Najczęstsze alergeny pokarmowe

Alergia to choroba, której nie można wyleczyć. Można jednak tak dbać o siebie, żeby jej objawy były jak najmniejsze albo nawet je wyeliminować. By to robić skutecznie, trzeba wiedzieć, co nas uczula. Pomogą nam w tym badania diagnostyczne oraz wiedza o tym, co jest potencjalnym zagrożeniem.

Jak rozpoznać uczulenie?

1. Obserwuj objawy

Takie obserwacje, a najlepiej zapiski prowadzone na bieżąco to nieoceniona pomoc dla lekarza-alergologa. Trzeba w nim zapisywać niemal wszystko: co jemy, jakie mamy na sobie ubranie (jeśli objawem jest np. pokrzywka), w jakich okolicznościach pojawiają się duszności, gdzie dokładnie przebywamy. Na tej podstawie będzie można ocenić, co wywołało reakcję alergiczną. Uwaga! Objawy alergii pokarmowej (np. biegunka, zmiany skórne) mogą pojawić się nawet kilka dni po zjedzeniu uczulającego składnika!

Alergolog tłumaczy, jak prowadzić zeszyt alergika

2. Test eliminacyjny

Po kolei wykluczamy "podejrzane" pokarmy z diety i sięgamy po nie ponownie, ale tym razem osobno - jeden po drugim. Jeśli źle się po jakimś poczujemy, to mamy winowajcę.

3. Test krwi na stężenie IgE

Celem tego badania (wykonywanego już u niemowląt) jest sprawdzenie, czy w pobranej krwi jest podwyższona liczba przeciwciał IgE. Koszt: ze skierowaniem - bezpłatnie, prywatnie - ok. 30-50 zł za alergen.

Przeczytaj też: Czosnek w ciąży – czy można go jeść?

4. Test skórny

Lekarz nakłada się na przedramię krople alergenów i delikatnie zadrapuje skórę. Pojawienie się bąbli lub zaczerwienienia świadczy o uczuleniu. Test wykonuje się bezpłatnie ze skierowaniem od alergologa, prywatnie kosztuje ok. 100 zł za 20-30 alergenów.

Co najczęściej uczula?

Alergenem może być właściwie wszystko. Zdarza się, że nawet te składniki, które wydają się prawie całkiem bezpieczne (np. jabłko, marchewka), wywołują u niektórych osób alergię. Najczęściej jednak uczulają:

• mleko krowie, a właściwie białko w nim zawarte. Na tego typu uczulenie cierpią zazwyczaj najmłodsze dzieci. Na szczęście zdecydowana większość z tego wyrasta. Białka mleka krowiego są bardzo podobne do tych, które występują w mleku kozim i owczym, dlatego także ich nie można serwować uczulonym. Warto wspomnieć, że krowie szkodzi jednak także starszym osobom. Wówczas najczęściej mamy do czynienia z nietolerancja cukru mlecznego, czyli laktozy. Osoby, które cierpią na tę dolegliwość, nie mogą spożywać niefermentowanych produktów mlecznych. Zupełnie bezpieczne są zaś dla nich jogurty, kefiry, zsiadłe mleko, maślanka itp.
• kurze jajo - zdecydowanie częściej niż żółtko uczula białko. Jeśli tego typu uczulenie ujawni się w dzieciństwie, istnieje duża szansa, że maluch z tego wyrośnie. Gotowanie, pieczenie czy zamrażanie nie zmniejsza właściwości uczulających jajek.
• ryby i skorupiaki - na taki rodzaj alergii trzeba bardzo uważać, bo może on wywoływać silniejsze reakcje łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym (charakteryzuje się nagłym spadkiem ciśnienia i utratą świadomości). Uwaga! U osób uczulonych reakcję może wywoła nawet najmniejsza ilość alergenu.
• mięso - spośród wszystkich mięs najczęściej uczula wołowina. Najmniej alergizuje mięso z królika, indyka, jagnięcia. Ale uwaga! Jeśli jest się uczulonym np. na sierść królika, można odchorować także zjedzenie mięsa z tego zwierzęcia.
• owoce i warzywa (najczęściej uczulają cytrusy, kiwi, truskawki, pomidory, seler, pietruszka). Na szczęście na ogół reakcje na owoce i warzywa są łagodne i ograniczają się do okolic ust, przez co nazywane są syndromem alergii ustnej (skóra wokół ust łuszczy się i pęka tworząc ranki). Na szczęście wiele alergenów ginie w czasie gotowania owoców i warzyw, więc w tej postaci są one wiele bezpieczniejsze dla wielu osób.
• rośliny strączkowe - ta grupa obejmuje soję i orzeszki ziemne. Warto wiedzieć, że orzeszki ziemne są jednym z najbardziej niebezpiecznych alergenów i jeśli okaże się, że maluch jest na nie uczulony, to prawdopodobnie nigdy z tego nie wyrośnie. Uczulenie na orzeszki ziemne może być bardzo silne i nawet niewielka ich ilość (np. w przetworzonym oleju) może wywołać groźną dla życia reakcję.
• orzechy - jeśli dziecko ma na nie uczulenie, to prawdopodobnie tak będzie już do końca życia. Warto jednak wiedzieć, że alergeny orzechów mogą ulegać zniszczeniu podczas gotowania. Niebezpieczne jest natomiast prażenie orzeszków, bo może powodować powstanie nowych alergenów.
• zboża - najczęściej uczulają: pszenica, jęczmień, żyto, owies. Dzieje się tak za sprawą glutenu - białka zawartego w tychże zbożach.
• inne - oprócz tego bardzo często uczulają: kakao, czekolada, grzyby, musztarda.

Podstępna alergia krzyżowa

W połowie lat 90-tych badacze zauważyli, że czasami u tej samej osoby uczulonej występują identyczne objawy alergiczne po wprowadzeniu do organizmu pozornie różnych alergenów - np. osoby uczulone na mleko reagowały podobnie na wołowinę, a te, które cierpiały, gdy pyliła bylica, miały objawy alergii po zjedzeniu selera. Taka alergię nazwali krzyżową. Oto jakie alergeny najczęściej reagują krzyżowo:

• pyłek brzozy - pyłek leszczyny, olszy, dębu, grabu, buku, owoce pestkowe (jabłko, gruszka, morela, wiśnia, czereśnia), kiwi, brzoskwinia, mango, seler, marchew, mak, pieprz
• pyłek leszczyny - pyłek drzew brzozy, olszy, dębu, grabu, buku, orzech laskowy
• pyłek traw - melon, arbuz, pomidor, mąka (żyto, pszenica)
• pyłek bylicy - seler, marchew, przyprawy
• pyłek drzew oliwnych - pyłek jesionu, ligustru pospolitego, pyłek bzu lilaka
• roztocze kurzu domowego - skorupiaki: krewetki, kraby, ostrygi, ślimaki
• pióra - jajo kurze, mięso kurze
• sierść kota - mięso wieprzowe
• lateks gumy naturalnej - banan, awokado, kiwi, papaja, ananas, melon, mango, kasztan jadalny, migdały, grejpfruty, seler, ziemniaki, orzechy, pomidory, marchew, papryka, szpinak, sałata, przyprawy, fikus
• mleko krowie - mleko kozie, mleko owcze, mięso wołowe
• jabłko - morele, brzoskwinie, gruszki, śliwki, wiśnie, czereśnie, jarzębina, jeżyna
• pietruszka - anyżek, seler, koper, kminek, marchew, pasternak
• ogórki - dynia, melon, arbuz, cukinia
• cebula - czosnek, por, szparagi, szczypiorek
• pszenica - inne gatunki zbóż, proso, kukurydza
• zielony groszek - fasola, soja, soczewica, orzeszki ziemne