Tran dla dzieci – czy warto suplementować tran?

Czym jest tran?

Tran to olej pozyskiwany ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego lub ryb dorszowatych, który ma właściwości prozdrowotne. Ryby te gromadzą w swoich tkankach duże ilości składników odżywczych. Dlatego ich tłuszcz jest cennym źródłem witamin A, D oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3: DHA i EPA oraz omega-6. Tran powinien być spożywany przez osoby w każdym wieku, jednak szczególnie zalecany jest dzieciom.

Chociaż powszechne jest używanie tej nazwy do określania olejów z wątroby również innych ryb, np. rekina czy wieloryba, to jednak jest to błąd. Tranem można nazwać tylko tłuszcz z wątroby ryb z rodziny dorszowatych.

Rodzaje tranu

Tran jako suplement diety jest dostępny pod rożnymi postaciami, które mają ułatwić przyjmowanie tego oleju. W aptekach znajdziemy tran w:

• kapsułkach – najlepsza postać dla tranu, ponieważ płyn łatwo się utlenia oraz jest podatny na ciepło. Kapsułki nie mają smaku ani zapachu charakterystycznego dla oleju z ryb;
• płynnej postaci – suplement diety doskonały dla dzieci, które są za małe na kapsułki. Należy go trzymać w lodówce i spożyć w ciągu ok. 30 dni po otwarciu;
• żelkach i kapsułkach do żucia – stworzonych z myślą o starszych dzieciach, które nie są chętne do przyjmowania płynnych preparatów. Forma żelek jest atrakcyjna i ma ułatwić dziecku spożywanie tranu.

Są również różne rodzaje smakowe tranu. Naturalny smak tranu nie zachęca do spożywania tego płynu, dlatego producenci dodają soki owocowe, które mają pomóc szczególnie dzieciom przyjmować ten rybi olej.

Właściwości tranu

Tran ma właściwości, które są szczególnie istotne w wieku rozwojowym. Dzieci w tym czasie intensywnie rosną, rozwija się ich mózg, dlatego potrzebują odpowiedniej dawki witamin i minerałów. Tran, dzięki zawartym w nim składnikom, pozytywnie wpływa na układ odpornościowy, wzmacnia kości i zapewnia prawidłowy rozwój.

Składniki tranu i ich właściwości – co zawiera tran?

W składzie tranu można znaleźć witaminę D i A, czasami również E oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 DHA i EPA, a także jod, który wspiera prawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy. Dobrej jakości tran zawiera je w takich ilościach, które pokrywają dzienne zapotrzebowanie na te składniki.

Witamina D

Odpowiada za prawidłowy rozwój kości i zębów u dzieci. Wpływa korzystnie na układ nerwowy, układ sercowo-naczyniowy, a także na skórę. Wzmacnia odporność i łagodzi stany zapalne. Niedobór witaminy D powoduje krzywicę, ból mięśni i kości oraz osłabienie organizmu.

Witamina A

Wspomaga prawidłowy rozwój wzroku oraz ruchu. Witamina A wpływa na zdrowy wygląd włosów, skóry i paznokci. Ponadto wspiera układ odpornościowy i zapobiega rozwojowi infekcji.

Witamina E

Poprawia motorykę ciała u dzieci i pracę mięśni. Wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, co ma wpływ na szybsze gojenie się ran i blizn. Ma działanie antyoksydacyjne i dba o system odpornościowy.

DHA (kwas dokozaheksaenowy) i EPA (kwas eikozapentaenowy)

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (DHA i EPA) mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego oraz narządu wzroku. Wykazują działanie przeciwzapalne. Kwasy omega-3 wzmacniają odporność, regulują gospodarkę lipidową oraz zmniejszają stężenie trójglicerydów we krwi. Kwas DHA jest szczególnie ważny u dzieci, aby ich organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Zapotrzebowanie na niego wynosi (w zależności od spożycia ryb w diecie dziecka) ok. 400-600 mg u noworodków i niemowląt, 150-200 mg u dzieci od roku do 3 lat oraz ok. 250 mg u dzieci powyżej 3. roku życia.

Tran – wskazania i przeciwwskazania

Wskazaniem do suplementacji tranu są:

• Okres jesienno-zimowy, kiedy zwiększone jest ryzyko zachorowania na przeziębienie i grypę;
• Niedobór witaminy D3;
• Dieta uboga w ryby, które są źródłem kwasów omega-3;
• Osłabienie organizmu;
• Okres rekonwalescencji po przebytej chorobie;
• W niektórych przypadkach występujące alergie.

Przeciwwskazaniem do zażywaniu tranu są:

• Kamica nerkowa;
• Hiperkalcemia;
• Sarkoidoza;
• Przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych – tran wydłuża krwawienie;
• Antybiotykoterapia – tran zażywany w tym okresie będzie nie tylko wspomagał organizm, ale wzmocni również wirusy i bakterie rozwijające się w organizmie;
• Okres letni – przyjmujemy wówczas sporą dawkę słońca, pod wpływem którego wytwarzana jest w naszym organizmie witamina D3. Dodatkowa suplementacja w tym okresie może prowadzić do przedawkowania jej;
• Przyjmowanie witamin w innych suplementach czy lekach – nadmiar może prowadzić do hiperwitaminozy, która jest równie niebezpieczna dla zdrowia jak niedobór tych składników. Dla przykładu nadmiar witaminy A może zwiększać ryzyko rozwoju osteoporozy. Witamina A w zbyt dużym stężeniu jest również niebezpieczna u kobiet w ciąży, ponieważ wpływa negatywnie na dziecko w łonie matki. Mimo że spożywanie tranu jest wskazane w ciąży przez zawarty w nim kwas DHA, to jednak trzeba to skonsultować z lekarzem i ustalić sposób dawkowania tranu z innymi preparatami.

Tran dla dzieci – czy warto go suplementować?

Tran jest bogaty w składniki, które są szczególnie ważne u dzieci w okresie wzmożonego rozwoju. Pozytywnie wpływa na rozwój mózgu, wzrost kości. Poprawia wzrok i wzmacnia odporność. Dlatego warto podawać dziecku tran jako suplement diety od najmłodszych lat.

W jakim wieku dziecko może stosować tran? Większość preparatów jest przeznaczona dla dzieci od 3. roku życia. Niektóre źródła mówią o tym, że ten suplement diety nie powinien być spożywany przez maluchy poniżej 2. roku życia. Na rynku są jednak dostępne trany, które zawierają informację, że można je podawać już u niemowlaków (nawet od 1. miesiąca). Są one jednak odpowiednio zbilansowane, a ich skład oraz zawartość witamin jest dostosowana do wieku. Zawsze jednak podanie tranu (i jakichkolwiek leków czy suplementów diety) u małych dzieci trzeba skonsultować z pediatrą. Oceni on, czy przyjmowanie tranu nie spowoduje zwiększenia zalecanej dziennej porcji składników odżywczych. Na przykład dzieci, które są karmione mlekiem modyfikowanym , nie powinny przyjmować tranu, ponieważ w mieszankach mleka jest już zawarty kwas DHA, który w oleju z ryb występuje w dużych ilościach.

Czy tran może szkodzić?

Co jakiś czas w internecie można trafić na informacje, że spożywanie ryb może być niebezpieczne, ponieważ zawierają one metale ciężkie, np. rtęć, i mają w sobie toksyny. Z racji tego, że tran to olej z wątroby dorsza, on również uważany jest czasami za niebezpieczny. Nie jest to jednak prawda. Obecnie tran, który dopuszczany jest do sprzedaży, musi przejść wiele badań i uzyskać odpowiednie certyfikaty unijne. Olej poddawany jest procesowi oczyszczania go z toksyn, co niweluje również nieprzyjemny zapach i smak. Dobrej jakości tran (czyli raczej ten droższy) jest bezpieczny dla zdrowia.

Suplementacja tranem sama w sobie nie jest szkodliwa. Należy jednak pamiętać, że przy przyjmowaniu innych leków lub preparatów wzmacniających trzeba zweryfikować ilość dostarczanych witamin do organizmu. Nie należy przekraczać zalecanej dawki dziennej, ponieważ może to prowadzić do hiperwitaminozy i zaburzać funkcjonowanie organizmu.

Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka?

Tradycyjny tran kojarzy się z tłustym, nieprzyjemnym smakiem oraz brzydkim, rybim zapachem. Obecnie jednak coraz więcej producentów stara się, aby naturalny smak i zapach były jak najmniej wyczuwalne, co ma ułatwić dzieciom nie przepadającym za rybnym smakiem tranu spożywanie tego oleju. Wybierając tran dla dziecka, warto zwrócić uwagę na:

• Składniki w nim zawarte i ich procentową zawartość, która pokrywa dzienne zapotrzebowanie u dziecka w danym wieku. Warto, aby tran zawierał jak najwięcej witamin w odpowiedniej ilości, dzięki czemu nie będzie wymagana dodatkowa suplementacja.
• Pochodzenie oleju, żeby mieć pewność, że rzeczywiście kupujemy tran (z ryb dorszowatych), a nie olej z ryb nienależących do tej rodziny. Oleje z wątroby rekina czy innych ryb również są zdrowe, jednak zawierają dużo mniej kwasów omega-3.
• Cenę, ponieważ zazwyczaj ma ona wpływ na jakość tranu. Olej pochodzi z wątroby ryb, która niestety zawiera toksyny. Proces oczyszczenia jej z niebezpiecznych związków jest długotrwały i kosztowny, dlatego ma wpływ na cenę tranu. Tran wysokiej jakości z pewnością będzie miał lepszy wpływ na zdrowie dziecka. Ponadto oczyszczenie wątroby minimalizuje nieprzyjemny zapach i smak oleju, dzięki czemu jest on dla dziecka łatwiejszy do przyswojenia.
• Dawkowanie tranu. Jest to ważne szczególnie przy dzieciach, które nie lubią brać lekarstw i trudno je namówić do tego, nawet jeśli smak im odpowiada. Mała dawka, którą wystarczy przyjmować raz dziennie, będzie łatwiejsza do spożycia dla dzieci, szczególnie tych najmłodszych.