Bezobjawowe zapalenie płuc – przyczyny, objawy, badania, leczenie, zaraźliwość, powikłania

Bezobjawowe zapalenie płuc – zapalenie płuc bez gorączki i kaszlu

Utajone zapalenie płuc u dziecka to takie zapalenie tkanki płucnej, które przebiega bez typowych objawów ze strony układu oddechowego – kaszlu, gorączki, dreszczów. Występują natomiast niespecyficzne objawy ze strony innych układów – osłabienie, odwodnienie, ból głowy. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być infekcja atypowymi patogenami (bakteriami bądź wirusami).

Do potwierdzenia rozpoznania bezobjawowego zapalenia płuc u dziecka służą badania laboratoryjne, mikrobiologiczne oraz obrazowe (ultrasonograficzne, radiologiczne lub tomografia komputerowa). Leczenie zapalenie płuc bez gorączki jest takie samo jak w typowym zapaleniu płuc – konieczne są antybiotyki bądź leki przeciwwirusowe, odpoczynek oraz nawadnianie dziecka. Odpowiednio leczone ukryte zapalenie płuc u dziecka rzadko daje powikłania.

Przeczytaj też: Bezdech senny – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są objawy zapalenia płuc u dzieci?

Typowe pełnoobjawowe zapalenie płuc u dzieci przebiega z gorączką oraz objawami ze strony układu oddechowego takimi jak:

• kaszel,
• duszność, bóle w klatce piersiowej,
• bezdechy,
• postękiwanie,
• zaciąganie międzyżebrzy,
• sinica,
• zwiększona liczba oddechów.

Zapalenie płuc u dzieci najczęściej rozwija się do 5. roku życia, bowiem do tego czasu układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony. Przyczyna zapalenia płuc zależy od wieku dziecka – może być wirusowa bądź bakteryjna. Najczęstszym czynnikiem chorobotwórczym jest bakteria Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc).

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Co jest przyczyną zapalenia płuc bez objawów?

Zapalenie płuc bez gorączki i kaszlu może być spowodowane tzw. bakteriami atypowymi lub wirusami. Do bakterii atypowych powodujących zapalenie płuc u dzieci należy głównie Chlamydophila pneumoniae. Mówimy wtedy o atypowym zapaleniu płuc – charakterystyczny jest przebieg bez gorączki, z kaszlem suchym lub bez kaszlu.

Kolejną przyczyną nietypowego przebiegu zapalenia płuc u dzieci są niedobory odporności – wrodzone bądź nabyte. Wrodzone niedobory odporności objawiają się bardzo częstymi infekcjami, zarówno ze strony dróg oddechowych, jak i innych układów (np. nawracające zapalenia ucha, ropnie skórne, zapalenie mózgu, kości, brak przyrostu masy ciała). Wrodzonym niedoborom odporności towarzyszą często nieprawidłowości morfologiczne, wrodzone wady narządowe np. rozszczep wargi i/lub podniebienia, brak lub nadliczbowe paliczki, wady serca, specyficzna morfologia twarzy.

Nabyte niedobory odporności w wieku dziecięcym są zazwyczaj wynikiem leczenia immunosupresyjnego, stosowanego chociażby w przypadku przeszczepów narządów czy chorób z zakresu autoimmunoagresji (np. toczeń rumieniowaty, zapalenie wielomięśniowe, kłębuszkowe zapalenie nerek).

Jak rozpoznać utajone, bezgorączkowe zapalenie płuc?

O utajonym zapaleniu płuc u dzieci możemy mówić wtedy, gdy nie występują typowe objawy ze strony układu oddechowego wymienione powyżej – to jest gorączka, dreszcze, kaszel, duszność, tachypnoe (przyspieszony oddech).

Termin "bezobjawowe zapalenie płuc" nie jest precyzyjny i nie odzwierciedla rzeczywistości, raczej stosuje się określenie "ubogoobjawowe zapalenie płuc". Objawy bowiem występują zawsze, ale mogą być niedostrzeżone przez rodzica czy samo dziecko, albo nie powiązane z infekcją dróg oddechowych.

Do objawów utajonego zapalenia płuc u dziecka należy splątanie, przewlekłe zmęczenie, senność, osłabienie, odwodnienie, duszność utrudniająca podejmowanie wysiłku czy codziennych czynności, ból głowy, ból gardła.

Badania na zapalenie płuc bezobjawowe

Bezgorączkowe zapalenie płuc bez kaszlu może ciągnąć się dość długo i pozostać nie tyle niezauważone, co mylnie interpretowane przez rodzica. Lekarz zbierając wywiad, powinien zapytać o wszystkie objawy towarzyszące dziecku, czas ich trwania oraz nasilenie. Pomocne będą tutaj badania laboratoryjne krwi, wskaźniki stanu zapalnego, saturacja krwi (wysycenie krwi tętniczej tlenem) oraz posiewy z dróg oddechowych w celu wykrycia obecności patogenu – bakterii bądź wirusa.

Do czułych badań w przypadku takich ukrytych zapaleń płuc należą badania obrazowe – badanie rentgenowskie (RTG) płuc, badanie ultrasonograficzne (USG) płuc, a w razie wątpliwości tomografia komputerowa.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Ukryte zapalenie płuc – leczenie u dziecka

Leczenie bezobjawowego zapalenia płuc jest dokładnie takie samo jak w przypadku choroby pełnoobjawowej. Pacjentowi podaje się antybiotyk bądź lek przeciwwirusowy, w zależności od tego, czy jest to bakteryjne czy wirusowe zapalenie płuc. Bezobjawowe, a raczej skąpoobjawowe zapalenie płuc u dzieci z dobrymi parametrami laboratoryjnymi i oddechowymi może być leczone ambulatoryjnie, w domu.

Wskazaniami do pobytu dziecka w szpitalu jest zawsze bezobjawowe zapalenie płuc u niemowląt i dzieci poniżej 6. miesiąca życia, niska saturacja krwi (niskie wysycenie tlenem krwi tętniczej), znacznie przyspieszony oddech i duży wysiłek oddechowy, sinica, niechęć do jedzenia, objawy odwodnienia (brak lub skąpe ilości oddawanego moczu), towarzyszące choroby przewlekłe, niedobory odporności.

Jeśli jednak dziecko leczone jest w domu pamiętajmy o:

• bezwzględnym zakazie palenia tytoniu w jego otoczeniu,
• odpowiedniej podaży płynów,
• wypoczynku.

Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe? Jakie są powikłania?

Skryte zapalenie płuc jest tak samo zaraźliwe jak typowe zapalenie płuc. Jednak w przypadku dzieci z niedoborem odporności, czas, w jakim mogą one być źródłem zarażenia, nieco się wydłuża w porównaniu z dziećmi immunokompetentnymi (z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym).

Do powikłań zapalenia płuc u dzieci (głównie przypadków nieleczonych lub źle leczonych) należą przede wszystkim: wysięk w jamie opłucnowej, ropień płuc oraz odma płucna (obecność powietrza w jamie opłucnowej). Do groźniejszych powikłań, ale występujących na szczęście zdecydowanie rzadziej, należą: sepsa, zapalenie układu moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mięśnia sercowego lub wsierdzia.

Tym bardziej niezwykle ważna jest profilaktyka. Należy unikać ekspozycji dziecka na dym papierosowy, karmić piersią w okresie noworodkowym, przestrzegać zasad higieny (mycie rąk), unikać kontaktu z chorymi. Istotne są też szczepienia ochronne (przeciwko Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz grypie).