Gorączka po szczepieniu – czy to normalne, kiedy zbijać i co podać?

Co to jest szczepionka i jaki jest jej skład?

Szczepionka to forma sztucznego czynnego nabywania odporności. "Sztucznego" bowiem podaje się drobnoustrój, choć nie było z nim styczności w sposób naturalny, a "czynnego", ponieważ w wyniku podania szczepionki organizm musi sam wytworzyć odporność w postaci przeciwciał lub komórek odpornościowych na dany drobnoustrój.

Skład szczepionek jest zróżnicowany – zawierają one bakterie lub wirusy, które są zabite lub żywe – w tym wypadku są pozbawione zjadliwości, czyli atenuowane, lub zawierają jedynie fragmenty (elementy komórek czy niektóre białka) tych drobnoustrojów. Ponadto, każda szczepionka zawiera inne składniki, które są nośnikami dla bakterii i wirusów bądź ich fragmentów i należy zdawać sobie sprawę, że reakcje niepożądane i odczyny poszczepienne, w tym także gorączka po szczepieniu, mogą być wywołane przez te składniki. Dlatego bardzo ważne jest poinformowanie lekarza pediatry o alergiach dziecka przed przystąpieniem do szczepień.

To też może Cię zainteresować: Szczepienie na meningokoki

Niepożądany odczyn poszczepienny – powikłanie po szczepieniu

Większość z niepożądanych objawów po szczepieniu ma charakter przejściowy i nie wymaga interwencji lekarza. Najczęstsze odczyny po szczepionce to odczyny łagodne – podwyższona temperatura i odczyn miejscowy w miejscu wstrzyknięcia szczepionki – obrzęk, zgrubienie, zaczerwienienie skóry, bolesność.

Rzadko występują ciężkie powikłania po szczepionce. Najpoważniejszym odczynem poszczepiennym jest wstrząs anafilaktyczny – ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna. Jest to jednocześnie jedyne trwałe przeciwskazanie do kolejnego szczepienia; występuje bardzo rzadko (około 1 raz na 1 milion szczepień).

W Polsce darmowe szczepienia obowiązkowe to, szczepionka WZW, szczepionka MMR (odra świnka różyczka), polio, heamophilus influenzae typu B, DPT (błonica tężec krztusiec) i od niedawna także szczepionka na pneumokoki. Większość z nich można też podać odpłatnie w formie szczepionki 6 w 1, której zaletą jest mniejsza ilość zastrzyków dla dziecka. Gorączka po szczepieniu 6 w 1 i inne NOP może wystąpić tak samo jak po wszystkich innych szczepieniach.

Przeczytaj również: Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie

Czy gorączka po szczepieniu to zawsze NOP?

Niepożądanym odczynem poszczepiennym określa się każdy objaw medyczny, będący w związku czasowym ze szczepieniem. Warto zauważyć, że ta definicja niekoniecznie zakłada pomiędzy szczepieniem i odczynem poszczepiennym związek przyczynowo-skutkowy. NOP może być związany nie tylko z samym działaniem szczepionki, ale również z niewłaściwą jej produkcją, transportem, przechowywaniem czy samym podaniem.

NOP może także współistnieć jako osobna choroba np. infekcyjna – może rozwinąć się w krótkim czasie po szczepieniu lub w sytuacji, kiedy w momencie kwalifikacji dziecko już było zarażone jakimś drobnoustrojem, ale był to jeszcze okres inkubacji choroby (okres po zarażeniu, ale przed wystąpieniem objawów może trwać kilka-kilkanaście dni). Dlatego należy być świadomym, że jeśli wystąpi temperatura po szczepieniu może to być niezwiązana z samym szczepieniem infekcja, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej inne objawy jak kaszel, katar, wymioty czy biegunka.

Jakie są przyczyny gorączki po szczepionce? Czy to normalne?

Gorączka u niemowlaka po szczepieniu, podobnie jak u starszego dziecka jest łagodnym odczynem poszczepiennym i występuje jako reakcja na podane drobnoustroje – w początkowej fazie procesu wytwarzania odporności w organizmie dziecka na dany drobnoustrój (produkcja komórek i przeciwciał odpornościowych). Brak gorączki po szczepieniu oczywiście nie świadczy o nieskuteczności szczepionki.

Gorączka po szczepionce u dziecka rzadko przekracza 39 stopni. U niewielkiej grupy dzieci mogą wystąpić dodatkowo drgawki gorączkowe – nie jest to skutek uboczny szczepienia, przyczyną jest wysoka gorączka. Około 5 proc. dzieci do 5 r.ż. ma epizod drgawek gorączkowych z powodu gorączki na innym tle – najczęściej infekcji. Zwykle podwyższona temperatura ciała po gorączce normuje się samoistnie w przeciągu 48 godzin.

Czy Twoje dziecko prawidłowo przybiera na wadze? Sprawdź

Gorączka po szczepieniu – kiedy zbijać i co podać?

Stan podgorączkowy po szczepiące, czyli temperatura ciała pomiędzy 36,7 i 37,9 stopni nie wymaga podawania leków przeciwgorączkowych. Za gorączkę uznajemy temperaturę ciała powyżej 38 stopni Celsjusza. Zalecane leki na gorączkę dla dziecka to paracetamol i ibuprofen.

Domowym sposobem na obniżenie wysokiej temperatury u dziecka jest kąpiel w „chłodnej” wodzie – za taką uznaje się wodę o temperaturze niższej o 1–2 stopnie od temperatury ciała. Dobrą metodą zbijania gorączki poszczepiennej są też zimne okłady na kark, główkę lub w miejscu gdzie są duże naczynia krwionośne – pod pachami i w pachwinach. Nie można zapominać o odpowiednim nawodnieniu dziecka – kiedy dziecko ma podwyższoną temperaturę, zapotrzebowanie na płyny wzrasta.

Kiedy gorączka i inne odczyny poszczepienne są groźne?

Ze względu na ryzyko anafilaksji powinno się pozostać w placówce medycznej z dzieckiem co najmniej 30 minut po podaniu szczepienia. Na ciężkie powikłania po szczepieniu mogą wskazywać takie objawy jak:

• bąble na skórze, nagłe zaczerwienienie skóry, duszność, świsty przy oddychaniu – w ciągu pierwszych 30 minut świadczą o nagłej reakcji alergicznej,

• gorączka ponad 40 stopni,

• trudny do uspokojenia płacz krzyk, przez co najmniej trzy godziny w 2 dni po szczepieniu,

• zaburzenia przytomności,

• apatia dziecka,

• obniżone napięcie mięśniowe.

W razie tych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. O objawach łagodnych, które wystąpiły po szczepieniu można powiedzieć lekarzowi na następnej wizycie. Objawy w postaci wiotkości mięśni i nieukojonego płaczu najczęściej wywołuje szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Ile trwa podwyższona temperatura po szczepieniu?

Z punktu widzenia rodzica ważne jest, aby przed szczepieniem został on poinformowany o możliwości podwyższenia ciepłoty ciała i poinstruowany przez lekarza odnośnie podania dziecku leków przeciwgorączkowych. Wysoka temperatura po szczepieniu nie jest przeciwwskazaniem do kolejnego szczepienia w przyszłości. Jedynym trwałym jest przebycie anafilaksji po szczepieniu.

Podsumowując, należy pamiętać, że gorączka po zaszczepieniu dziecka oznacza, że układ immunologiczny wytwarza odporność. Jednocześnie jej brak nie świadczy o tym, że ta odporność się nie wytwarza. Niewielka gorączka utrzymująca się przez 2 dni po szczepieniu nie jest powodem do większego niepokoju, w tym czasie nie trzeba rezygnować z wychodzenia na dwór.

Czytaj również: Co to są pneumokoki?

Bibliografia:

1. Wanda Kawalec, Ryszard Grenda, Helena Ziółkowska: Pediatria, tom II. Warszawa: PZWL, 2013, wydanie I ISBN: 978-83-200-4309-9.
2. Krystyna Kubicka, Wanda Kawalec: Pediatria, tom II. PZWL, Warszawa 2006, wydanie III. ISBN: 83-200-3253-9.
3. https://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/52625,szczepienia-niepozadane-reakcje-i-przeciwwskazania