Niespokojny sen u niemowlaka – co robić, gdy dziecko nie chce spać?

Niespokojny sen niemowlaka – przyczyny

Niemowlę nie śpi w dzień, jest niespokojne wieczorem, a może wierci się przez sen? Może być to wywołane wieloma czynnikami: głodem, infekcją, przegrzaniem i zaziębieniem, przestymulowaniem, albo po prostu potrzebą przytulenia.

Najpierw należy sprawdzić podstawowe potrzeby i dolegliwości dziecka. Do przyczyn niespokojnego snu u niemowlaka należą:

• Głód

Jedną z przyczyn tego, że noworodek lub niemowlę nie chce spać, jest głód. Ze względu na niewielką objętość żołądka, niemowlę potrzebuje być karmione co kilka godzin (niespokojny sen noworodka może wydawać się naturalny – dziecko w tym wieku budzi się na karmienie co 2-3 godziny, a przerwy w karmieniu wydłużają się wraz z wiekiem dziecka). Pokarm wytwarzany nocą jest bardziej odżywczy, nic też nie rozprasza malucha, który może skupić się na ssaniu i czerpaniu przyjemności z kontaktu z mamą. Gdy jednak dziecko skończy pół roku, należy stopniowo zmniejszać liczbę pobudek i w ten sposób wydłużać jego sen. Mimo to może się zdarzyć, że niemowlę wciąż będzie się budzić – nie z głodu, ale z przyzwyczajenia. Wtedy dobrze podawać dziecku zamiast mleka – wodę.

• Niewłaściwa temperatura otoczenia

Często popełnianym przez rodziców błędem jest przegrzewanie dziecka, zwłaszcza w nocy. Rodzice często zapominają o tym, że optymalna temperatura w sypialni to ok. 20 st. C, a dziecko powinno mieć na sobie jedynie o jedną warstwę odzieży więcej niż dorośli. Nierzadko zdarza się, że niemowlę śpi w ciepłym pajacyku lub kombinezonie i jest otulone kołderką, a temperatura w sypialni przekracza o kilka stopni tę optymalną. Zatem w czym powinien spać noworodek? W zależności od pory roku warto wybrać odpowiedni śpiworek, rożek, otulacz lub lekką kołderkę, a w upalne noce cienki kocyk lub pieluszkę.

Czy Twoje dziecko prawidłowo przybiera na wadze? Sprawdź

• Infekcja, niedrożny nos

Zaburzenia snu u niemowlaka są częste w trakcie infekcji. Winowajcą jest zwykle zatkany nos, który utrudnia oddychanie. Aby ułatwić dziecku sen, przed położeniem go do łóżeczka powinno się przeprowadzić dokładną toaletę nosa, która może być poprzedzona inhalacją z soli fizjologicznej.

• Potrzeba bliskości i otulenia

Chociaż zaleca się, aby niemowlę spało w swoim łóżeczku, a nie razem z rodzicami, część dzieci ma trudności ze snem z powodu niezaspokojonej potrzeby bliskości. Przyczynę tę łatwo rozpoznać – dziecko natychmiast uspokaja się po wzięciu na ręce lub przełożeniu do łóżka rodziców.

Noworodki mają także potrzebę uczucia otulenia – dziecko lubi mieć zapewnione warunki przypominające mu te, jakie miało w łonie matki. Dlatego jeśli noworodek śpi niespokojnie, czasami wystarczy zapewnić mu bliskość.

• Dolegliwości bólowe

  

Niemowlęta dość często cierpią na kolki. Towarzyszące im dolegliwości bólowe zwykle powodują nasilony płacz i niepokój, dziecko ma wzdęty brzuch i podkurcza nóżki. Dyskomfort może sprawiać dziecku także ból brzucha związany z zaparciem stolca.

Gwałtowne wybudzenie się ze snu z płaczem albo płacz przez sen u niemowlaka mogą być także spowodowane przez dolegliwości bólowe ze strony innych układów – przykładem jest tu ból ucha przy rozpoczynającym się zapaleniu. Częstą przyczyną niespokojnego snu malucha i jego płaczliwości jest też ból dziąseł związany z ząbkowaniem. Na częste pobudki spowodowane bólem pomoże bezpieczny środek przeciwbólowy (np. ibuprofen) lub specjalny żel do smarowania dziąseł.

Czytaj też: Sposoby na bolesne ząbkowanie

• Nieodpowiednie warunki w sypialni

Jak wydłużyć sen niemowlęcia w nocy? Dziecko, podobnie jak osoba dorosła, ma dużo większy komfort snu wówczas, gdy zapewni się odpowiednie warunki w sypialni. Dzieci mają różne preferencje – jedne lubią spać w ciemności, inne potrzebują lekkiego światła. To samo dotyczy dźwięków – niektóre niemowlęta potrzebują do snu ciszy, inne lubią słyszeć przy zasypianiu delikatne szumy. Powodem tego, że niemowlę śpi niespokojnie, może być także niewygodny materacyk.

• Przestymulowanie dziecka

Gdy noworodek śpi niespokojnie, niemowlę jest nerwowe przy zasypianiu lub wybudza się z płaczem, może to oznaczać, że jest narażone na zbyt dużą ilość bodźców. Odwiedzający goście, kolorowe i grające zabawki czy włączony przed długi czas w tle telewizor sprawiają, że niemowlak jest nerwowy i ma problemy z zaśnięciem. Szczególnie charakterystyczne dla przestymulowania jest to, że niemowlę mało śpi w dzień i jest nerwowe wieczorem. Nie ma co liczyć na spokojny sen maluszka po całym dniu pełnym wrażeń (u nieco starszych dzieci niespokojny sen mogą również wywołać marzenia senne i koszmary nocne).

Dla dziecka ważna jest rutyna. Przyzwyczajenie go do stałych elementów dnia, tj. drzemka, karmienie czy kąpiel o właściwych porach są receptą na nerwowe niemowlę przy zasypianiu, zarówno w dzień, jak i w nocy.

• Skoki rozwojowe dziecka

Skoki rozwojowe związane są ze zmianami w układzie nerwowym niemowlaka, po których dziecko nabywa nowe umiejętności. Poprzedzone są okresami rozdrażnienia ze strony malucha. Może to się objawiać tym, że niemowlę śpi niespokojnie, jest płaczliwe, ma problemy z jedzeniem, a także odczuwa zwiększoną potrzebą uwagi i bliskości.

Jak poprawić niespokojny sen dziecka?

Jak usypiać niemowlaka? Dzieci mają różne potrzeby odnośnie snu – jedne lubią spać w całkowitej ciemności, inne potrzebują delikatnego światła. Jednym w zaśnięciu pomaga cisza, inne lubią dźwięki, np. szumy. Rodzice zwykle dość szybko orientują się, jakie potrzeby ma ich dziecko i uczą się ich zaspakajania.

Sposobem na zapewnienie dziecku większego komfortu snu może być zakupienie specjalnego śpiworka – otulacza. Ma on za zadanie stworzenie dziecku warunków przypominających te, jakie miało w łonie matki. Dodatkowo, śpiworki są szyte tak, aby materiał delikatnie masował brzuch dziecka w trakcie podkurczania nóżek.

Dlaczego dzieci budzą się w nocy z płaczem?

Odpowiada Marlena Trąbińska-Haduch, psycholog, założycielka Ośrodka Terapeutyczno– Edukacyjnego MaterPater

Małe dzieci budzą się z płaczem i w nocy, i w dzień – to naturalne i rozwojowe. Powodem jest niedojrzały układ nerwowy – chłonny jak gąbka, nastawiony na odbiór wszystkimi zmysłami, nieumiejący jeszcze dobrze filtrować bodźców. One odbierają wszystko z niemal jednakową intensywnością. Dlatego często są, jak my to określamy, przebodźcowane, czyli przeładowane bodźcami z zewnątrz. Sen jest dla nich okazją, by wszystko uporządkować i przetworzyć. Konsekwencją tego jest budzenie się dziecka z płaczem.

Ta reakcja jest podobna do odczuwanego przez dorosłych wstrząsu całego ciała, do którego czasem dochodzi tuż przed rozpoczęciem fazy snu głębokiego. Najczęściej pojawia się u dzieci, które nie skończyły jeszcze 1,5 roku, a potem znów po trzecich urodzinach, czyli w okresie barwnych marzeń sennych, dziecięcych lęków i mieszania się fantazji z rzeczywistością.

Rodzice często skarżą się, że kiedy dziecko obudzi się z płaczem, bardzo trudno jest je uspokoić. Kołysanie, noszenie, wożenie samochodem… nic nie działa. A kiedy w końcu niemowlę przestaje płakać, nie wiadomo, co pomogło. Nie trzeba się jednak tym niepokoić, tylko być blisko dziecka. Można mówić, śpiewać, nosić, kołysać…

Maluchy najczęściej płaczą w taki niekontrolowany sposób w godzinach kiedy jest w domu i mama, i tata, czyli ok. 17.00 i między 2.00 a 3.00. To dobrze, bo dzięki temu rodzice mogą się nawzajem wspierać. Ja zawsze namawiam, żeby zmieniać się w nocy przy dziecku, bo nie jest łatwo jednej osobie wytrzymać ten płacz. Warto także pamiętać, że towarzysząc niemowlęciu w trudnych chwilach, przekazujemy ważną informację: „wiem, że jest ci ciężko, ale jestem przy tobie i ci pomogę”. Dzieci, które otrzymują od rodziców takie wsparcie, rosną z przekonaniem, że kiedy dzieje się coś złego, mają do kogo się zwrócić, nie są same. Wiedzą, że niezależnie od tego, co przeżywają, są przez rodziców akceptowane. Żyją w poczuciu, że świat jest bezpiecznym miejscem.

Z kilkulatkami, które budzą się w nocy z płaczem i zachowują się tak, jakby wciąż spały, warto starać się złapać kontakt, powiedzieć np. „Jasiu, obudź się, mama tu jest”. Kiedy malec dostrzeże rodzica, szybko się uspokoi i zaśnie.

Dziecko budzi się w nocy z płaczem – co robić?

Wybudzone ze snu, niespokojne niemowlę, w pierwszej kolejności powinno zostać delikatnie pogłaskane i utulone – najlepiej jest nie zapalać przy tym światła lub zapalić jedynie lampkę emitującą delikatne światło.

Rodzic powinien delikatnie sprawdzić, czy dziecko nie jest spocone i nadmiernie przegrzane (należy dotknąć karku i pleców dziecka) oraz czy ma suchą pieluszkę. Nocne karmienia powinny być przeprowadzane w spokojnej atmosferze, przy delikatnym świetle, w ciszy.

Jeśli rodzic podejrzewa, że przyczyną niepokoju jest ból (np. dziąseł lub ucha), należy sięgnąć po lek przeciwbólowy dostosowany do wieku niemowlęcia (paracetamol lub ibuprofen).

Silny niepokój i płacz, który nie ustępuje mimo zaspokojenia potrzeb dziecka i podania leków przeciwbólowych, może świadczyć o nasilonych dolegliwościach bólowych mogących wymagać pilnej interwencji – w tej sytuacji zaleca się niezwłoczne zasięgnięcie konsultacji lekarskiej.