Hejt – jak pomóc dziecku poradzić sobie z mową nienawiści?

Dlaczego hejt jest niebezpieczny?

Hejt może dotknąć każdego z nas. My, dorośli ciężko sobie z nim radzimy, mimo zasobu wiedzy i doświadczenia w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach. Mimo umiejętności odcinania się od toksycznych ludzi i opinii, w zetknięciu z hejtem zdarza nam się mu ulegać. Zdarza nam się stać jego ofiarą. Skoro my, dorośli nie zawsze potrafimy sobie z nim poradzić, jak mogą udźwignąć to nasze dzieci, wierzące w większość komunikatów, które do nich docierają? To jak starcie roweru z monster truckiem. Bez szans. Co zatem możemy zrobić? Przede wszystkim musimy być czujni. Jako rodzice, musimy nauczyć się słuchać, nawet tego, czego nie słychać. Dostrzegać to, czego pozornie nie widać. Budować silne relacje z dzieckiem, oparte na wzajemnym zaufaniu i pewności, ale przede wszystkim wychowywać silnych, znających swoją wartość młodych ludzi. Ludzi, którzy wiedzą, kim są, wiedzą, jak ważni są i świadomi tego, że opinia obcych nic nie znaczy. Wydaje się proste, jednak w czasach ciągłego oceniania, wyidealizowanych stereotypów, ciągłego dążenia do doskonałości i wyścigu popularności wcale proste nie jest.

Przeczytaj też: Jak porozumiewać się z dzieckiem bez przemocy?

Hejt – definicja

Samo pojęcie hejtu ma stosunkowo krótką historię. Jego pojawienie się na stałe można łączyć z rozpowszechnieniem internetu i mediów społecznościowych, które są idealnym wręcz polem działania dla hejterów. Słowo hejt jest spolszczeniem angielskiego słowa „hate”, które oznacza „nienawidzić”. Marta Juza w artykule „Hejterstwo w komunikacji internetowej. Charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania. Profilaktyka społeczna i resocjalizacja” pisze o tym, że istotą hejtu jest obelżywy język, wyrażający pogardę w ocenie zjawisk, język, który znieważa rozmówców, który nacechowany jest agresją i nienawiścią. Hejt, czyli mowa nienawiści, to często wręcz agresja słowna skierowana w określone osoby, grupy społeczne czy etniczne.

Jeszcze jednym istotnym i wartym wspomnienia składowym elementem hejtu jest tak zwany mechanizm stygmatyzacji i piętna Ervinga Goffmana. Na podstawie wniosków Goffmana można stwierdzić, że obecnie powodem do stygmatyzacji i piętnowania może stać się niemal wszystko. Z tego też powodu ofiarą hejtu może stać się każdy z nas.

Przeczytaj również: Jak ustrzec dzieci przed pornografią w sieci?

Jeżeli zaś chodzi o definicję słowa hejter, to możemy określić go jako osobę, która propaguje hejt. Za pośrednictwem internetu rozprzestrzenia obraźliwe komentarze, fałszywe informacje, prowokuje do kłótni, jednym słowem – sieje nienawiść. Zanim internet stał się tak popularny i powszechnie dostępny, hejt również istniał, jednak jego skala była znacznie mniejsza. Przed erą cyfryzacji hejtem mogliśmy nazwać zdewastowanie domu czy samochodu danej osoby, np. poprzez nienawistne graffiti, przesyłanie listów z pogróżkami czy wyzwiskami, czy też rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na temat danej osoby. Powszechnie hejt dotyka osoby publiczne, znane, ale też osoby, które osiągają sukcesy, lub wręcz przeciwnie – osoby, które w jakiś sposób dosięgnął kryzys i niepowodzenie. Dziś hejt może mieć zasięg globalny, media społecznościowe sprawiają, że zjawisko hejtu rozprzestrzenia się bardzo szybko i w zasadzie każdy z nas może stać się jego ofiarą.

Zobacz również: Kontrola rodzicielska w telefonach – po co?

Czym jest internetowy hejt?

Hejt internetowy jest najbardziej rozpowszechnioną i najtrudniejszą do opanowania formą hejtu, ze względu na ogromną anonimowość. Hejt w internecie ma znacznie większy zasięg, a co za tym idzie – większą moc. Jak już wspomniano, najbardziej narażoną na hejt grupą społeczną są osoby publiczne, aktorzy muzycy, dziennikarze, politycy, ale też konkretne grupy społeczne, takie jak nauczyciele, lekarze czy przedsiębiorcy. Internetowy hejt bardzo mocno dotyka również osoby o odmiennej orientacji, religii czy kolorze skóry. Hejt w internecie może przybierać bardzo różną formę. Mogą to być nienawistne komentarze, obraźliwe grafiki, komunikaty uderzające w godność i dobre imię konkretnych osób. Hejterzy internetowi zakładają anonimowe konta na portalach społecznościowych tylko po to, aby szerzyć hejt. Podżegają do kłótni w dyskusjach, obrażają, wyzywają, rozpowszechniają nieprawdziwe informacje.

Przeczytaj również: Jak walczyć z cyberprzemocą?

Jakie są przyczyny hejtu?

Przyczyny hejtu wciąż są badane, jednak z pewnością mają one podłoże psychologiczne, a także socjologiczne. Nad hejtem cały czas pochylają się naukowcy z różnych dziedzin, próbując jak najlepiej go zdefiniować, a także odnaleźć jego źródło, przyczyny, a dalej – „lekarstwo”. Językoznawcy określają hejt w kategoriach agresji słownej, psychologowie z kolei łączą hejt z emocjami i osobowością. Jeżeli chodzi o przyczyny hejtu, to możemy się ich doszukiwać na przykład w elementach osobowości człowieka, o których pisał jeden z wybitnych psychologów, Carl Gustaw Jung. Jego koncepcja podziału osobowości człowieka na dwie części – jawną, czyli personę i ukrytą, czyli cień mówi o tym, że w strefie cienia znajdują się takie elementy osobowości, które człowiek ukrywa bądź wypiera. Elementy te z kolei odkrywa w sytuacjach anonimowości. Jak się ma to do hejtu internetowego? To proste – w sieci bardzo łatwo o anonimowość, bez problemu możemy przybrać, jaką chcemy postać, stworzyć fikcyjne, alternatywne konto na portalu społecznościowym, które pozwoli nam pokazać swoje skrywane oblicze.

To też może Cię zainteresować: Szczepienia dzieci na COVID-19

Przyczyny hejtu według nauk społecznych

Niektórzy badacze doszukują się z kolei przyczyn hejtu w strachu o reputację. Przykładem mogą być sytuacje, kiedy na grupach internetowych, np. forach ich członkowie atakują osoby nowe, próbując tym samym pokazać swoją wyższość, czy też podnieść swoją reputację w grupie.

Sprawdź też: Dlaczego dziecko się samookalecza?

Ciekawy punkt widzenia na temat przyczyn hejtu mają również antropolodzy. Twierdzą oni bowiem, że agresja w internecie wcale nie jest nowym zjawiskiem. Jest to bowiem przejaw występującej od wieków hierarchizacji społeczeństwa, w którym od zawsze występowała dominacja jednych grup społecznych nad innymi. Przez to stereotypy i uprzedzenia wciąż są potęgowane. Jeżeli chodzi o przestrzeń internetową, to ta hierarchizacja przybiera znacznie na sile ze względu na dużą anonimowość użytkowników. Prowadzi to więc do uaktywniania się różnego rodzaju form przemocy słownej, która z kolei prowadzi do zaostrzania istniejących w społeczeństwie już do dawna antagonizmów.

Medioznawcy doszukują się przyczyn hejtu przede wszystkim w bezosobowym charakterze internetu. Tradycyjna komunikacja twarzą w twarz nacechowana jest znacznie większą empatią w stosunku do rozmówców. Komunikaty i dyskusje w internecie umożliwiają większy dystans emocjonalny, a co za tym idzie – wyzbycie się empatii i hamulców.

Sprawdź też: Transpłciowość u dziecka – co to jest?

Kim jest ofiara hejtu?

Ofiarami hejtu, jak już wcześniej wspomniano, najczęściej są osoby publiczne, aktorzy, muzycy, sportowcy, dziennikarze czy politycy. Są to również osoby o niekonwencjonalnych poglądach, odmiennym wyznaniu, orientacji czy kolorze skóry. W dobie mediów społecznościowych ofiarami hejtu często stają się też tak zwani influencerzy, czyli osoby, których konta na portalach społecznościowych mają dużą liczbę obserwujących. Niestety zjawisko hejtu coraz częściej dotyka również osoby młode, szczególnie często w grupach rówieśniczych, wśród nastolatków. To bardzo niebezpieczne, ponieważ nękane w ten sposób osoby, często nie potrafią sobie poradzić, wpływa to bardzo negatywnie na ich samoocenę, kondycję psychiczną i może nawet prowadzić do depresji, a także w najgorszych przypadkach – prób samobójczych. Warto być świadomym tego, że hejt nie jest niegroźnym wybrykiem anonimowych ludzi w sieci, lecz jest bardzo groźnym wyrazem agresji, który może być tragiczny w skutkach.

Zobacz również: Pierwszy telefon dla dziecka – od kiedy?

Formy hejtu – przykłady zachowań

Hejt, zwłaszcza hejt w internecie może przybierać różną formę. Najczęściej są to nienawistne komentarze w dyskusjach w grupach czy forach internetowych. Hejterzy bardzo często próbują skłócić grupę, prowokują do sporów, publikując na przykład nieprawdziwe informacje. Inną formą hejtu jest publikowanie obraźliwych zdjęć, grafik czy memów, które uderzają w godność i prawa osobiste człowieka. Niektórzy twierdzą, że obecnie zjawisko hejtu jest tak mocno popularne, że każda, nawet konstruktywna krytyka odbierana jest jako przejaw hejtu. Warto się nad tym stwierdzeniem pochylić, ponieważ rzeczywiście nie można każdej krytyki czy odmiennego zdania nazywać hejtem. Każdy człowiek ma bowiem konstytucyjne prawo do wyrażania opinii. Jeżeli jednak krytyka przybiera formę agresywnego ataku, używane są w niej obelżywe słowa, odnosi się do religii czy orientacji seksualnej i wyraźnie uderza w godność i dobre imię drugiego człowieka, wówczas już bez wątpienia mamy do czynienia z hejtem.

Przeczytaj też: Dojrzałość emocjonalna u dziecka – kiedy się kształtuje?

Skutki hejtu

Skutki hejtu, jak już wcześniej nadmieniliśmy, mogą być tragiczne. Internetowe piętnowanie, obrażanie czy uwłaczanie godności może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, depresji, stanów lękowych, nerwicy, a nawet w skrajnych przypadkach – prób samobójczych. Ofiary hejtu żyją w ciągłym stresie, często cierpią na zaburzenia snu, obniżenie nastroju, są nieufne, lękliwe i zaczynają stronić od kontaktów społecznych. Strach przed społecznym ostracyzmem sprawia, że wycofują się życia towarzyskiego, nawet jeśli do tej pory były jego nieodłącznym elementem.

Sprawdź też: Dlaczego dziecko się samookalecza?

Jak walczyć z hejtem?

Nie jest łatwo obronić się przed hejtem. Ma to związek z powszechną dostępnością internetu i mediów społecznościowych, a także ich anonimowością. Walka z hejtem jest jednak możliwa i konieczna. Nie tylko wtedy, kiedy jesteśmy bezpośrednią ofiarą hejtu, ale również wtedy, gdy jesteśmy jego świadkiem. Podobnie jak w przypadku przemocy czy agresji w realu, na którą trzeba reagować. Co więc możemy zrobić? Jako odbiorca nienawistnych komentarzy czy innych komunikatów dobrze jest całkowicie je ignorować i nie wdawać się w toksyczne dyskusje. Obraźliwe treści najlepiej jest usuwać, a osoby je publikujące – blokować, a także zgłaszać do administratorów serwisów społecznościowych. Możemy też całkowicie zablokować możliwość komentowania na profilu czy stronie, jednak często w przypadku osób publicznych lub influencerów komentarze są źródłem wielu ciekawych dyskusji i interakcji z fanami czy odbiorcami. Nie każdy więc chce zamykać tę drogę swoim prawdziwym i szczerym odbiorcom. Będąc świadkiem hejtu, również nie możemy przymykać na niego oczu. Wdawanie się w dyskusje i słowne potyczki z reguły nie ma najmniejszego sensu, hejterzy nie uznają walki na argumenty i na pewno nie możemy liczyć, że odpuszczą i przeproszą. Najlepszym sposobem jest zgłaszanie do administracji, kont internetowych hejterów.

Zobacz również: Czy moje dziecko ma talent?

Hejt a dzieci – jak z nimi rozmawiać, jak przygotować na zetknięcie z nienawiścią w sieci?

Bardzo ważną rolę w walce z hejtem i prewencją zachowań hejterskich odgrywają rodzice. Niestety musimy być świadomi tego, że nawet nasze dzieci mogą stać się hejterami. Za zamkniętymi drzwiami, za ekranem komputera można przybierać różne maski, które są nierzadko odzwierciedleniem problemów emocjonalnych dziecka. Z tego właśnie powodu niezbędnym krokiem we wdrażaniu dzieci w świat mediów elektronicznych jest szczera rozmowa na temat czyhających tam zagrożeń. Jako rodzice musimy uświadomić swoje dzieci, że nawet będąc anonimowym, nie można dać sobie przyzwolenia na agresję słowną, na obrażanie innych. Musimy uczulić je również na to, że same mogą stać się ofiarą takich zachowań. Bardzo ważne, aby budować z dzieckiem relację opartą na wzajemnym zaufaniu i szacunku. To, co wynoszą one z domu z relacji między członkami rodziny, powszechnie przenoszą na stosunki społeczne, w tym również swoje postępowanie w sieci. Dziecko powinno wiedzieć, że w przypadku, gdy spotka się z agresywnym zachowaniem w internecie, stanie się jego ofiarą lub będzie jego świadkiem, nie może tego ukrywać.

Sprawdź: Czy dziecko może korzystać z TikToka?

Czy hejt jest przestępstwem – gdzie zgłosić hejt?

Mimo dużej anonimowości w internecie hejt nie jest całkowicie bezkarny. Można zgłaszać go jako przestępstwo zniesławienia i jest ono ścigane z oskarżenia prywatnego. Osoba doświadczająca hejtu ma prawo robić zdjęcia oraz zrzuty ekranu hejterskich komunikatów, mogą one stać się dowodem w sprawie początkowo na policji, a następnie w sądzie. Trzeba jednak pamiętać, żeby zapisywać dokładnie daną stronę oraz jej adres URL. Hejterzy mogą bowiem usuwać swoje wpisy. Na szczęście narastające zjawisko hejtu jest coraz surowiej traktowane. Im więcej więc będziemy mówić o hejcie, wyrażać przeciwko niemu sprzeciw, a także edukować młodzież na temat profilaktyki hejtu oraz reagowania na niego, tym większa szansa, że uda nam się go zatrzymać i zminimalizować.