Bezdech senny – przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest bezdech senny?

Bezdech senny to nic innego jak zanik lub ograniczony przepływ powietrza przez drogi oddechowe na poziomie gardła, który trwa dłużej niż 10 sekund.

Chorobie towarzyszy:

• spadek saturacji o 2-4%,
• nadmierna senność i zmęczenie,
• częste wybudzenia w ciągu nocy,
• chrapanie nawykowe w czasie snu,
• uczucie dławienia,
• upośledzenie koncentracji.

Powyższa definicja obturacyjnego bezdechu sennego została opracowana przez American Academy of Sleep Medicine. Istotą schorzenia nazywanego OBS są powtarzające się w czasie snu epizody niedrożności górnych dróg oddechowych.

Jaki wpływ na organizm ma obturacyjny bezdech senny?

Schorzenie prowadzi do upośledzenia lub zahamowania przepływu powietrza (do i z płuc) oraz chwilowej przerwy w oddychaniu, co przyczynia się do hipoksji czy nadmiaru CO2 u chorego. W wyniku wzmożonej pracy mięśni klatki piersiowej i brzucha dochodzi do gwałtownego otwarcia gardła, głośnego chrapania, nagłego przebudzenia się, wzrostu ciśnienia oraz hiperwentylacji.

Po bezdechu oddech ulega spowolnieniu, po czym chory ponownie zasypia. Proces ten powtarza się wielokrotnie, przez co prowadzi do bradykardii i tachykardii zatokowej (spowolnienia lub przyspieszenia fizjologicznego rytmu serca).

Jak rozpoznać zespół obturacyjnego bezdechu sennego?

Do rozpoznania i potwierdzenia choroby służy badanie polisomnograficzne. Pozwala ono na dokonanie zróżnicowania problemów oddechowych w trakcie snu i przyczyn bezdechu sennego. Dzięki niemu można też ocenić powiązania między zaburzeniami oddechu, a epizodami zaburzeń pracy serca u chorych. Do badania polisomnograficznego zalicza się: EEG, EKG, elektrookulogram (EOG), elektromiogram (EMG-elektrody na nogach). Polymesam pozwala na oceną występowania bezdechu podczas snu, chrapania, saturacji krwi tętniczej i tętna, pozycji ciała pacjenta.

Zespół bezdechu sennego może istotnie przyczyniać się do zaburzeń snu oraz znacząco pogarszać jakość życia. Do samooceny zespołu obturacyjnego bezdechu sennego służy skala Epworth. Chodzi o odpowiedź na kilka pytań, dotyczących określenia prawdopodobieństwa zapadnięcia w drzemkę w określonych sytuacjach (np. podczas siedzenia lub czytania, oglądania telewizji, monotonnej jazdy samochodem jako pasażer, prowadzenia auta).

Bezdech senny – objawy

Do najczęstszych symptomów towarzyszących chorym w ciągu dnia (dzienne objawy bezdechu sennego) należą:

• poranne bóle głowy i zmęczenie,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• senność dzienna.

Spośród objawów obturacyjnego bezdechu sennego w ciągu nocy warto wymienić:

• chrapanie,
• zwiększoną aktywność ruchową i potliwość,
• częste przebudzenia w czasie snu,
• duszność oraz dławienie,
• kołatanie serca,
• suchość w jamie ustnej oraz gardle,
• refluks żołądkowo-jelitowy,
• nykturię.

Z bezdechem sennym w postaci łagodnej mamy do czynienia w sytuacjach niewymagających szczególnej uwagi (np. podczas czytania). Umiarkowana może pojawić się na przykład na zebraniu, a ciężka zwiększa ryzyko zaśnięcia podczas prowadzenia pojazdu.

Przyczyny bezdechu sennego

Do poważnych zaburzeń oddychania mogą przyczynić się nieprawidłowości w budowie górnych dróg oddechowych, tj.:

• polipy,
• zbyt wiotkie mięśnie podniebienia,
• nieprawidłowa budowa żuchwy,
• skrzywiona przegroda nosowa.

Do możliwych przyczyn OBS w trakcie snu i wystąpienia bezdechów należy:

• znaczny przyrost masy ciała i otyłość,
• zaburzenia hormonalne,
• choroby przewlekłe (np. cukrzyca).

Przyczyną bezdechu sennego może też być palenie tytoniu i spożywanie alkoholu.

Czym grozi bezdech senny?

Choroba wywiera szczególnie negatywny wpływ na układ krążenia. Badania kliniczne wykazały, że osoby z tym schorzeniem są bardziej narażone na ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak:

• nadciśnienie tętnicze (nawet łagodna postać OBS w trakcie snu dwukrotnie zwiększa ryzyko tej choroby cywilizacyjnej),
• zaburzenia rytmu serca – (w tym u osób bez organicznej choroby tego narządu) bezdech senny może być przyczyną częstoskurczu i migotania przedsionków,
• choroba niedokrwienna serca,
• udar mózgu,
• depresja reaktywna,
• obniżenie libido.

Leczenie bezdechu sennego

W diagnozowaniu schorzenia pomaga polisomnografia, czyli badanie polegające na monitorowaniu snu chorego przez całą noc. Sprzęt nagrywa chrapanie, a także ocenia ruch kończyn, poziom tlenu we krwi, tętno i pracę serca czy przepływanie powietrza przez nos oraz usta. Do leczenia bezdechu sennego polecany jest najnowszej generacji aparat CPAP. Leczenie przy jego pomocy ma na celu przywrócenie drożności w górnych drogach oddechowych.

Obturacyjny bezdech senny (OBS) występuje zarówno u dorosłych, jak i dzieci. W Polsce na OBS choruje nawet 3,4 mln osób (z czego 26% to pacjenci w wieku 30-70 lat, 1-4% to dzieci). Zaburzenia w oddychaniu zdecydowanie częściej występują u mężczyzn niż u kobiet.