Niewspółmierność porodowa – jakie są przyczyny i czy jest niebezpieczna?

Przyczyny dużej wielkości płodu w momencie urodzenia

Niewspółmierność porodowa jest inaczej nazywana niewspółmiernością miednicowo-główkową. Oznacza to, że główka dziecka jest zbyt duża, aby przejść przez kanał rodny podczas porodu siłami natury, co wiąże się z koniecznością rozwiązania ciąży cesarskim cięciem.

Wśród czynników prowadzących do zbyt dużych rozmiarów płodu, co ma szczególne znaczenie w okresie przedporodowym, należą:

• poród po terminie – ciąża fizjologicznie powinna zakończyć się w 40.+/-2 tygodniu ciąży, ale jeśli poród nie rozpoczął się po ukończeniu 41. tygodnia ciąży, zaleca się jego indukcję, czyli wywołanie za pomocą środków farmakologicznych ze względu na to, że dziecko jest już dojrzałe i z każdym dniem rośnie, co może skutkować niewspółmiernością porodową;
• wielkość konstytucjonalna – okazuje się, że jeśli rodzice dziecka mieli duże masy urodzeniowe, to dzieci są predysponowane genetycznie również do wysokiej wagi ciała.

Przyczyną niewspółmierności porodowej jest także cukrzyca matki. Wysokie poziomy glukozy we krwi w późniejszych tygodniach ciąży indukują intensywny wzrost płodu, który staje się zbyt duży w stosunku do wieku ciążowego. Skutkuje to wzrostem ryzyka porodu przedwczesnego, przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego i właśnie – niewspółmiernością porodową.

Niewspółmierność porodowa a wady miednicy u matki

Druga grupy przyczyn niewspółmierności porodowej jest związana z nieprawidłową budową miednicy matki. Zdarzają się sytuacje, kiedy jest ona po prostu zbyt wąska i nie jest to rozpatrywane jako patologia, ale stanowi wskazanie do wykonania cesarskiego cięcia.

W innych przypadkach miednica matki może być zdeformowana na skutek: wypadków lub urazów w przeszłości, wrodzonych zmian kości krzyżowej, guzicznej lub dysplazji stawu biodrowego, nowotworów kości oraz chorób wpływających na zaburzenia architektoniki kości: krzywicy, rozmiękania kości, gruźlicy kości.

Niewspółmierność porodowa – wymiary płodu i pomiar macicy

Najprostszym badaniem służącym ocenie wymiarów zewnętrznych miednicy jest pomiar miednicomierzem, nazywanym także pelwimetrem. Najważniejszym pomiarem jest wówczas wyznaczenie tzw. sprzężnej zewnętrznej, czyli odległości pomiędzy górnym brzegiem spojenia łonowego a połączeniem kręgów lędźwiowych i krzyżowych.

Dokonuje się go na stojąco lub w pozycji leżącej na boku. Badanie jest zupełnie bezbolesne i bezpieczne. Jeśli jeszcze przed zajściem w ciąże istniało podejrzenie, że przyszła mama ma zbyt małą miednicę, można wykonać u niej dużo dokładniejsze badanie tomografii komputerowej. Zleca się je jednak rzadko ze względu na niepotrzebne napromienianie miednicy pacjentki, co może ograniczać płodność. Tomografia jest przeciwwskazana w trakcie ciąży.

Z drugiej strony należy też określić rozmiar płodu. Dokonuje się tego na podstawie badania ultrasonograficznego, podczas którego można wyznaczyć: obwód główki i brzucha płodu, a także ocenić, w przybliżeniu, wagę ciała.

Niewspółmierność porodowa – cesarskie cięcie?

Zdiagnozowanie niewspółmierności porodowej ma kluczowe znaczenie dla podjęcia decyzji o konieczności rozwiązania ciąży cięciem cesarskim. Nikt nie jest tak naprawdę w stanie przewidzieć przebiegu porodu. Stawy i więzadła mamy mogą się rozciągnąć podczas porodu siłami natury w mniejszym lub większym stopniu.

Podobnie w główce rodzącego się dziecka szwy łączące kości czaszki są jeszcze niezrośnięte, co skutkuje tym, że podczas przeciskania się przez kanał rodny, kości mogą na siebie nachodzić, co zmniejsza obwód główki. Dlatego też, poza skrajnymi przypadkami, kiedy niewspółmierność jest pewna, podejmuje się próbę porodu siłami natury.

Jeśli nie obserwuje się postępu porodu lub pojawiają się objawy wskazujące na zagrożenie życia lub zdrowia płodu, konieczne jest wykonanie cięcia cesarskiego.

Jakie zagrożenia występują w przypadku niewspółmierności porodowej?

Czy niewspółmierność porodowa jest groźna?

Nierozpoznanie w porę niewspółmierności porodowej może skutkować całym szeregiem powikłań groźnych dla życia i zdrowia zarówno płodu, jak i matki. Zostały one opisane poniżej.

• Przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego – fizjologicznie pęcherz płodowy powinien pęknąć pomiędzy pierwszym a drugim etapem porodu, czyli po osiągnięciu pełnego rozwarcia szyjki macicy, a przed rozpoczęciem parcia. Dzieje się to jednak w tym momencie w niewielkim odsetku porodów. Im wcześniej dojdzie do pęknięcia błon, tym większe ryzyko powikłań, takich jak np. zakażenia.
• Wypadnięcie pępowiny – niewspółmierność porodowa prowadzi czasem do nieprawidłowego położenia płodu. Główka nie może również odpowiednio wstawić się do miednicy, co z kolei może skutkować wypadnięciem pępowiny. Należy wówczas jak najszybciej przeprowadzić cesarskie cięcie, aby zapobiec niedotlenieniu i obumarciu płodu.
• Osłabienie siły skurczów lub ich zahamowanie podczas porodu – przedłużanie się porodu na skutek niemożności odpowiedniego wstawienia się główki w zbyt ciasną miednicę prowadzi do wtórnego osłabienia siły skurczów i w konsekwencji do zahamowania postępu porodu.
• Uszkodzenia okołoporodowe matki – poród siłami natury zbyt dużego dziecka stwarza ryzyko uszkodzeń okołoporodowych u matki. Należą do nich przede wszystkim pęknięcia krocza, szyjki macicy czy urazy pochwy. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia stawów biodrowych.

Powikłaniem niewspółmierność porodowej mogą być także uszkodzenia okołoporodowe dziecka. Są one częstym powikłaniem prób porodu siłami natury przy niewspółmierności porodowej. Należą do nich: krwiaki zewnątrzczaszkowe, złamania kości czaszki, uszkodzenia splotu barkowego, złamanie obojczyka czy poważne uszkodzenia neurologiczne.