Adenomioza – przyczyny, objawy, wykrywanie, leczenie, szanse na zajście w ciążę

Adenomioza – co to jest?

Adenomioza to choroba, która przez wiele lat utożsamiana była z endometriozą. Istotą endometriozy jest obecność komórek błony śluzowej macicy (endometrium) w nieprawidłowych lokalizacjach. Endometrium jest tkanką hormonalnie czynną i podlega cyklicznemu złuszczaniu w czasie menstruacji. Na skutek wieloletnich badań oraz obserwacji klinicznych zdecydowano o zmianie dotychczasowej klasyfikacji endometriozy.

Istniejący wcześniej podział na endometriozę zewnętrzną (w której ogniska patologicznego endometrium lokalizują się w tkankach narządów płciowych poza mięśniówką macicy) oraz endometriozę wewnętrzną (w której endometrium nieprawidłowo zagnieżdża się wewnątrz błony mięśniowej macicy – myometrium), został zniesiony. Endometrioza wewnętrzna została wyodrębniona jako oddzielna jednostka chorobowa – adenomioza.

Kalendarz dni płodnych i owulacji – sprawdź, kiedy masz dni płodne

Jakie są rodzaje adenomiozy?

Ze względu na miejsce występowania w narządach płciowych ognisk endometrium, wyróżniamy cztery rodzaje adenomiozy:

• adenomioza macicy (charakteryzują ją największe rozmiary gruczolaków – adenomyoma),
• adenomioza jajowodów,
• adenomioza pochwy,
• adenomioza przymacicznego układu łącznotkankowo-mięśniowego.

Adenomioza najczęściej dotyka kobiet w wieku 40–50 lat, choć zachorowania zdarzają się również w młodszych i starszych grupach wiekowych. Jej dokładna przyczyna nie została poznana, podłoża choroby upatruje się jednak w nieprawidłowym przeniknięciu warstwy podstawnej endometrium w głąb mięśnia macicy. Dlaczego tak się dzieje, wciąż pozostaje niewyjaśnioną kwestią. Znane są natomiast czynniki ryzyka, które mogą ułatwić przenikanie endometrium na skutek zaburzenia fizjologicznych barier występujących w mięśniu macicy. Do czynników takich zalicza się:

• zabieg w obrębie mięśnia macicy, głównie łyżeczkowanie macicy,
• przebyte zabiegi terminacji ciąży,
• przebyte porody drogą cięcia cesarskiego lub trudne porody siłami natury.

Prawdopodobny udział w rozwijaniu się ognisk adenomiozy mają również nieprawidłowości powstałe w okresie embrionalnym (zarodkowym) oraz zaburzenia hormonalne (głównie w zakresie stężenia prolaktyny, FSH, LH czy estradiolu)

Adenomioza – objawy. Czy adenomioza boli?

Jednym z najbardziej typowych objawów adenomiozy jest ból w obrębie miednicy, pojawiający się szczególnie w czasie menstruacji lub trwający przez cały cykl. Ból może być tak silny, że wyłącza kobietę z codziennej aktywności i obowiązków nawet na kilka dni. Następstwem przewlekłych dolegliwości bólowych oraz lęku przed nadchodzącym bólem może być znaczne obniżenie nastroju, a nawet rozwój zaburzeń depresyjnych.

Kolejnym objawem adenomiozy są nieprawidłowe krwawienia. Mogą one występować w postaci wydłużonych miesiączek (nawet do 14 dni), obfitości krwawień bądź krwawień nieregularnych. Krwawieniom z dróg rodnych towarzyszą zazwyczaj skurczowe bóle podbrzusza, we krwi bywają obecne skrzepy. Nadmierna utrata krwi może prowadzić do anemii, objawiającej się m.in. uczuciem zmęczenia i bladością skóry.

Przebieg adenomiozy jest zmienny indywidualnie, a choroba może mieć różna oblicza. Zdarza się, że adenomioza przebiega bez żadnych objawów i kobieta nie jest świadoma problemu.

Jak wykryć adenomiozę?

Jednym z pierwszych objawów, jaki często niepokoi lekarza ginekologa badającego pacjentkę z adenomiozą, jest powiększenie macicy w okresie okołomestruacyjnym, połączone z jej wzmożoną spoistością oraz bolesnością w czasie badania. Powiększona macica może, lecz nie musi być zaobserwowana w czasie badania. Bardzo istotne znaczenie ma wywiad zebrany z chorą, dotyczący czasu trwania, charakteru oraz nasilenia dolegliwości.

W następnej kolejności wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, gdzie obserwowane jest myometrium niejednorodne, często z wyraźnymi ogniskami adenomiozy. W razie wątpliwości diagnostycznych zlecane jest badanie rezonansu magnetycznego, gdzie różnice między tkanką patologiczną a zdrową są wyraźnie zaznaczone. Pewne rozpoznanie możliwe jest jedynie dzięki ocenie histopatologicznej tkanki macicy.

Jak leczyć adenomiozę?

Leczenie adenomiozy zależne jest od wielu czynników, wśród których najważniejsze to wiek pacjentki oraz jej plany prokreacyjne. We wczesnej fazie choroby stosowana bywa ablacja polegająca na zniszczeniu patologicznych ognisk endometrium. U kobiet nieplanujących zajścia w kolejną ciążę podejmuje się próby leczenia farmakologicznego, które hamują funkcje endometrium.

Dieta czy leczenie andenomiozy ziołami, które czasami jest polecane przez medycyną alternatywną, nie znajdują uzasadnienia naukowego w terapii choroby.

Istnieje wiele metod łagodzenia dolegliwości wynikających z choroby, jednak ostateczną i najskuteczniejszą metodą leczenia adenomiozy pozostaje operacyjne usunięcie macicy (histerektomia). Z uwagi na radykalny charakter zabiegu, operację proponuje się tylko kobietom, u których nie działają metody farmakologiczne, a nasilone dolegliwości bólowe utrudniają lub wręcz uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie.

Adenomioza a ciąża

Adenomioza może utrudniać zajście w ciążę, ale nie uniemożliwia go. Choroba zwykle dotyka kobiet w późnym wieku rozrodczym, które już rodziły, rzadziej pacjentek młodszych. Adenomioza nie stanowi przeciwwskazania do kolejnego zajścia w ciążę. Schorzenie może jednak znacznie zakłócić przebieg ciąży, zwłaszcza wtedy, gdy jej ogniska są rozległe i głęboko naciekające.

Zdarza się, że wskutek ograniczenia rozciągliwości błony mięśniowej, którego przyczyną są właśnie rozlane zmiany chorobowe, dochodzi do poronienia lub przedwczesnego porodu. Kobieta z adenomiozą objęta opieką ginekologiczną ma szansę donosić ciążę i urodzić zdrowe dziecko.