Gdy dowiadujesz się, że jesteś w ciąży – trymestry, rozwój dziecka, przygotowania do porodu

Początek ciąży – który to tydzień, miesiąc, trymestr?

Choć może wydawać się to dziwne, Twoja ciąża rozpoczęła się, zanim doszło jeszcze do zapłodnienia – w pierwszym dniu Twojej ostatniej miesiączki. To od tego momentu liczymy kolejne tygodnie, miesiące i trymestry, które pozwalają określić obecny etap i wiek ciąży oraz dostosować do niego zalecenia lekarskie, wykonywane badania, a także dietę i aktywność przyszłej mamy.

Kiedy dowiedziałaś się o ciąży, byłaś już zapewne w 4., 5., 6., a może nawet w 7. tygodniu, czyli w 2. miesiącu ciąży – to właśnie wtedy wiele kobiet wykonuje test ciążowy z moczu lub z krwi i udaje się na pierwszą ciążową wizytę u ginekologa.

Ile tygodni trwa ciąża? Standardowo, ciąża trwa 3 trymestry, czyli 40 tygodni, a za ciążę donoszoną uznajemy tę trwającą od 37 do 42 tygodni.

• Pierwszy trymestr ciąży zaczyna się pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a kończy wraz z końcem 13. tygodnia.
• Drugi trymestr trwa od 14. do 27. tygodnia ciąży.
• Trzeci trymestr zaczyna się w 28. tygodniu, a kończy wraz z porodem.

Z podziałem na trymestry i tygodnie spotkasz się w gabinecie lekarskim, podczas wykonywania wszystkich badań w ciąży i w rozmowach z innymi przyszłymi lub świeżo upieczonymi mamami. Pozostałe osoby z Twojego otoczenia będą zapewne posługiwały się nieco mniej precyzyjnym podziałem ciąży na miesiące.

W zależności od metody liczenia, ciąża może trwać 9 lub 10 miesięcy. Jeśli weźmiesz pod uwagę miesiące kalendarzowe (30-31 dni), to okaże się, że jest to 9 miesięcy. Jeśli jednak oprzesz się na miesiącach księżycowych (28 dni), to ciąża będzie trwała 10 miesięcy.

Jak rozwija się moje dziecko – rozwój płodu miesiąc po miesiącu

• 1. miesiąc

Życie Twojego dziecka zaczyna się w 3. tygodniu ciąży, kiedy plemnik partnera połączy się z Twoją komórką jajową, tworząc zygotę. Około 4. tc zygota zagnieżdża się w macicy, zapoczątkowując tzw. okres zarodkowy, który potrwa aż do 10. tygodnia. Pod koniec 1. miesiąca rozpoczyna się organogeneza, czyli proces kształtowania się wszystkich ważnych narządów malucha.

• 2. miesiąc

W chwili, kiedy dowiadujesz się o ciąży, Twoje maleństwo mierzy zaledwie kilka milimetrów. Podczas USG w 6. tc, czyli w 4. tygodniu życia dziecka, zobaczysz je jako podłużny, nieregularny kształt z szybko pulsującym serduszkiem. Około 8. tc dziecko ma już wyraźnie widoczne kończyny, zarys noska, warg, a nawet powiek i mierzy od 12 do 20 mm. W tym czasie wiele z jego narządów, np. nerki i serce, jest już wstępnie ukształtowanych i zaczyna pracować.

• 3. miesiąc

Organogeneza kończy się w 10. tc, kiedy to zarodek staje się płodem. Na tym etapie dziecko ma już stawy, coraz śmielej porusza się w macicy, a jego sylwetka się wydłuża. Rozpoczyna się tworzenie krwi, a układ nerwowy i mózg dynamicznie się rozwijają. W 12. tc maluch ma ok. 5-6 cm długości i rośnie w tempie 1,1-1,8 mm na dobę.

• 4. miesiąc

Łożysko przejmuje funkcję odżywiania dziecka, które teraz zaczyna szybciej rosnąć. Jego ciałko staje się coraz bardziej proporcjonalne, choć główka nadal pozostaje dość duża. Narządy wewnętrzne dojrzewają i pełnią coraz więcej funkcji w organizmie dziecka. Tworzą się struny głosowe, powstaje lanugo, a podczas USG można zauważyć ruchy oddechowe i próby chwytania pępowiny. W 16. tc dziecko mierzy ok. 11 cm i waży nawet 100 g.

• 5.-6. miesiąc

Dziecko zaczyna ćwiczyć ssanie i połykanie, a także wykonywać coraz mocniejsze i bardziej skoordynowane ruchy. Jego twarz jest już ukształtowana, a na główce pojawiają się włoski. Pod koniec 6. miesiąca maluch ma ok. 30 cm długości i waży 600-700 g. Zaczyna też szybciej przybierać na wadze i gromadzić podskórną tkankę tłuszczową, a w jego płucach powstaje już surfaktant.

• 7.-8. miesiąc

Płuca dziecka intensywnie się rozwijają, a jego szkielet kostnieje w coraz szybszym tempie. Maluch zaczyna odbierać bodźce z zewnątrz – słyszy dźwięki, czuje dotyk i widzi światło, a w 28. tc otwiera oczka. Jego mózg szybko się powiększa, a wraz z nim rozwija się układ nerwowy, w którym tworzą się kolejne połączenia. Dziecko intensywnie ćwiczy umiejętności potrzebne po porodzie: ssanie, ruchy oddechowe, połykanie, chwytanie i poruszanie kończynami. Pod koniec 8. miesiąca waży już niemal 1800 g i mierzy 42 cm.

• 9.-10. miesiąc

Poród zbliża się wielkimi krokami – dziecko coraz szybciej przybiera na wadze (nawet 250 g tygodniowo), a w macicy robi się bardzo ciasno. Maluch przybiera pozycję główkową i przesuwa się w kierunku miednicy mamy. Jego narządy wewnętrzne już pracują, a płuca nadal dojrzewają i rozwijają się. Po 37. tc dziecko może mierzyć już ponad 50 cm i ważyć ok. 3 kg. Od tej pory jest gotowe do przyjścia na świat, ale równie dobrze może zechcieć pozostać w brzuszku aż do 42. tc.

>> Zobacz, jak rozwija się Twoje dziecko w poszczególnych miesiącach ciąży w kalendarzu ciąży HiPP

Etapy ciąży – jak zmienia się ciało i samopoczucie przyszłej mamy w poszczególnych trymestrach ciąży?

Podczas całej ciąży intensywne zmiany zachodzą nie tylko w ciele dziecka, ale też w organizmie i psychice jego mamy.

Pierwszy trymestr to czas, kiedy dowiadujesz się o ciąży i zaczynasz obserwować u siebie coraz więcej jej objawów. Już od pierwszych tygodni możesz zmagać się z:

• wymiotami,
• nudnościami,
• wrażliwością na zapachy,
• brakiem apetytu lub przeciwnie – wilczym apetytem,
• sennością i zmęczeniem,
• bolesnością i obrzmieniem piersi,
• huśtawką nastrojów,
• pobolewaniem i ciągnięciem w dole brzucha.

We wczesnej ciąży możesz czuć się zarówno szczęśliwa i spełniona, jak i smutna, niepewna oraz przerażona. Wiadomość o ciąży, nawet planowanej i wyczekiwanej, bywa szokiem i sporą zmianą, z którą musisz się oswoić, by odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Jeśli te objawy lub stopień ich nasilenia budzą Twój niepokój, porozmawiaj o nich z lekarzem. Koniecznie zgłoś mu też wszelkie epizody plamienia, krwawienia i mocniejszych skurczów brzucha.

Wraz z nadejściem II trymestru zwykle poprawia się fizyczne i psychiczne samopoczucie przyszłej mamy. To wtedy ustępują nieprzyjemne ciążowe dolegliwości, zaokrągla się brzuszek, a niższe ryzyko poronienia i pomyślne wyniki pierwszych badań w ciąży (w tym USG prenatalnego) sprawiają, że czujesz się pewniej i bezpieczniej. W tym okresie wiele kobiet promienieje – możesz zauważyć poprawę stanu skóry i włosów, a także coraz bardziej entuzjastycznie wyczekiwać na swoje maleństwo. W tym okresie niekiedy pojawiają się też różne dolegliwości związane z powiększaniem się brzucha i zmianami hormonalnymi – bóle pleców, obrzęki, zaparcia, zgaga, skurcze łydek i pobolewania w podbrzuszu.

Wszystkie wymienione dolegliwości mogą zintensyfikować się w III trymestrze. Twój brzuch w ciąży jest już naprawdę spory i uciska na różne struktury anatomiczne, dając coraz to nowe objawy. Tuż przed terminem porodu możesz też mocniej odczuwać nieprzyjemne skurcze przepowiadające, rozpieranie w miednicy, mieć problemy ze snem i zaliczać coraz częstsze wizyty w toalecie. Niektóre przyszłe mamy mają obawy na myśl o nadchodzącym porodzie, a inne wręcz przeciwnie – nie mogą doczekać się spotkania z maluszkiem. Taka huśtawka nastrojów i zmienne emocje są na tym etapie zupełnie normalne, a wsparcie bliskich bywa nieocenione w radzeniu sobie z wszelkimi trudnościami.

Ciąża – najważniejsze wskazówki

Wiadomość o ciąży zapoczątkowuje wielką rewolucję w Twoim życiu. Od tej pory będziesz mogła obserwować u siebie wiele zmian fizycznych, psychicznych i emocjonalnych, spowodowanych faktem, że w Twoim brzuszku rośnie i rozwija się maleństwo. To jednak nie jedyne zawirowania, jakie czekają Cię w najbliższych miesiącach. Dla prawidłowego rozwoju dziecka oraz Twojego dobrego samopoczucia konieczne jest wprowadzenie kolejnych zmian dotyczących Twojego trybu życia.

• Po pozytywnym teście ciążowym od razu zrezygnuj z używek: alkoholu, papierosów i narkotyków oraz ogranicz ilość kawy do 1-2 filiżanek.
• Zadbaj o swoją dietę w ciąży: jedz regularnie zdrowe, dobrze zbilansowane posiłki, pełne warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych, zdrowych tłuszczy, ryb, jaj, nabiału i dobrej jakości mięsa.
• Przyjmuj zalecone przez lekarza suplementy i leki.
• Około 6.-8. tygodnia ciąży odwiedź swojego ginekologa. Od teraz będziesz się widywać z nim co 3-4 tygodnie.
• Regularnie wykonuj wszystkie zlecone badania w ciąży – USG monitorujące rozwój i stan zdrowia dziecka (genetyczne, połówkowe, III trymestru) oraz badania krwi i moczu, które pozwolą w porę wykryć nieprawidłowości w Twoim organizmie.
• Wprowadź niezbyt forsowne ćwiczenia w ciąży – spaceruj, pływaj, wypróbuj nordic walking, praktykuj jogę.
• Po I trymestrze możesz też uprawiać pilates, fitness dla ciężarnych i aqua aerobik.
• Pamiętaj, by każdą z aktywności skonsultować z lekarzem.
• Zrezygnuj z kontaktowych i kontuzjogennych sportów, np. sportów walki, jazdy na nartach, rolkach, łyżwach, jazdy konnej, tenisa, sportów ekstremalnych i zespołowych.
• Zadbaj o odpowiednią ilość snu i odpoczynku. Zaplanuj codzienny relaks, a nawet dłuższy urlop.
• Staraj się unikać stresu i zamartwiania. Wykonuj ćwiczenia oddechowe, wizualizacje, medytacje, rozmawiaj o swoich odczuciach, obawach i wątpliwościach z bliskimi i specjalistami.
• Zatroszcz się o swoje ciało – wprowadź do rutyny pielęgnacyjnej kosmetyki przeciw rozstępom oraz masaże brzucha i piersi. Jeśli czujesz ból lup napięcie, korzystaj z pomocy fizjoterapeuty.

Przygotowanie do porodu – o co należy zadbać przed porodem?

W miarę upływu kolejnych tygodni ciąży, będziesz coraz intensywniej myślała o porodzie i odpowiednim przygotowaniu się do tego wielkiego dnia. Najważniejszymi punktami na Twojej liście powinny być:

• udział w zajęciach szkoły rodzenia lub w indywidualnych spotkaniach z położną przygotowujących do porodu;
• skompletowanie wyprawki dla noworodka oraz dla siebie;
• wybór szpitala do porodu, położnej środowiskowej, a jeśli potrzebujesz dodatkowego wsparcia – również douli lub własnej położnej do porodu;
• spakowanie torby z wyprawką do szpitala dla siebie i dla maluszka;
• sporządzenie planu porodu;
• przygotowanie kompletu dokumentów do porodu i wykonanie ostatnich zleconych przez lekarza badań, których wyniki będą potrzebne na izbie przyjęć;
• zaplanowanie terminów urlopu macierzyńskiego (możesz rozpocząć go już w ciąży!), rodzicielskiego i ojcowskiego.

Będąc w ciąży, warto też zarejestrować się w Klubie mojego Maluszka HiPP , w którym zyskasz dostęp do forum eksperckiego i możliwość zadawania pytań położnej, dietetykowi i innym ekspertom HiPP. Otrzymasz wiele rabatów na zakupy u partnerów HiPP, a także będziesz mogła wziąć udział w konkursach z nagrodami i przetestować produkty HiPP dla dzieci i mam.

Oznaki porodu – po czym poznać, że zaczyna się poród?

Ostatnie tygodnie i dni ciąży to czas, kiedy z pewnością będziesz wyczekiwała pierwszych objawów porodu. Niektóre z nich, np. obniżenie się brzucha, syndrom wicia gniazda, skurcze przepowiadające czy odejście czopa śluzowego, mogą wystąpić nawet na kilka tygodni przed porodem i niekoniecznie oznaczają, że Twoje dziecko właśnie przychodzi na świat.

Istnieje jednak kilka objawów, które z dużą dozą prawdopodobieństwa pozwalają stwierdzić, że zaczyna się poród. Należą do nich:

• odpłynięcie płynu owodniowego,
• regularne i coraz częstsze, bolesne skurcze macicy,
• zwiększone upławy i odczucie pełności w kroczu,
• biegunka, wymioty, wzdęcia,
• nerwobóle, ból pleców,
• niepokój, uderzenia gorąca.

Jeśli skurcze występują już co 5-7 minut lub nie pojawiły się po kilku godzinach od odejścia wód płodowych, nie powinnaś dłużej zwlekać z wyjazdem do szpitala. Już niedługo przytulisz swoje dziecko!

Jak wygląda poród – różnice między porodem naturalnym a porodem przez cesarskie cięcie

Poród naturalny może rozpocząć się na 2 sposoby: samoistnie lub w wyniku indukcji, czyli wywołania (jeśli jest to wskazane ze względów medycznych). Pierwsze objawy porodu i pierwsze skurcze zapoczątkowują I fazę, podczas której szyjka macicy rozszerza się, czemu towarzyszą coraz częstsze i coraz bardziej bolesne skurcze macicy.

Podczas I fazy porodu naturalnego możesz otrzymać znieczulenie zewnątrzoponowe, podpajęczynówkowe bądź połączone (rzadziej). Podanie go wymaga konsultacji z anestezjologiem, która może się odbyć już w trakcie porodu. Lek zostaje wprowadzony przez cieniutki cewnik umieszczony pomiędzy kręgami, w dolnej części Twoich pleców. Ulgę odczujesz już po ok. 10-20 minutach.

Kiedy rozwarcie sięga 10 cm, zaczyna się II faza porodu, czyli skurcze parte, przesuwające dziecko przez cały kanał rodny. Ta faza kończy się w momencie przyjścia maluszka na świat. Ostatnia, III faza porodu, ma miejsce, kiedy Ty i dziecko odpoczywacie w kontakcie skóra do skóry. Trwa zazwyczaj kilkadziesiąt minut, a jej celem jest urodzenie łożyska. Poród naturalny może trwać zarówno kilka, jak i kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin, a Ty od razu po opuszczeniu porodówki będziesz mogła chodzić i zajmować się dzieckiem.

Sprawdź, co dokładnie czeka Cię podczas wszystkich faz porodu naturalnego

Nie w każdym przypadku możliwe jest urodzenie dziecka naturalnie. U niektórych kobiet konieczne jest przeprowadzenie cesarskiego ciecia, czyli operacyjnego zakończenia ciąży. Najczęściej odbywa się ono w znieczuleniu podpajęczynówkowym (od żeber w dół) i trwa kilkadziesiąt minut. Polega na wykonaniu podłużnego nacięcia w dole brzucha, przez które lekarz wyjmuje maleństwo. Następnie dziecko jest badane i trafia do taty lub mamy (praktyki są różne i zależą od szpitala), z którymi może nawiązać kontakt skóra do skóry. Po przewiezieniu na salę pooperacyjną, mama musi leżeć bez unoszenia głowy, dlatego potrzebuje pomocy przy zajmowaniu się maluchem.

CC wykonuje się zarówno „na zimno”, kiedy akcja porodowa jeszcze się nie rozpoczęła, jak i już w trakcie porodu naturalnego, kiedy zdrowie lub życie dziecka bądź mamy są zagrożone. Wskazaniami do wykonania cięcia są np.:

• położenie miednicowe lub poprzeczne dziecka,
• poważne problemy zdrowotne mamy,
• bardzo duża waga malucha i niewielkie wymiary miednicy mamy,
• brak postępu porodu naturalnego,
• zły zapis KTG,
• łożysko przodujące.

Kalendarz ciąży – bądź na bieżąco

Natłok informacji dotyczących ciąży i rozwoju dziecka, zaleceń, zmian i nowości związanych z ciążą może sprawić, że poczujesz się zagubiona. Dobrym sposobem na usystematyzowanie sobie wszystkich tych danych oraz na śledzenie rozwoju Twojego maluszka jest korzystanie z kalendarza ciąży. Pozwala on poznać przebieg kolejnych trymestrów, miesięcy i tygodni oraz dowiedzieć się, jakie zmiany mogą zajść w Twoim ciele oraz w organizmie Twojego maleństwa.

Kalendarz ciąży krok po kroku przeprowadzi Cię przez wszystkie ważne badania, wizyty lekarskie oraz opowie Ci o zaleceniach i wskazówkach na kolejne etapy ciąży. Dzięki niemu dowiesz się, o czym warto porozmawiać z lekarzem i na jakie kwestie zwrócić szczególną uwagę w danym tygodniu lub miesiącu ciąży. Wszystkie te informacje otrzymasz w prostej, zwięzłej i zrozumiałej formie, dlatego możesz po nie sięgać nawet nie znając fachowej terminologii medycznej.

Cotygodniowe czytanie o kolejnych postępach w rozwoju maluszka może stać się Waszym rodzinnym rytuałem, który pozwoli nawiązać mocniejszą więź z dzieckiem i lepiej przygotować się na jego narodziny.

artykuł zewnętrzny