ziołowe oraz delikatne herbaty (np. zielona, biała). Płyny powinny być podawane przynajmniej kwadrans po wymiotach, aby poprawić ich przyswajalność. Jednocześnie odradza się spożywanie soków oraz napojów słodzonych. Obecność cukrów prostych może dodatkowo nasilić objawy grypy żołądkowej.

Im więcej płynów uda przyswoić się choremu, tym lepiej, choć według zaleceń należy podawać od 100 do 200 ml wody po każdym oddanym stolcu, w zależności od wieku pacjenta. Płyny należy podawać w temperaturze pokojowej, a jeżeli jest to woda – najlepiej sprawdza się średnio zmineralizowana.

Co jeść przy grypie żołądkowej?

Dieta w przebiegu nieżytu żołądkowo-jelitowego powinna być lekkostrawna. Zaleca się, aby ograniczyć spożywanie jakichkolwiek pokarmów bezpośrednio po epizodach intensywnych wymiotów lub biegunek, ponieważ raczej nie zostaną one przyswojone, ale mogą podrażnić śluzówkę układu pokarmowego.

Żywność powinna być lekkostrawna. Zdecydowanie należy wyeliminować do czasu ustąpienia objawów potrawy tłuste lub smażone, a także ostre przyprawy, alkohol i produkty pełnoziarniste. Lepszym wyborem niż smażenie będzie obróbka termiczna w postaci gotowania, duszenia lub grillowania. Dietetycy wskazują na następujące pokarmy o działaniu osłonowym:

• jogurty;
• delikatne musy owocowe lub warzywne;
• rosół (na wywarze z warzyw oraz mięsa z kością, a nie kostki rosołowej);
• ryż długo gotowany (na wodzie).

Czy przechorowanie jelitówki gwarantuje odporność organizmu?

Wbrew obiegowym opiniom przechorowana jelitówka nie chroni przed powtórną infekcją, ani nie powoduje, że jej objawy muszą być łagodniejsze. Na grypę żołądkową znacznie rzadziej chorują niemowlęta, które od urodzenia karmione są mlekiem matki. Zawiera ono przeciwciała zwalczające rotawirusy. Wirusowe zakażenie układu pokarmowego z reguły przebiega lżej u osób, które odżywiają się zdrowo, a skład ich mikrobiomu jest prawidłowy. Różnego rodzaju dysbiozy jelitowe mogą pogłębić objawy lub wydłużyć czas powrotu do zdrowia. Kobiety w ciąży mogą być spokojne o malucha. Patogeny odpowiedzialne za grypę żołądkową nie przenikają przez barierę łożyska i nie stanowią zagrożenia dla rozwijającego się płodu.

Jak wygląda leczenie grypy żołądkowej?

Leczenie grypy żołądkowej polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. W przypadku występowania silnej gorączki choremu można podawać leki przeciwgorączkowe (popularne NLPZ). W zależności od etiologii choroby lekarz może zalecić podawanie antybiotyków , aby przyspieszyć zdrowienie organizmu. Antybiotykoterapii nie zaleca się jednak w przypadku zakażeń o podłożu wirusowym, ponieważ nie będą skuteczne.

Jeżeli u chorego występują częste i obfite biegunki, nie należy hamować ich za pomocą leków. W ten sposób wydłuża się czas oczyszczenia organizmu z patogenów.

Pomocniczo można sięgnąć po probiotyki i prebiotyki, które działają osłonowo i wzmacniają naturalną florę bakteryjną.

W większości przypadków grypę żołądkową trzeba po prostu przechorować, dbając w czasie występowania objawów o nawodnienie oraz prawidłowe odżywianie. Dla chorego pomocne okazuje się wietrzenie pomieszczeń, schładzania twarzy i karku chłodną wodą oraz wypoczynek, ale te działania w większym stopniu przyczyniają się do poprawy samopoczucia niż skrócenia czasu infekcji.

W krajach rozwiniętych grypa żołądkowa nie stanowi zagrożenia dla życia chorego. Niestety w regionach o obniżonych standardach higieny bywa przyczyną zgonu szacunkowo nawet miliona osób w ciągu roku. Z grypą żołądkową boryka się też wiele osób wyjeżdżających do krajów egzotycznych. Warto mieć to na uwadze, planując zagraniczną podróż.