Zaburzenia napięcia mięśniowego

Każde dziecko jest indywidualistą i rozwija się we własnym tempie. Jednak pewne ogólne zasady powinny obowiązywać w przypadku każdego malca. Dlatego lekarz pediatra ogląda i bada niemowlę, regularnie oceniając postępy w jego rozwoju. Gdy zauważy nieprawidłowe, czyli zbyt wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe, skieruje malca do neurologa.

Nie wpadaj w panikę

Nieprawidłowe napięcie mięśni nie oznacza, że dziecko jest chore, ma poważną chorobę, np. mózgowe porażenie dziecięce, a w przyszłości będzie się źle uczyło w szkole. Takie sytuacje zdarzają się naprawdę rzadko. To zazwyczaj jedynie sygnał, że dziecku trzeba pomóc, aby mogło dalej się prawidłowo rozwijać. Jeśli ma zaburzenia napięcia, później może zacząć siadać, chodzić, ale odpowiednie ćwiczenia pomogą zlikwidować przeszkody na drodze prawidłowego rozwoju.

Ważne! Nie można powiedzieć, że skoro niemowlę zdrowo wygląda, chętnie zjada i dobrze przybiera na wadze, nie ma się co martwić nieprawidłowym napięciem mięśniowym, bo z tego wyrośnie. Właśnie zaniedbanie lub zlekceważenie tych zaburzeń może mieć poważne konsekwencje. To trochę tak jak z nieleczoną łagodną infekcją dróg oddechowych. Zbagatelizowana może przerodzić się w zapalenie płuc, a właściwie leczona szybko mija.

Awaria na drodze

Rzadko możliwe jest ustalenie przyczyn zaburzeń napięcia mięśniowego. Odpowiedzialne mogą być nieprawidłowości w czasie ciąży, porodu, niedojrzałość układu nerwowego, niedotlenienie mózgu lub krwawienia śródmózgowe. Problem nie tkwi w samych mięśniach. Nie są one chore ani za słabo lub nadmiernie rozwinięte. Przyczyną są zaburzenia w układzie nerwowym. Upraszczając, struktury nerwowe odpowiedzialne za pracę mięśni i zarządzające ich czynnością są albo nadgorliwe w swojej pracy, albo nie są w pełni sprawne.

Ważne! Przez pierwsze miesiące życia dziecka mięśnie są silnie napięte, zwłaszcza dłoni i nóg. Ale jeśli dziecko jest zbyt napięte lub zbyt wiotkie, utrudnia mu to nabywanie kolejnych umiejętności, naukę dźwigania główki, siadania czy raczkowania.

Pod czujnym okiem fachowców

Lekarz pierwszego kontaktu skieruje dziecko do specjalisty - neurologa. Ważne, aby wizyta odbyła się jak najszybciej po stwierdzeniu przez pediatrę zaburzeń. Zwlekanie działa na niekorzyść dziecka. Może się okazać, że lekarz neurolog stwierdzi, że wszystko jest w porządku. To najbardziej optymistyczna wersja wydarzeń. Nie oznacza to, że pediatra się mylił. Zapewne dziecko w gabinecie naprawdę wyglądało jakby miało nieprawidłowe napięcie mięśni. Czasem winny jest chłód, stres (niemowlęta też go przeżywają), głód, płacz.

Neurolog w razie potrzeby, jeśli dopatrzy się nieprawidłowości, zleci USG przezciemiączkowe. Badanie umożliwia ocenę mózgu. Jest bezbolesne i nie szkodzi dziecku. Następnie specjalista może skierować malca na rehabilitację.

Ważne! Fizjoterapię warto rozpocząć najszybciej, jak to możliwe, bo dzięki temu nieprawidłowe zmiany zostaną zatrzymane, nie będą się pogłębiały, a mięśnie dziecka "nauczą się" właściwego zachowania. Układ nerwowy dziecka jest bardzo "plastyczny". Odpowiednimi ćwiczeniami, zabawami i układaniem malca można wypracować prawidłowe reakcje.

Kompleksowe wspomaganie

Rehabilitacja to nie powód do paniki, ale zadanie, które trzeba wykonać, aby dziecku pomóc. Jeśli malec ma niewielkie przejściowe zaburzenia, zapewne wystarczą 2-3 spotkania pod okiem rehabilitanta, który powie, jak układać dziecko, jak nosić, jak do niego podchodzić i jak się z nim bawić, aby prawidłowo stymulować rozwój i złagodzić nieprawidłowości w napięciu mięśni. Przy poważniejszych zaburzeniach niezbędna jest bardziej specjalistyczna rehabilitacja. W Polsce zwykle wybiera się jedną z dwóch metod: NDT zwaną także metodą Bobathów lub metodę Vojty. W pierwszej z nich z malcem ćwiczy się pozycje i ruchy, które dziecko powinno wykonywać, jakby układ nerwowy miał uczyć się właściwych zachowań. Natomiast w metodzie Vojty poprzez uciskanie odpowiednich punktów na ciele dziecka uczy się je nowych wzorców ruchowych, a kasuje nieprawidłowe. Bez względu na rodzaj zajęć, ćwiczenia trzeba także wykonywać codziennie w domu. Rehabilitant nauczy rodziców, jak mogą w domu bawić się i pracować z dzieckiem, aby mu pomóc.

Ważne! Z dzieckiem trzeba koniecznie ćwiczyć systematycznie w domu, zgodnie z zaleceniami lekarza lub rehabilitanta. Tylko wtedy do układu nerwowego dziecka trafi odpowiednia liczba bodźców, które "utorują" nowe prawidłowe ścieżki. Praca samego rehabilitanta to za mało, bo 1-2 godziny tygodniowo nie pomogą dziecku pozbyć się nieprawidłowości. Poza tym, kontakt z mamą, jej dotyk i czułości mają ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka.

To powinno zwrócić twoją uwagę

Poradź się lekarza, jeśli twoje miesięczne dziecko ma:

• bardzo zaciśnięte piątki i nie rozluźnia ich nawet w czasie ubierania, kąpieli, snu lub przytulania lub ma tak napięte ciałko, że trudno go ubrać
• przekrzywia stale ciało w prawą lub w lewą stronę, przez co tułów na kształt łuku
• odchyla głowę do tyłu, wygina się robiąc mostek
• jest bardzo niespokojne,
• płacze podczas jedzenia, wyrywa się i krztusi.

Zgłoś się do lekarza, gdy pod koniec 3. miesiąca malec:

• nie dźwiga główki, leżąc na brzuchu
• nie skupia wzroku na osobach, przedmiotach
• trzymane na rękach nie potrafi zapanować nad główką
• w 4. miesiącu obraca się z brzucha na plecy
• jest bardzo drażliwe, nadmiernie reaguje na dotyk, np. krzykiem, a podnoszone za rączki nie ciągnie główki.

Niepokojące, gdy półroczny malec:

• nie przekręca się na boki ani z pleców na brzuch,
• krzyżuje nóżki lub obciąga palce stop jak u baletnicy.