Badania przed ciążą – przygotowania do ciąży. Jakie badania zrobić?

Badania przed ciążą – pakiet ogólny i ginekologiczny

Przy planowaniu ciąży badania powinny stać się priorytetem nie tylko kobiety, ale także mężczyzny. Przygotowanie do ciąży należy rozpocząć bowiem od sprawdzenia zdolności rozrodczych i kondycji organizmu, który niebawem ma zapewnić optymalne warunki do rozwoju płodu.

Badania przed ciążą powinny rozpocząć się od wizyty u lekarza ogólnego, który wykona

• pomiar ciśnienia krwi (w celu wykluczenia nadciśnienia i związanego z nim zagrożenia podczas ciąży rzucawką, poronieniem, porodem przedwczesnym czy zaburzeniami rozwoju płodu),
• badanie osłuchowe serca i płuc,
• ważenie ciała (nadwaga czy otyłość mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę i zaburzać jej prawidłowy przebieg).

Podstawowy pakiet badań przed ciążą powinien obejmować także badania ginekologiczne: cytologię, czystość pochwy oraz USG transwaginalne. Cytologia przed ciążą jest istotna, ponieważ pomoże wykluczyć zmiany patologiczne w obrębie szyjki macicy, stanowi zatem najlepsze badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. W celu wykonania cytologii lekarz pobiera specjalną szczoteczką materiał biologiczny z szyjki macicy.

Natomiast badanie czystości pochwy pozwala wykluczyć stany zapalne, w tym bakteryjne zapalenie pochwy i grzybicę pochwy. Badanie jest bezbolesne i szybkie – wymaga jedynie pobrania wymazu z pochwy przy pomocy wymazówki.

To też może Cię zainteresować: Lęk przed ciążą – czy to normalne?

Podczas ogólnego badania ginekologicznego lekarz zbada manualnie narządy płciowe, macicę oraz jajniki, co pomoże wykluczyć obecność infekcji czy mięśniaków macicy, które należy wyleczyć przed zajściem w ciążę. Bardziej szczegółowe informacje lekarz uzyska podczas transwaginalnego USG. Takie USG przezpochwowe ocenia obecność guzów i torbieli na jajnikach, pomaga zdiagnozować zespół policystycznych jajników, mięśniaków macicy, wad anatomicznych macicy.

Ponadto przed podjęciem starań o dziecko przez kobiety stosujące doustną antykoncepcję hormonalną wskazane jest wykonanie USG piersi. Nie należy ponadto zapominać o wykonaniu badania stomatologicznego – stan uzębienia może pogorszyć się podczas ciąży, warto zatem zadbać zawczasu o wyleczenie wszelkich ubytków.

Czytaj też: 23 badania, które trzeba zrobić w ciąży i ich interpretacja

Jakie badania krwi przed ciążą warto wykonać?

Przed zajściem w ciążę badania krwi powinny stanowić kolejny element diagnostyki. Do badań laboratoryjnych, przed ciążą szczególnie zalecanych przez specjalistów, zalicza się:

• morfologia krwi z rozmazem, która pozwala wykluczyć przede wszystkim groźną dla kobiet w ciąży anemię, a także zaburzenia krzepnięcia krwi;
• poziom glukozy na czczo, pozwalający ocenić gospodarkę węglowodanową oraz ryzyko rozwoju cukrzycy ciężarnych;
• lipidogram, czyli poziom trójglicerydów oraz cholesterolu we krwi;
• profil nerkowy, czyli poziom mocznika i kreatyniny we krwi;
• grupa krwi i czynnik Rh konieczne do przewidzenia konfliktu serologicznego; konflikt ten dotyczy każdej kobiety Rh(-), która zdecyduje się na dziecko z mężczyzną Rh(+).

Dobrze jest ponadto zbadać poziom witaminy D3 – jej niedobory mogą prowadzić do zaburzeń płodności; ponadto właściwy poziom witaminy D wspomaga prawidłowy rozwój płodu i utrzymanie ciąży.

Przeczytaj też: Mięśniaki macicy – przyczyny, objawy, leczenie

Szczególne znaczenie mają te badania przed zajściem w ciążę po 30. – na takie rozwiązanie decyduje się dziś coraz więcej kobiet. Należy jednak pamiętać o regularnych kontrolach stanu zdrowia. Badania przed ciążą po 35. roku życia powinny iść w parze ze zdrowym stylem życia, unikaniem nadwagi oraz szczególnej dbałości o unikanie stresu, regularną aktywność fizyczną oraz zbilansowaną dietę.

Poza badaniami krwi zaleca się także wykonanie badania ogólnego moczu, pozwalającego zdiagnozować infekcje układu moczowego, a także niektóre schorzenia nerek.

Przeczytaj też: Konflikt serologiczny w ciąży – co to jest?

Badania przed ciążą – hormony a starania o dziecko

Badanie hormonów podczas planowania ciąży zazwyczaj wykonuje się dopiero wówczas, gdy podejrzewa się problemy z płodnością. Testy warto wykonać jednak już na początkowym etapie starań o dziecko.

Przed zajściem w ciążę warto zbadać:

• progesteron – prawidłowe stężenie jest niezbędne dla utrzymania ciąży i prawidłowego jej przebiegu. Niedobór progesteronu przed zajściem w ciążę utrudnia poczęcie, a po zapłodnieniu może prowadzić do poronienia.

• Prolaktyna – przed ciążą pozwala zdiagnozować hiperprolaktynemię, czyli za wysoki poziom prolaktyny we krwi, stanowiący częstą przyczynę nieregularnych miesiączek i cykli bezowulacyjnych, uniemożliwiających poczęcie.

• Panel tarczycowy – poziom hormonów tarczycy: wolnej trójjodotyroniny fT4 i wolnej tyroksyny fT4, a także hormonu tyreotropowego TSH; choroby tarczycy mogą być źródłem problemów z zajściem w ciążę oraz przyczyną powikłań położniczych.

• LH, FSH – hormon luteinizujący oraz hormon folikulotropowy badane przy wahaniach hormonalnych; pozwalają ocenić przyczynę zaburzeń i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Jakie badania przed ciążą wykryją choroby zakaźne?

Bardzo ważnymi badaniami przed planowaną ciążą są badania serologiczne w kierunku przebytych bądź obecnych zakażeń. Planowanie ciąży warto jest zacząć od wykonania badań w kierunku:

• WZW B, czyli wirusowego zapalenia wątroby typu B; oznaczany jest poziom antygenu HbS (HbSAg) – jego obecność we krwi świadczy o zakażeniu wirusem HBV i wymaga wdrożenia leczenia, aby ochronić dziecko przed zakażeniem; natomiast ujemny wynik badania świadczy o barku kontaktu z wirusem i jest przesłanką do wykonania szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B;

• WZW C, czyli wirusowego zapalenia wątroby typu C; we krwi oznaczany jest poziom przeciwciał anty-HCV; leczenie WZW C w ciąży nie jest możliwe, dobrze jest zatem wcześniej zdiagnozować chorobę i wdrożyć leczenie, a o zajście w ciążę postarać się w okresie remisji;

• HIV – w przypadku nosicielstwa możliwe jest wdrożenie leczenia, które uchroni dziecko przed zakażeniem;

• odczyn Wassermana w kierunku kiły;

• toksoplazmozy – oznaczany jest poziom przeciwciał IgG i IgM; jeśli stwierdzony zostanie wysoki poziom przeciwciał obu klas – wskazuje to na świeże zakażenie toksoplazmozą i wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia leczenia; tylko świeże zakażenie toksoplazmozą jest niebezpieczne dla płodu; wynik wskazujący na podwyższone jedynie przeciwciała IgM lub IgG oznacza odpowiednio niedawno przebyte zakażenie bądź dawne zakażenie i nabycie odporności.

Badania przed ciążą powinny być ukierunkowane również na rozpoznanie różyczki – brak przeciwciał lub ich niskie miano wskazują na brak zachorowania w przeszłości i są wskazaniem do wykonania szczepienia. Przygotowując się do zajścia w ciążę należy także wykonać diagnostykę w kierunku cytomegalii – badanie wykonuje się, by rozpoznać aktualne zakażenie lub nosicielstwo. Można wtedy zastosować leki uniemożliwiające przeniesienie wirusa na płód.

Przygotowanie do ciąży – badania przed ciążą dla mężczyzny

Nie tylko kobiety planujące posiadanie potomstwa powinny bacznie przyjrzeć się stanowi swojego zdrowia. Dobrze, aby także mężczyzna planujący dziecko wykonał kilka podstawowych badań kontrolnych. Najważniejsze takie badania to:

• badanie w kierunku nosicielstwa HIV,
• odczyn Wassermana.
• grupa krwi i czynnik Rh,
• morfologia z rozmazem,
• badanie ogólne moczu,
• lipidogram,
• poziom glukozy we krwi,
• EKG,
• pomiar ciśnienia krwi.

Badania te służą ocenie ogólnej kondycji organizmu mężczyzny, jego zdolności prokreacyjnych i wykluczają ewentualne nosicielstwo chorób zakaźnych, które mogą zostać przeniesione na kobietę.

Czytaj też: Czy dziecko może mieć inną grupę krwi niż rodzice?

Ile kosztują badania przed ciążą?

Jeśli kobieta zdecyduje się na wykonanie kompletu badań przed planowanym zajściem w ciążę, powinna udać się do lekarza ogólnego oraz ginekologa po skierowanie. Wtedy badania przed ciążą na NFZ będą refundowane, a zatem wykonane zostaną bezpłatnie. Jeśli natomiast kobieta zdecyduje się wykonać badania bez skierowania, ich koszt może być dość spory.

Ile kosztują badania przed ciążą prywatnie?

Koszt morfologii krwi to około 8–10 zł, podobnie badanie ogólne moczu. Oznaczenie glukozy kosztuje 6 zł, mniej więcej tyle samo zapłacić należy za mocznik, kreatyninę. Cena lipidogramu to około 25 zł, panel tarczycowy kosztuje około 60 zł. Za oznaczenie każdej klasy przeciwciał w celu zdiagnozowania zakażenia różyczką, toksoplazmozą czy cytomegalią należy zapłacić około 30 zł, podobny jest koszt badań w kierunku WZW B czy C oraz HIV. Za grupę krwi zapłacić należy Koszt cytologii i badania czystości pochwy to około 60–70 zł.