Zespół Beckwitha-Wiedemanna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

Czym jest zespół Beckwitha-Wiedemanna?

Występowanie BWS stwierdza się z częstotliwością od 1:10000 do 1:13700 urodzeń. Pojawia się on z jednakową częstotliwością u obu płci, choć z badań wynika, że dotyczy częściej żeńskich bliźniąt monozygotycznych. Przypuszcza się jednak, że choroba może występować częściej choć ze względu na duże różnice w objawach BWS (i to nawet w obrębie członków tej samej rodziny) powodują, że przypadłość niekiedy trudno jest rozpoznać.

Co ciekawe u dzieci poczętych in vitro stwierdza się nawet 4-krotnie większe ryzyko wykształcenia się BWS. Dane te jednak różnia się w zależności od źródeł.

Jakie są przyczyny BWS?

Z reguły zespół BWS jest powodowany przez różnego rodzaju nieprawidłowości w obrębie struktury genów na chromosomie 11p15.5. Sporadycznie jego przyczyną są innego rodzaju mutacje genetyczne. W 85% wszystkich przypadków BWS występuje sporadycznie. W pozostałych 15% choroba jest dziedziczona.

Diagnozę BWS stawia się na podstawie występowania minimum trzech objawów charakterystycznych. Zmiany ustalane są w oparciu o badania prenatalne, poradnictwo genetyczne oraz diagnostykę mającą na celu wykluczenie rozwoju innych zespołów o zbliżonych objawach.

W jaki sposób objawia się zespół Beckwitha-Wiedemanna?

Klasycznymi objawami zespołu BWS są:

• przepuklina pępowinowa oraz nieprawidłowości w obrębie przedniej ściany jamy brzusznej;
• makroglosja, czyli przerost języka;
• gigantyzm, czyli przerost masy ciała.

Nadmierne wzrastanie masy ciała pojawia się już w drugiej połowie ciąży (II i III trymestr) i trwa przez pierwsze 5-6 lat życia, po upływie których zaczyna się normalizować. Z udostępnionych danych wynika, że aż 27% przypadków BWS kończy się przedwczesnym porodem.

Przerost języka zazwyczaj prowadzi do kłopotów z przyjmowaniem pokarmu, mówieniem, a niekiedy także bezdechu sennego i związanych z nim konsekwencji (m.in. zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego oraz chorób kardiologicznych). U 30 do 50% pacjentów wykrywa się hipoglikemię – patologiczne obniżenie poziomu glukozy.

Pozostałe objawy zespołu BWS, które pojawiają się rzadziej to również:

• guzy embrionalne;
• zagięcie płatka ucha lub zagłębienie za uchem;
• naczyniaki płaskie;
• powiększenie narządów wewnętrznych;
• nieprawidłową pracę nerek.

W literaturze wskazuje się na zwiększone ryzyko chorób kardiologicznych (wady serca występują nawet u 34% chorych). Przez pierwsze kilka lat życia wzrasta też ryzyko wykształcenia się guzów embrionalnych. Stwierdza się częstsze występowanie m.in. guza Wilmsa, nerwiaka płodowego czy wątrobiaka zarodkowego.

Diagnostyka BWS

Do rozpoznania zespołu BWS niezbędna jest szczegółowa diagnostyka, którą można podzielić na dwa etapy. Pierwszy z nich to tzw. diagnostyka różnicowa, której zadaniem jest wykluczenie innych chorób o podobnych symptomach. W szczególności wskazuje się na podobieństwo objawów BWS do:

• zespołu Simpsona-Golabi-Behmela typu 1 – do jego objawów należy zaliczyć wysoki wzrost, niekiedy pojawiają się też wady serca, opóźnienie umysłowe oraz tzw. szewska klatka piersiowa (zapadnięta na długości mostka);
• zespołu Costello – jego objawy to zwykle opóźnienie w rozwoju psychoruchowym, niski wzrost, luźna skóra oraz charakterystyczne, „grubo ciosane” rysy twarzy;
• zespołu Perlmana – objawia się m.in. nadmiernym wzrostem, wrodzonymi wadami serca, wnętrostwem, opóźnieniem umysłowym oraz wadami ośrodkowego układu nerwowego;
• zespołu Sotosa – cechy charakterystyczne obejmują makrocefalię (nienaturalnie duży obwód głowy wraz z jej charakterystycznym kształtem przypominającym odwróconą gruszkę, hiperteloryzm oczny (zwiększenie odległości między oczami);
• zespołu Maroteaux-Lamy’ego przejawiającym się m.in. zaburzeniami rozwojowymi układu kostnego w obrębie klatki piersiowej, kręgosłupa, miednicy i głowy oraz wadami serca.

Drugim rodzajem diagnostyki są badania prenatalne obejmujące biopsję kosmówki oraz tzw. amniopunkcję, czyli pobranie do badań próbki płynu owodniowego z naruszeniem powłok brzusznych matki. Badanie dzieci w okresie ciąży może składać się także z celowanego USG oraz testu przesiewowego na poziom AFP, czyli alfa-fetoproteiny.

Rodzicom zaleca się korzystanie z usług poradni genetycznych, które oferują możliwość przeprowadzenia niezbędnych testów. Specjaliści z zakresu genetyki klinicznej są w stanie postawić diagnozę w oparciu o zestaw informacji zwrotnych z badania. Warto zdawać sobie sprawę, że badania genetyczne mogą potwierdzić BWS, ale nie mogą go wykluczyć nawet w przypadku negatywnego wynik testu.

Po urodzeniu dziecka przeprowadza się badanie rentgenowskie jamy brzusznej, obrazowanie rezonansu magnetycznego oraz pomiar poziomu cukru we krwi.

Leczenie zespołu BWS

Zespół BWS ma podłoże genetyczne, więc jego leczenie ma na celu przede wszystkim złagodzenie objawów. Zazwyczaj wiąże się to z koniecznością regularnych konsultacji endokrynologicznych, neurologicznych, kardiologicznych i onkologicznych. W przypadku nawracającej hipoglikemii należy skontaktować się z diabetologiem.

Rokowania w przypadku zespołu Beckwitha-Wiedemanna

Rokowania w przypadku zespołu BWS po urodzeniu można ocenić dwuetapowo. Przez pierwsze kilka lat do czasu wyhamowania zmian w organizmie istnieje wysokie ryzyko ciężkich powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci pacjenta. Dzieci cierpią przede wszystkim z powodu hipoglikemii, wad serca czy rozwoju nowotworów.

Jeżeli uda się przejść przez ten „wstępny etap”, istnieje duża szansa, że dziecko będzie rozwijało się w sposób prawidłowy i dożyje nawet podeszłego wieku.