Lanugo – co to jest i jaką pełni funkcję?

Co to jest lanugo?

Lanugo, czyli meszek płodowy, swoją nazwę wziął od łacińskiego słowa lana, czyli wełna. Są to delikatne włoski, powstałe na ciele dziecka już w życiu płodowym.

Lanugo okrywa ciało dziecka w całości, z wyjątkiem wewnętrznych powierzchni dłoni, nieowłosione są również wargi i podeszwy stóp. Najwięcej jest go na plecach, bocznej powierzchni twarzy i ramionach. Włoski tworzące meszek płodowy podlegają ciągłej wymianie. Stare wpadają do płynu owodniowego, a w ich miejsce wyrastają nowe.

Lanugo występuje u każdego dziecka i jest bezbarwnym, delikatnym meszkiem, powstałym z włosków pozbawionych rdzenia i o bardzo słabej pigmentacji, który pełni istotną funkcję w życiu płodowym malucha.

Zobacz też: Zespół aspiracji smółki – co to za choroba?

Kiedy powstaje lanugo?

Lanugo powstaje mniej więcej około 5. miesiąca ciąży, z warstwy rozrodczej naskórka, w tym samym czasie, co włosy na głowie i brwi u dziecka. Lanugo pojawia się na całym ciele dziecka i wszystkie włoski podlegają wymianie.

Jaką funkcję pełni meszek płodowy?

Lanugo płodowe pełni funkcję ochronną dla skóry płodu przed nadmierną maceracją, czyli oddziaływaniem środowiska wodnego, w którym stale przebywa dziecko.

Na ciele płodu dzięki lanugo oraz mazi płodowej wytwarza się bariera, która nie dopuszcza do nadmiernego marszczenia oraz uszkodzenia naskórka pod wpływem płynu owodniowego.

Kiedy znika meszek płodowy?

Meszek płodowy zazwyczaj zanika około 8. miesiąca ciąży. Dziecko połyka go razem z płynem owodniowym i jest on składnikiem m.in. smółki.

Pierwsza kupka dziecka składa się bowiem z tego, co dziecko połyka razem z wodami płodowymi. Jest w nim maź płodowa, martwe komórki naskórka i m.in. właśnie lanugo. Bywa jednak, że lanugo zaczyna zanikać dopiero po urodzeniu dziecka – następuje wówczas naturalny proces zanikania włosków poprzez ich wycieranie, kąpiele noworodka, jego ruchy, masaże.

Co ciekawe, lanugo pokrywa skórę płodu także u zwierząt futerkowych. Jednak ich meszek płodowy nie zanika po urodzeniu, a przekształca się we włosy pierwotne, co powoduje powstawanie sierści zwierząt.

Sprawdź też: Pierwszy miesiąc życia dziecka

Lanugo u noworodka – czy to powód do niepokoju?

Czasem meszek płodowy utrzymuje się dłużej, nawet do 6. miesiąca życia dziecka. Wpływ na to ma termin urodzenia – dzieci urodzone wcześniej mogą posiadać lanugo ze względu na fakt, że nie zdążyło ono zaniknąć przed ich narodzeniem lub też poprzez uwarunkowania genetyczne. Także u dzieci urodzonych w terminie może się zdarzyć, że lanugo u noworodka utrzyma się nieco dłużej. Nie jest to jednak powód do niepokoju, a już na pewno nie do podejmowania działań w celu usunięcia owłosienia.

Warto wiedzieć, że meszek płodowy u wcześniaków może być nieco ciemniejszy i znacznie grubszy. Mimo to ulega samoistnemu zanikowi w kilka dni lub tygodni po urodzeniu.

Noworodek ma pomarszczoną skórę – dlaczego?

W przypadku niemowląt urodzonych w terminie niewiele rodzi się z lanugo, ale jednak może się tak zdarzyć. Jednak w większości przypadków narodzin po terminie maluszki rodzą się nieco bardziej pomarszczone (skóra praczki), właśnie w wyniku zaniku lanugo w okresie płodowym. Jest to naturalny efekt działania wód płodowych, który stopniowo zanika w krótkim czasie po urodzeniu.

Przeczytaj też: Waga i wzrost noworodka – normy i rekordy

Nadmierne owłosienie u noworodka i niemowlaka – co może oznaczać?

Choć lanugo zanika stopniowo i samoistnie, w przypadku wszelkich wątpliwości warto zasięgnąć opinii lekarza. Nie należy jednak na własną rękę podejmować żadnych kroków w celu pozbycia się owłosienia z ciała dziecka. Jego skóra jest delikatna i wrażliwa, a wszelka chemia lub, co gorsza, próby mechanicznego usuwania np. golarką, mogą ją uszkodzić.

Może się jednak okazać, że nadmierne owłosienie u dziecka świadczy o jego problemach zdrowotnych.

Co jest przyczyną występowania nadmiernego owłosienia u starszych dzieci?

Jeśli meszek płodowy utrzymuje się zbyt długo i nic nie wskazuje na to, by ulegał wycieraniu, może on być objawem choroby, np. zaburzeń hormonalnych. Może wskazywać także m.in. na hipertrichozę meszkową (syndrom wilkołaka), która jest wyjątkowo rzadką chorobą, skutkującą nadmiernym owłosieniem. Wówczas lanugo u noworodka może się przekształcić we włosy pierwotne. U dzieci i młodzieży hipertrichoza może mieć związek z zespołem policystycznych jajników, wrodzonym przerostem nadnerczy lub porfirią skórną, wywołaną zaburzeniami enzymów wątrobowych.

Lanugo może pojawić się również jako objaw choroby, wynikającej z zaburzeń emocjonalnych. Takie zjawisko wywołuje między innymi jadłowstręt psychiczny (czyli anoreksja) u dzieci w nastoletnim wieku. Wówczas owłosienie pojawia się zwykle na klatce piersiowej, czasem na twarzy, szyi ramionach i rękach. Włosy pojawiają się w celu ochrony organizmu przed wychłodzeniem, spowodowanym niedostateczną ilością tkanki tłuszczowej. Poza tym u dziewcząt mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania i zatrzymanie procesu dojrzewania, z kolei u ogółu: zwolnienie pracy serca, nadmierne wychudzenie, problem z przewodem pokarmowym. Anoreksja jest groźną chorobą, która wymaga interwencji lekarskiej. Konieczne jest leczenie farmakologiczne, pomocna może okazać się również psychoterapia.

Nadmierne owłosienie może się pojawiać również poprzez stosowanie niektórych leków.

Zobacz też: Urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy – czym się różnią?

Czy meszek płodowy powinno się usuwać?

W żadnym wypadku! Meszek pokrywający ciało noworodka jest zjawiskiem zupełnie naturalnym, szczególnie u dzieci urodzonych wcześniej. I choć po urodzeniu nie pełni już w zasadzie żadnej funkcji, bo dziecko nie ma kontaktu z płynem owodniowym i przebywa w suchym środowisku, powinno się go pozostawić do samoistnego zaniku. Nie powoduje on u dziecka żadnego dyskomfortu. Co więcej, próby jego usunięcia mogą poważnie uszkodzić delikatną skórę dziecka.