Zwolnienie na chore dziecko – zasady przyznawania

Co zrobić, gdy nie ma kto zostać w domu z chorym dzieckiem?

Rodzicowi lub opiekunowi prawnemu dziecka przysługuje zasiłek opiekuńczy wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący 80% uśrednionego wynagrodzenia. Trzeba tylko wziąć od lekarza tzw. L4 na dziecko.

Wraz z pójściem dziecka do żłobka lub przedszkola rodzice zazwyczaj otrzymują w rejonowej przychodni kartę stałego klienta. No, może nie do końca, ale gdyby tylko był taki zapis w regulaminie, pewnie by tak właśnie było. Mniejszy kłopot, kiedy mama akurat nie pracuje, przebywa na urlopie wychowawczym, albo ma szansę przekazać sprawowanie opieki nad latoroślą którejś z babci. W przeciwnym razie, konieczne jest wzięcie od specjalisty zwolnienia lekarskiego (L4 na dziecko). W takim przypadku, jeżeli opłaca się składki chorobowe, opiekunowi przysługuje zasiłek opiekuńczy wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący 80% uśrednionego wynagrodzenia.

Zobacz też: Jak zmienić pediatrę i przychodnię?

Kto może wziąć opiekę na chore dziecko?

Zasiłek opiekuńczy na chore dziecko może wykorzystać rodzic lub opiekun prawny dziecka, który odprowadza składki ubezpieczeniowe: albo dobrowolnie opłaca składkę chorobową do ZUS, albo jest ona odciągana bezpośrednio z jego pensji w ramach rozliczeń zakładu pracy z ZUS-em.

Dobrowolne opłacanie składek następuję m.in. wtedy, kiedy pracownik jest zatrudniony na umowę zlecenie, ale wystąpił do zleceniodawcy o zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego lub samodzielnie zawnioskował do ZUS i takową składkę opłaca.

Praktycznie rzecz ujmując, zasiłek będzie przysługiwał rodzicom, rodzicom zastępczym, rodzicom adopcyjnym, opiekunom prawnym, opiekunom nieformalnym, ale żyjącym w jednym gospodarstwie domowym, którzy są:

• zatrudnieni na umowę o pracę;
• zatrudnieni na umowę zlecenie, zgłoszonym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego;
• członkami spółdzielni rolniczych;
• prowadzą działalność gospodarczą.

Istnieje także sytuacja, kiedy zasiłek z prawem do wynagrodzenia może przysługiwać również w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem zdrowym, do ukończenia przez nie 8 lat ( w przypadku dzieci z niepełnosprawnością – do 18. roku życia). Jest to tak zwany urlop opiekuńczy na zdrowe dziecko. Kodeks Pracy przewiduje wtedy możliwość usprawiedliwienia nieobecności w pracy w wymiarze nie dłuższym niż 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujesz się dzieckiem w wieku do 8 lat i nie dłuższym niż 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujesz się dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 lat.

Sprawdź też: Urlop macierzyński, urlop rodzicielski, urlop wychowawczy – czym są, czym się różnią?

2 dni opieki nad dzieckiem – co to jest i kiedy brać?

Jest to prawo do zwolnienia z pracy przysługujące pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, za które przysługuje prawo do pełnego (100 proc.) wynagrodzenia.

Prawo to przysługuje od dnia podjęcia pracy, niezależnie od tego, w którym miesiącu pracownik rozpoczął pracę. Ze zwolnienia może skorzystać zarówno pracownik mający własne dziecko w wieku do lat 14 (chyba że jest pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem), jak i pracownik wychowujący dziecko przysposobione lub dziecko współmałżonka.

To, że małżonek pracownika sprawuje opiekę nad dzieckiem, nie pozostając w zatrudnieniu lub przebywając na urlopie wychowawczym, nie ogranicza jego prawa do skorzystania ze zwolnienia od pracy. Jedynie w sytuacji, gdy każde z rodziców lub opiekunów jest zatrudnione, z 2 dni na opiekę na dziecko może skorzystać tylko jedno z nich, chyba że podzielą się tym uprawnieniem.

Należy zwrócić uwagę, iż wymiar tego zwolnienia wynosi 2 dni bez względu na liczbę dzieci posiadanych przez pracownika, co jest krzywdzące dla pracowników posiadających więcej dzieci.

W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, jeśli pracownik nie wykorzysta przysługujących dni wolnych w danym roku kalendarzowym, prawo do nich wygasa. Zwolnienie musi być wykorzystane w roku kalendarzowym, w którym przysługuje. Nie może ono zostać przesunięte na następny rok kalendarzowy.

Zobacz też: Opieka nad żoną po porodzie – co mówią przepisy?

Zasiłek opiekuńczy – jak go uzyskać?

Zasiłek wypłaca ZUS tym osobom, które opłacają ubezpieczenie chorobowe i przedstawią zaświadczenie lekarskie o konieczności opieki nad chorym członkiem rodziny, w tym przypadku dzieckiem oraz wypełnią i w ciągu 7 dni dostarczą druk Z-15 do ZUS-u.

W liczniejszych zakładach pracy obowiązek ten bierze na siebie pracodawca i sam rozlicza się z ZUS-em. W takim przypadku zaświadczenie należy dostarczyć do pracodawcy. We wniosku Z-15 należy poświadczyć, iż we wskazanym przez lekarza terminie (okres choroby dziecka) inni członkowie rodziny pozostający w domu (zamieszkujący wspólne gospodarstwo domowe), nie są w stanie przejąć opieki nad chorym dzieckiem. Przykładowo, kiedy matka dwójki lub więcej dzieci przebywa na urlopie macierzyńskim bądź wychowawczym na młodsze dziecko, drugi z rodziców nie będzie uprawniony do otrzymania zasiłku opiekuńczego, nawet jeżeli zachoruje ich starsza pociecha, ponieważ jest w domu ktoś dorosły, mogący zapewnić opiekę dziecku.

Są na szczęście wyjątki od tej reguły. Jednym z nich jest wiek dziecka do ukończenia przez nie 2. roku życia. W takiej sytuacji, nawet mimo przebywania we wspólnym gospodarstwie domowym osoby, która ewentualnie mogłaby się zająć maluchem, rodzic nie traci możliwości bezpośredniej opieki i otrzymania zwolnienia lekarskiego. Drugim wyjątkiem jest sytuacja, kiedy jedno z dzieci zachoruje, a drugie będzie przebywać w szpitalu. Nie da się ukryć, że rodzice będą musieli podzielić się wtedy opieką. Również, jeżeli jedno z rodziców posiada orzeczoną niezdolność do pracy i w trakcie trwania tej niezdolności jedna pociecha zachoruje, wówczas drugi rodzic będzie mógł skorzystać z tego uprawnienia i otrzymać zwolnienie lekarskie na dziecko. Na szczęście fakt choroby jednego z opiekunów jest dla prawodawcy wystarczającym argumentem, iż nie będzie on w stanie zapewnić opieki nad dzieckiem na odpowiednim poziomie.

Ile dni zwolnienia na chore dziecko?

Wymiar zwolnienia lekarskiego na dziecko uzależniony jest od jego wieku. Rodzice dzieci do 14. roku życia mogą wykorzystać maksymalnie 60 dni zwolnienia na dziecko w ciągu roku kalendarzowego, a rodzice dzieci powyżej 14. roku życia do pełnoletności – 14 dni zwolnienia.

Warto pamiętać, że wymiar ten jest niezależny od ilości posiadanych dzieci.

Inaczej wygląda sytuacja opiekunów zajmujących się chorym dzieckiem, które legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności sprawowania przez kogoś osobistej opieki stałej lub długotrwałej opieki i pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Opieka nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym do 14. roku życia również wynosi 60 dni kalendarzowych, jednak po przekroczeniu tego wieku w razie choroby rodzice dziecka mogą wykorzystać nie 14, a 30 dni w ciągu roku. Te 14 dni będą dostępne również dla drugiego z opiekunów, w sytuacji jednoczesnej choroby dziecka oraz rodzica dziecka, który na stałe się nim opiekuje.