Wymioty u dziecka – jakie są przyczyny i co robić, gdy dziecko wymiotuje?

Wymioty u noworodka – ulewanie a wymiotowanie

Wymiotowanie u noworodka to dość częsty problem. Zazwyczaj noworodek wymiotuje po jedzeniu – jest to tzw. ulewanie pokarmu. Związane jest to z niedojrzałością mięśni stanowiących swoistą uszczelkę między przełykiem a żołądkiem. W normalnych warunkach mięśnie te otwierają się w momencie przechodzenia pokarmu przez przełyk, jednak u małych dzieci są niedojrzałe i otwierają przejście zbyt często. Takie regurgitacje (bierne przesuwanie treści pokarmowej) mają miejsce do 30 min po posiłku i mijają z wiekiem. Nic się nie dzieje dopóki dziecko prawidłowo przybiera na masie.

Z inną sytuacją mamy do czynienia, kiedy dziecko wymiotuje żółcią w pierwszych dniach życia. Może to świadczyć o wrodzonej niedrożności przewodu pokarmowego i wymagać pilnego leczenia operacyjnego. Wymioty po kilku dniach od narodzin, zwłaszcza podbarwione żółcią, wymagają diagnostyki w kierunku:

• martwiczego zapalenia jelit,
• niedrożności smółkowej (często u dzieci z mukowiscydozą),
• chorób jelita grubego (choroba Hirschsprunga),
• zaburzeń rozwoju jelita (zwłaszcza kiedy wystąpi skręt jelit).

Kiedy noworodek wymiotuje trzeba brać pod uwagę możliwość infekcji przewodu pokarmowego, zwłaszcza gdy jednocześnie występuje gorączka, wymioty i biegunka. Jednakże do 6. miesiąca życia dzieci są odporne na rotawirusy dzięki odporności nabytej od matki przez łożysko.

Wymioty u niemowlaka – dlaczego niemowlę wymiotuje?

Najczęstszą przyczyną wymiotów u niemowlaka jest grypa żołądkowa, zwana również jelitówką. Wywołują ją bardzo zakaźne wirusy, wśród których prym wiodą rotawirusy i norowirusy. Jej charakterystyczny obraz stanowią wymioty i gorączka u dziecka, a także ból brzucha, do których dołącza później wodnista biegunka.

Grypa jelitowa u dziecka trwa od kilku dni do tygodnia i stwarza zagrożenie odwodnieniem. Podobnie mogą przebiegać choroby dróg moczowych i nerek (np. niewydolność nerek). Inaczej jest, kiedy pojawia się wymiotowanie żółcią – może to być objaw nabytej niedrożności przewodu pokarmowego np. skręcenia jelit.

Kiedy niemowlę wymiotuje po każdym posiłku, bez gorączki, lekarz powinien przeprowadzić badania m.in. w kierunku przerostowego zwężenia odźwiernika (ostatnia część żołądka). Częste zwracanie i biegunka dotyka dzieci z nietolerancją białek pokarmowych, najczęściej mleka, soi i jaj, co wymaga ich wykluczenia z diety. W pierwszych miesiącach życia mogą ujawnić się wrodzone błędy metaboliczne, kiedy z powodu mutacji genetycznej organizm nie toleruje niektórych cukrów czy aminokwasów i dochodzi do jego „zatrucia” tymi składnikami.

Przyczyny wymiotów u dzieci starszych

U nieco starszych dzieci wśród przyczyn wymiotowania nadal dominuje grypa jelitowa. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy po infekcji żołądkowo-jelitowej objawy ponownie się nasilają, występują silne bóle brzucha i krew w stolcu, który porównywany jest do galaretki porzeczkowej. Taki obraz choroby świadczy o wgłobieniu jelita, które dotyka dzieci od 3 miesięcy do 3 lat i wymaga interwencji lekarza, w tym chirurga dziecięcego.

Choroby ośrodkowego układu nerwowego, w tym guzy mózgu, występują stosunkowo często u dzieci i prowokują charakterystyczne poranne chlustające wymioty, często bez mdłości, z silnym bólem głowy. W przypadku wymiotów na tym tle należy jak najszybciej podjąć działania diagnostyczne i lecznicze.

Poza przytoczonymi wyżej opisami chorób zakaźnych wymioty u 3-latka mogą występować na tle nieorganicznym, czyli takim, gdzie wszystkie badania (z krwi, rentgenowskie, tomografia) wychodzą prawidłowo. Należy tu wymienić m.in. zespół cyklicznych wymiotów, bulimię i migrenę brzuszną. Ich przyczyną może też być zatrucie pokarmowe, czyli np. zjedzenie popsutej żywności.

Co na wymioty? Co podać dziecku przy wymiotach?

Postępowanie, w tym lekarskie, opiera się w pierwszej kolejności na wyrównaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych, czyli na nawadnianiu. Poleca się podawanie dzieciom doustnego płynu nawadniającego (do kupienia w aptekach) w ilości 50–100 ml na każdy kg masy ciała dziecka (plus ilości wynikające ze strat, takich jak wymioty i biegunka) w ciągu pierwszych 4 godzin leczenia.

Płyn podajemy powoli, małymi ilościami, żeby nie podrażnić żołądka, np. po 5 ml co 2 minuty. Dalej kontynuujemy nawadnianie na tyle, żeby nie wystąpiły objawy odwodnienia lub na ile pozwala nam dziecko. Powstrzymywanie wymiotów lekami jest dozwolone dopiero po postawieniu diagnozy – o tym, co podać dziecku na wymiotowanie, decyduje lekarz. Leki dostępne do stosowania dla dzieci odpowiadają nie tylko za zatrzymywanie wymiotów, do ich działań ubocznych należy uspokojenie malucha i senność. Może to spowodować zatarcie objawów poważnej choroby i opóźnić jej diagnozę.

Zielone wymioty, wymioty z krwią – co robić, kiedy dziecko wymiotuje?

Wymiotowanie dziecka powinno skłonić nas do zabrania go do lekarza, który zdiagnozuje chorobę i wytłumaczy, jak postępować z pociechą. A co w sytuacji, kiedy dziecko wymiotuje w nocy? Nie powinniśmy wpadać w panikę. Najprawdopodobniej mamy do czynienia z infekcją wirusową, która co prawda może prowadzić do groźnego odwodnienia, ale nie wymaga leków wypisywanych na receptę.

Możemy wtedy spokojnie i uparcie małymi porcjami nawadniać dziecko. Jeżeli pojawia się odwodnienie, wysoka gorączka, zielone wymioty (z żółcią), czerwone (wymioty z krwią) lub czarne (krew, która dłużej była w żołądku, tzw. fusowate wymioty), należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Wymioty mogą być objawem wielu chorób, w tym mających swoje źródło w chorobie przewodu pokarmowego (zakaźnej, alergie pokarmowe, niedrożność jelit), chorobie układu moczowego (odmiedniczkowe zapalenie nerek), zaburzeniach hormonalnych i chorobach „głowy” (guzy mózgu, zaburzenia psychiczne). Co prawda wydzielamy grupy chorób charakterystyczne dla dzieci w określonym wieku, ale są pośród nich też groźne rozpoznania, które ciężko wykluczyć bez takich narzędzi, jak RTG czy tomografia. Stąd ich diagnostykę i leczenie lepiej powierzyć pediatrze.