Wielowodzie – co to jest? Przyczyny, objawy, skutki, leczenie

Co to jest wielowodzie?

Wielowodzie to stan, dla którego charakterystyczny jest nadmiar wód płodowych. W ciąży wody płodowe, inaczej płyn owodniowy otaczają płód. Pełnią one bardzo ważną rolę w jego rozwoju. Płyn owodniowy odpowiedzialny jest za wytworzenie odpowiedniego środowiska dla rozwijającego się płodu, chroni przed urazami oraz deformacjami, a także stanowi przestrzeń, w której płód może się poruszać.

Oprócz tego wody płodowe zapewniają transport substancji odżywczych, a także chronią przed wahaniami temperatury oraz dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym, przed zakażeniami. Wody płodowe dostarczają niezbędnych czynników wzrostu, dzięki którym rozwijają się płuca, przewód pokarmowy, oraz układ mięśniowo-szkieletowy płodu.

Jednak zarówno zbyt mała jak i zbyt duża ilość wód płodowych nie jest dla płodu ani matki korzystna. Objętość płynu owodniowego zmienia się w trakcie trwania ciąży. O wielowodziu mówimy, gdy ilość płynu owodniowego przekracza 2000 ml. Z reguły dotyczy ono drugiej połowy ciąży. Może też wystąpić wielowodzie pod koniec ciąży.

Kiedy wód płodowych jest za dużo, może, chociaż nie musi, zwiastować to wady wrodzone płodu.

Przeczytaj też: Opryszczka w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny wielowodzia – dlaczego wód płodowych jest za dużo?

Regulacja wytwarzania oraz objętości wód płodowych nie jest właściwie do końca znana. W poszczególnych trymestrach ciąży za wytwarzanie i resorpcję płynu owodniowego mogą odpowiadać inne struktury. Wielowodzie może towarzyszyć wielu stanom klinicznym, choć zdarza się, że jego przyczyna nie jest znana. W takim wypadku mówimy o tzw. wielowodziu idiopatycznym, które dotyczy ponad 60 proc. przypadków wielowodzia. Szacuje się, że w około 20 proc. przypadkach rozwija się wielowodzie przy cukrzycy, a za 8 proc. odpowiedzialne są wrodzone wady płodu.

Przyczyny wielowodzia to:

• anomalie genetyczne płodu (np. zespół Downa, trisomia 18, trisomia 13);
• rozszczep wargi/podniebienia u płodu;
• przepuklina oponowo-rdzeniowa;
• agenezja tchawicy;
• niedrożność lub zarośnięcie przełyku;
• niedrożność dwunastnicy;
• infekcje płodu (toksoplazmowa, kiła, parwowirus B19, różyczka,cytomegalia, opryszczka itp.);
• niewydolność krążenia płodu (koarktacja aorty, wady serca);
• cukrzyca, zwłaszcza źle kontrolowana lub niedoczynność tarczycy u matki;
• konflikt serologiczny.

To też może Cię zainteresować: Czym jest cholestaza ciążowa?

Objawy wielowodzia – jak rozpoznać nadmiar wód płodowych?

Nadmiar płynu owodniowego może pojawić się nagle – wtedy mówimy o wielowodziu ostrym, lub narastać stopniowo, jak to mamy do czynienia w wielowodziu przewlekłym.

Za dużo wód płodowych w ciąży może powodować trudności w wysłuchaniu akcji serca płodu, części płodu są gorzej wyczuwalne. Wielowodzie doprowadza do powiększenia obwodu brzucha kobiety, skóra brzucha ulega rozciągnięciu, co może doprowadzić do pojawienia się rozstępów. Czasem pojawia się ból brzucha oraz trudności w oddychaniu.

Podstawową metodą rozpoznania wielowodzia jest badanie ultrasonograficzne (badanie USG), gdzie określa się tzw. indeks AFI, czyli indeks płynu owodniowego. Wielowodzie u kobiety ciężarnej można rozpoznać, gdy indeks ten wynosi powyżej 25 i oceniany również ultrasonograficznie wskaźnik MVP wynosi, co najmniej 8 cm. Z reguły prowadzi to do zwiększenia objętości płynu owodniowego ponad 2000 ml.

Czytaj również: Żylaki sromu w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie

Wielowodzie a poród – skutki dla dziecka i matki

Powikłania wielowodzia mogą nieść za sobą zarówno skutki dla dziecka, jak i dla matki. Wielowodzie może, choć nie musi, doprowadzić do różnych powikłań okołoporodowych, w niektórych przypadkach stanowiących przyczyny przedwczesnego porodu.

Dużo wód płodowych bywa przyczyną powikłań takich jak:

• przedwczesne pęknięcie błon płodowych i odejście wód płodowych;
• wypadnięcie pępowiny;
• niewydolność krążenia łożyskowego;
• osłabienie siły skurczowej macicy;
• niedotlenienie wewnątrzmaciczne płodu.

Niektóre kobiety pytają, czy wielowodzie jest wskazaniem do cesarki . Otóż wielowodzie może w niektórych wypadkach, zwłaszcza przy współwystępowaniu objawów zagrożenia płodu, zwiększać ryzyko cięcia cesarskiego. Decyzja o cięciu cesarskim u każdej kobiety jest jednak podejmowana indywidualnie.

Jeśli wielowodziu nie towarzyszy rozpoznanie innych dodatkowych patologii rokowanie jest raczej dobre. U kobiet z idiopatycznym wielowodziem lepsze wyniki uzyskuje się w przypadku wczesnego rozpoznania wielowodzia i przy niższym wskaźniku AFI.

Czytaj również: Cholestaza ciążowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Jak leczyć wielowodzie w ciąży?

Przede wszystkim należy określić przyczynę nadmiernej ilości płynu owodniowego. W leczeniu wielowodzia czasami stosuje się amniopunkcję , czyli zabieg nakłucia jamy owodni oraz ewakuację nadmiaru wód płodowych. Zabieg ten pomaga w zredukowaniu ilości płynu owodniowego. Amniopunkcję przeprowadza się pod kontrola badania ultrasonograficznego.

Jeśli przyczyna wielowodzia leży po stronie ciężarnej i związana jest z cukrzycą, niezbędne jest właściwe wyrównanie tej choroby. Podobnie wygląda leczenie w przypadku niedoczynności tarczycy u matki. Właściwe leczenie choroby podstawowej powinno doprowadzić do zmniejszenia się ilości wód płodowych.

Jeśli wielowodzie związane jest z obrzękiem płodu, powstałym w wyniku niedokrwistości, przedłużenie ciąży może zapewnić bezpośrednia transfuzja wewnątrznaczyniowa erytrocytów. Wystąpienie wad wrodzonych u płodu, będących przyczyną wielowodzia, tylko w niektórych przypadkach umożliwia leczenie. Ma to miejsce np. w przypadku wielowodzia spowodowanego przepukliną oponowo-rdzeniową u płodu, gdzie poprzez zabieg wewnątrzmaciczny zamyka się tę przepuklinę.

Czytaj również: Przepuklina pępkowa w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie