Nadopiekuńczy rodzice – jak sobie radzić?

Czym jest nadopiekuńczość względem dziecka?

Nadopiekuńczość to nadmierna, wykraczająca poza ramy zdrowego, zrównoważonego wychowania, troska rodziców wobec dziecka. Jak wskazują badania, hamuje ona rozwój dziecka, przesadnie uzależnia je od opiekunów i ogranicza jego kontakty z rówieśnikami. Powoduje nasilenie trudności w okresie dorastania, sprawiając, że młodzi ludzie już jako dorośli są niezaradni, niesamodzielni, mniej odporni psychicznie, nie wierzą we własne możliwości, często brakuje im podstawowych umiejętności życiowych. Nadopiekuńczy rodzice najczęściej krzywdzą swoje dzieci nieświadomie, ponieważ wszystko, co robią, czynią dla ich dobra, często poświęcając własne potrzeby. Osobą nadopiekuńczą jest zazwyczaj matka, choć bywają także nadopiekuńczy ojcowie, którzy ten styl wychowania wynieśli z rodzinnego domu.

Według badań nadopiekuńczość jest przemocą psychiczną (emocjonalną) wobec dziecka. Wpływa destrukcyjnie na jego życie. Nie dostrzega jego indywidualnych potrzeb i zainteresowań. Zakłóca jego prawidłowy rozwój i utrudnia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie.

Przeczytaj: Jak stać się uważnym rodzicem?

Jakie są przyczyny nadopiekuńczości?

Nadopiekuńcze zachowanie nie pojawia się bez powodu. Zawsze ma głębsze podłoże.

Główne przyczyny nadopiekuńczości to:

• lęk,
• niepewność,
• stany depresyjne,
• zbyt wysokie oczekiwania wobec siebie jako rodzica,
• brak wiedzy na temat wychowania dziecka,
• utrata dziecka w przeszłości,
• samotne macierzyństwo,
• brak wiary we własne dziecko,
• zaburzone relacje małżeńskie,
• wzorce wyniesione z domu,
• surowe traktowanie przez własnych rodziców i brak ich miłości,
• chęć czucia się potrzebnym,
• choroba dziecka,
• brak satysfakcji w życiu zawodowym.

Zobacz też: Do jakiego wieku spanie z dzieckiem jest normalne?

Jak objawia się nadopiekuńczość?

Nadopiekuńczy rodzice starają się zrobić wszystko, by pociechy nie popełniły ich błędów i próbują uchronić dzieci przed wszystkimi negatywnymi skutkami ich poczynań. Podejmują za dzieci wszystkie decyzje, wykonują za nie większość czynności, uprzedzają każdy ich krok, bez przerwy mówią im, co mają robić i jak mają się zachowywać. Kontrolują i ingerują we wszystkie sfery życia dziecka. Często dzieci nie mają w domu żadnych obowiązków, bo rodzice uważają, że sobie z nimi nie poradzą, albo zrobią sobie krzywdę. Dzieci słyszą często zakazy, typu „Nie wychodź na dwór, bo się przeziębisz” oraz nakazy. Rodzice traktują je, jakby ciągle były chore.

Opiekunowie ograniczają im kontakt z rówieśnikami i członkami rodziny. Tłumią w dzieciach poczucie indywidualności, niezależności, ograniczają działania na własną rękę. Często, pełni pretensji, odwiedzają szkołę dziecka, kłócąc się z nauczycielami o niewłaściwe traktowane ich latorośli.

Przeczytaj również: Alienacja rodzicielska – czym jest?

Skutki nadopiekuńczości

Nadopiekuńczość rodzica sprawia duże problemy w życiu dziecka i powoduje negatywne następstwa.

Główne skutki, jakie wywołuje u dzieci nadopiekuńczość, to:

• brak samodzielności,
• niezaradność życiowa,
• opóźnienie w rozwoju ruchowym i społecznym,
• brak odpowiedzialności,
• brak wiary w siebie,
• niskie poczucie własnej wartości,
• nieumiejętność uczenia się na własnych błędach,
• brak umiejętności rozwiązywania własnych problemów,
• zaburzone kontakty z rówieśnikami,
• brak akceptacji w grupie szkolnej,
• poczucie zagrożenia i lęku,
• nadmierne skoncentrowanie się na sobie,
• postawa roszczeniowa,
• trudność z usamodzielnieniem się w dorosłym życiu,
• problem ze znalezieniem partnera.

Dodatkowo nadopiekuńczość wobec dzieci wiąże się z koncentracją rodzica na dziecku do tego stopnia, że bardzo często rezygnuje on z własnych potrzeb.

To też może Cię zainteresować: Czym jest wypalenie rodzicielskie?

Jak przestać być nadopiekuńczym wobec dziecka?

Im wcześniej zostaną wykryte nieprawidłowe relacje między rodzicami a dzieckiem oraz im szybciej zostanie ustalona przyczyna takiej sytuacji, tym większe szanse na uzyskanie pozytywnych efektów. Najczęściej problemy są zbyt poważne, by radzić sobie z nimi samodzielnie, chociaż zawsze warto próbować.

Najlepiej jednak jest skorzystać ze wsparcia psychologa lub psychoterapeuty, które pozwoli rozpoznać podłoże takiego działania, zrozumieć mechanizmy, które rządzą psychiką oraz przepracować swoje problemy, pomoże nauczyć się nowych zachowań i zmienić dotychczasowe postępowanie.

Rezultaty przyniesie zarówno terapia indywidualna, jak i grupowa – możliwość rozmowy z ludźmi, którzy mają podobny bagaż doświadczeń, może działać oczyszczająco. Dobrym rozwiązaniem jest też terapia systemowa całej rodziny, która pozwoli odkryć głęboko ukryte zranione uczucia i uzdrowić relacje między domownikami.