Przedszkole Montessori – czyli jakie? Zalety i wady przedszkola prowadzonego metodą Montessori

Kim była Maria Montessori?

Maria Montessori była jedną z pierwszych kobiet we Włoszech, która ukończyła medycynę. Nie było by w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że dokonała tego w 1896 roku. Po uzyskaniu doktoratu z psychologii rozpoczęła pracę z dziećmi upośledzonymi umysłowo, które w tamtejszych czasach umieszczane były w szpitalach psychiatrycznych dla osób dorosłych. Maria Montessori robiła wszystko, by poprawić ich los, a kiedy w Rzymie otworzono instytut dla dzieci z problemami rozwojowymi, stanęła na jego czele.

Co ciekawe, uczone przez nią dzieci upośledzone umysłowo osiągały lepsze wyniki w porównaniu do tych zdrowych. Kiedy zorientowała się, że stosowane przez nią techniki mogą być wykorzystane podczas nauczania dzieci zdrowych, rozpoczęła z nimi pracę. Ukończyła studia antropologiczne, została dyrektorem przedszkola – pierwszą placówkę otworzyła w 1907 roku i nazwała ja Case dei Bambini, czyli Domy Dziecięce. Metody Marii Montessori, które były dalekie od tradycyjnej edukacji, zaczęły cieszyć się coraz większym zainteresowaniem, z tego też względu zaczęła kształcić nauczycieli z różnych krajów. Metoda opracowana przez włoską lekarkę została nazwana metodą Montessori. W ówczesnych czasach ta metoda zyskuje coraz więcej popularności.

Przeczytaj też: Malowanie palcami dla dzieci – na czym polega?

Metoda Montessori – na czym polega?

Jaka jest istota pedagogiki Marii Montessori? W pedagogice Montessori najistotniejszym założeniem metody opracowanej przez włoską lekarką jest pozwolenie dziecku na rozwijanie się w swoim własnym tempie. Każde dziecko jest inne, jest indywidualnością i każde powinno mieć szansę na swobodny rozwój. Oczywiście nie bez znaczenia jest wsparcie i pomoc rodziców, opiekunów, nauczycieli. Zgodnie z metodą Montessori to dziecko powinno być w najważniejsze – to ono jest w centrum zainteresowania. Dziecko może samo decydować, czym w danym momencie chce się zajmować, a samodzielne podejmowanie takiej decyzji pobudzi jego zainteresowania. Niezwykle ważna jest koncentracja, cisza i zachowanie porządku wokół siebie – warunki te pozwalają na szybszą i bardziej efektywną naukę.

Jeżeli dziecko ma możliwość samorealizacji w każdej dziedzinie swojego życia, a więc w zabawie, w nauce, w samoobsłudze – dziecko rozwija więc umiejętności, na których mu zależy. Ważne jest, by dorośli w odpowiednim czasie potrafili się wycofać, by dziecku "nie przeszkadzać" i umożliwić mu dochodzenie do wykształcenia umiejętności własną drogą i własnymi sposobami oraz we własnym tempie.

To wszystko jest możliwe, jeśli dziecko będzie miało możliwość obserwowania rzeczywistości. Wtedy samo nauczy się wyciągać wnioski i podejmować właściwe działania.

Ponadto w placówce Montessori dzieci niepełnosprawne mają szansę rozwijać się razem z uczniami zdrowymi.

To też może Cię zainteresować: Wyliczanki dla dzieci

Podstawowe zasady metody Montessori

Pedagogika Montessori umożliwia dzieciom zdobywanie wiedzy, rozwijanie własnej osobowości z jej indywidualnymi cechami oraz prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Aby osiągnąć te cele, Maria Montessori stosowała w swej pedagogice kilka zasad:

• swoboda w działaniu, samodzielność – dzieci mogą samodzielnie podejmować decyzje, mieć swobodę wyboru. Taki wybór jest możliwy tylko wtedy, gdy dziecko zaczyna samodzielnie myśleć, wyciągać wnioski. Dziecko może swobodnie wybierać działanie, czas jego wykonania, miejsce i osoby, z którymi chciałoby coś zrobić. Tym samym dziecko staje się odpowiedzialne za siebie i osoby, z którymi przebywa. Swoboda w działaniu musi być odpowiedzialna i tu zaczyna się rola pedagoga. To on pokazuje dzieciom, jak właściwie postępować, by postępowanie nie przyniosło negatywnych skutków. Pedagodzy trenują z dziećmi wiele sytuacji, w których uczą się one swobody działania;
• porządek – dzień musi być uporządkowany, dziecko powinno o tym wiedzieć, znać jego porządek. Dorośli powinni zaczynać takie porządkowanie już od narodzin dziecka, np. stosując rytuał wieczorny: kąpiel, posiłek, spanie we własnym łóżeczku. Dziecko się do tego przyzwyczaja i wie, że każdego dnia ten rytuał będzie powtarzany. Wtedy czuje się spokojnie i pewnie. Porządkiem dla dziecka jest także obecność przy nim zaufanych i znanych mu osób, najczęściej są to rodzice, opiekunowie, nianie. Jeśli ich nie ma, dziecko nie czuje się komfortowo i bezpiecznie. Ten porządek zewnętrzny, przygotowane otoczenie, przyczyniają się do porządku wewnętrznego dziecka – nabiera ono wtedy w uporządkowanej sytuacji pewności siebie i jest spokojne;
• swoboda ruchu – pomieszczenie, w którym przebywa dziecko, powinno być tak urządzone, by nie krępowało ruchów dziecka, by dziecko miało dostęp do wszystkich miejsc, do których chce dojść. W ten sposób poznaje ono otoczenie. Montessori uważała, że ruch fizyczny ma bezpośredni wpływ na psychikę i samopoczucie. Przestrzeń powinna być urządzona w taki sposób, by wszystko było łatwo dostępne, przejrzyste, osiągalne dla dziecka;
• wrażliwość na dźwięki – dorośli powinni zwracać uwagę na dźwięki dochodzące do dzieci. Montessori uważała, że to, co słyszą dzieci, ma duży wpływ na rozwój ich mowy i wrażliwości. Dzieci powinny uczyć się przebywania w ciszy. Nie powinna im ona przeszkadzać, ale umożliwiać skupienie na danym zadaniu;

Zobacz też: Jak nauczyć dziecko kolorów i kształtów?

• rola nauczyciela – nauczyciel wg pedagogiki Montessori jest tym, który pomaga dziecku w osiąganiu celów. Jego rolą nie jest kształcenie i pouczanie dziecka, ale pomoc w odkrywaniu narzędzi do poznania. Nauczyciel powinien mieć wykształconą zdolność obserwowania dziecka. Ma pomagać mu w rozwoju, ale nie przeszkadzać, ingerować tylko w sytuacjach, gdy dziecko naprawdę potrzebuje pomocy. W ten sposób dziecko staje się bardziej samodzielne i samo w większości przypadków szuka rozwiązań problemu. Nauczyciel może pokazać, jak właściwie posługiwać się materiałami i wycofać się, obserwując działania dziecka;
• szacunek dla pracy innych – dzieci uczą się współpracy i szacunku dla wytworów pracy innych.

Wszystkich zainteresowanych metodą Montessori wspiera Polski Instytut Montessori.

Sprawdź również: Dziecko nie chce założyć czapki – co robić?

Casa dei bambini – dom dla dzieci

Założeniem tworzenia domów dla dzieci – dzisiaj przedszkoli Montessori – jest umożliwienie dziecku dojrzewania wśród innych ludzi i nauczenie go bycia samodzielnym, a także umiejętności właściwego wykorzystania danej mu swobody.

Jak rozwija się dziecko w przedszkolu Montessori?

Przedszkole Montessori jest przyjazne dla dziecka. Stosuje się w nim kilka reguł, obecnie stosowanych we wszystkich placówkach dla dzieci, gdyż metody te stały się uniwersalne.

• Krzesełka i stoły dostosowane są do wzrostu dziecka.
• Otwarte regały, do których dziecko ma swobodny dostęp, może brać z nich wszystko to, co jest mu potrzebne do działania czy zabawy.
• Okna, przez które każde dziecko może wyglądać, gdyż są one na właściwej wysokości.
• Toalety i umywalki łatwo dostępne dla każdego dziecka.
• W salach znajduje się wykładzina, ponieważ dzieci lubią bawić się na podłodze.
• Meble w przedszkolu są jak najprostsze.
• W przedszkolu jest jedna duża sala, na której gromadzą się wszystkie dzieci, w różnym wieku, wspólnie się tam bawią, pomagają sobie wzajemnie. Uczą się tam także reguł panujących w grupie, wymieniają doświadczeniami.
• Indywidualne podejście do każdego dziecka – każde dziecko pracuje i uczy się we własnym tempie i wg swoich możliwości.

Pedagogika Montessori wyklucza sytuacje, w których dziecko jest upokorzone, podkreślane są jego porażki, nauczyciel dominuje, a nie pomaga, pojawia się współzawodnictwo, nauczyciel zbyt często pomaga dzieciom, ingeruje w ich zabawę i działania, pojawiają się stopnie, a także ograniczenie ruchów dziecka, np. w zbyt małej sali dydaktycznej.

Pedagogika Marii Montessori pojawia się jako jeden z programów w wielu placówkach przedszkolnych. Nauczyciele chętnie korzystają z jej wskazówek. Są także typowo montessoriańskie przedszkola, w których zastosowane są wszystkie metody i reguły proponowane przez ich twórczynię.

Przeczytaj też: Jak nauczyć dziecko wiązania butów?

Przedszkole Montessori – czyli jakie?

Jak sama nazwa wskazuje, w przedszkolach Montessori powinny być przestrzegane założenia metody Montessori. Dziecko ma czuć się bezpiecznie, a przychodzenie do przedszkola nie może być dla niego przykrym wydarzeniem. Rozwój przedszkolaka musi być indywidualny, swobodny – nauczyciele nie mogą zmuszać go do przyswajania wiedzy. Dzieci nie muszą uczyć się w tym samym tempie i jednocześnie wykonywać tych samych zadań. Przedszkolaki uczą się samodzielności – zdecydowaną większość czynności wykonują same – np. nakrywają do stołu, czy sprzątają po posiłku.

Dodatkowo, zgodnie z metodą Montessori dobra organizacja to postawa. Dlatego też wszystkie pomoce edukacyjne, zabawki, meble są w zasięgu ręki dziecka, tak, by samodzielnie mogło po wszystko sięgnąć. Ponadto sala przedszkolna podzielona jest na 6 stref, a w każdej z nich maluch może rozwijać umiejętności z innej dziedziny: życie codzienne, język, nauka i natura, kultura i sztuka, matematyka, rozwój zmysłów czyli sensoryka.

A co z edukacją? Dzieci, tak jak w tradycyjnych przedszkolach, uczą się liczyć, poznają nowe zagadnienia, jednak to one same decydują, czy w danym momencie chcą uczyć się razem z grupą, czy wolą poświęcić ten czas na zabawę.

Nieodłącznym elementem metody Montessori są starannie wykonane – z drewna, ceramiki czy metalu – pomoce dydaktyczne. Wyróżniają się prostotą i estetyką wykonania, są przygotowane w taki sposób by zaciekawić dziecko. Co ciekawe, pomoce dydaktyczne które uszeregowane są według stopnia trudności, nie powtarzają się – każda w sali przedszkolnej występuje tylko jeden raz. Zabawki, które umożliwiają „pochłanianie” świata wszystkimi zmysłami są bezpieczne, niezależnie od wieku. Pomoce naukowe dostępne w przedszkolach kształtują wyobraźnię, uczą samodzielności, pobudzają naturalną ciekawość świata. Zabawki nie są fikcją, nie mają wymyślonych kształtów czy kolorów, pozbawione są gadżetów. Przykładowo zwierzęta nie mają butów, a owca zawsze jest biała, a nie różowa. W tego typu przedszkolu nie znajdziemy kolorowych, plastikowych, grających czy świecących zabawek.

Zobacz również: Rozwój mowy dziecka – pierwsze słowa i zdania

Zalety przedszkola Montessori

Jest ich wiele i każdy z rodziców zwraca uwagę na co innego. Jednak wszyscy doceniają zabawę czy edukację w ciszy i porządku. Rozwijanie samodzielności, poznawanie zainteresowań i pobudzanie kreatywności dziecka – to bardzo ważne aspekty, na które rodzice zwracają uwagę. Ponadto fakt, że wybory dziecka są szanowane także nie jest bez znaczenia.

Wady przedszkola Montessori

Czy w ogóle jakieś są? Niestety wszystkie przedszkola Montessori są przedszkolami prywatnymi, a co za tym idzie – nie każdy rodzic może pozwolić sobie, aby posłać do niego malucha. Ponadto wielu rodziców obawia się, jak przedszkolak ze wspomnianej placówki poradzi sobie w publicznej szkole podstawowej, w której panują już zupełnie inne warunki i obowiązują inne metody nauczania. Dlatego też decyzję o posłaniu dziecka do przedszkola Montessori należy dobrze przemyśleć, nie powinno podejmować się jej pochopnie – podążając za „modą”.