Dieta przy AZS u dzieci i dorosłych – jadłospis i zasady diety eliminacyjnej

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą chorobą skóry o podłożu zapalnym. Rozpoczyna się w dzieciństwie. Cechuje się silnym świądem, suchością i szorstkością skóry oraz częstymi, miejscowymi stanami zapalnymi skóry – egzema atopowa, które ulegają złuszczeniu. Skóra atopowa ma zlokalizowane zmiany zazwyczaj na twarzy. Po skończeniu 1-2 roku życia manifestuje się w okolicach stawów. Wraz z wiekiem zmiany są bardziej rozsiane.

Na powstanie AZS wpływ ma wiele czynników. Mogą to być np. predyspozycje genetyczne, które uaktywniają się przy zadziałaniu bodźców środowiskowych, immunologicznych, a także przy defektach naskórka. Skóra atopowa w 4,7-9,2 proc. dotyka dzieci, a ujawnia się w ok. 90 proc. przypadków przed ukończeniem 5 roku życia i zazwyczaj ustępuje po okresie dzieciństwa. Natomiast atopowe zapalenie skóry u dorosłych dotyczy 0,9-1,4 proc. populacji.

Egzema atopowa u 40 proc. osób jest związana z alergią na pokarm lub pyłki. W wyniku przewlekłego stanu zapalnego alergeny z łatwością przenikają przez błony komórkowe powodując wypryski. Oprócz leczenia farmakologicznego oraz odpowiedniej pielęgnacji skóry i doboru kosmetyków, bardzo ważna jest przy AZS dieta.

Dowiedz się, jak pielęgnować skórę atopową

Atopowe zapalenie skóry u dzieci – dieta

Obecnie nie ma uniwersalnych zaleceń, jak powinna wyglądać dieta przy AZS. Kluczowe będzie wyeliminowanie alergenu, jeżeli występuje oraz wzbogacenie diety o substancje wspomagające układ odpornościowy i barierę skórną. Przy rozpoznaniu atopowego zapalenia skóry, należy sprawdzić czy dziecko nie ma alergii wykonując testy alergiczne skórne lub z krwi. W przypadku pozytywnego wyniku świadczącego o uczuleniu na dany produkt, kolejnym krokiem będzie dieta eliminacyjna. Przy AZS u niemowląt z jednoczesną alergią wyklucza się najczęściej białko jaja kurzego oraz białka mleka krowiego.

Dieta atopowa powinna trwać 4-6 tygodni, żeby zauważyć poprawę. Jeżeli jej nie ma, to należy szukać innych przyczyn, które powodują nasilenie atopowego zapalenia skóry. Dieta eliminacyjna nie ogranicza się tylko do wykluczenia samodzielnego produkty, ale także wyrobów, w których występuje np. białko jaj to także ciasta, makarony, kluski, a białka mleka to nie tylko mleko, ale również sery, kefir, maślanka, jogurt.

Zobacz też: Dieta wegańska w ciąży

U starszych dzieci alergia na białka występuje często w produktach odzwierzęcych – mięsie. W przypadku, kiedy wyniki testów nie są jednoznaczne lub nie można ich wykonać, należy prowadzić dzienniczek żywieniowy (zapisywać co i kiedy zostało spożyte) oraz objawy i nasilenie zmian skóry atopowej. W przypadku podejrzenia, że egzema atopowa jest nasilona po spożyciu konkretnego produktu, należy wyeliminować go z diety na okres 4-6 tygodni. Po tym czasie należy ponownie powoli i w niewielkich ilościach go wprowadzać i obserwować stan skóry. Jeżeli się pogorszy – trzeba całkowicie usunąć go z diety.

W przypadku alergii pokarmowej podczas rozszerzania jadłospisu, należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić późniejszy okres wprowadzenia danego produktu lub jego zamiennika. Dieta eliminacyjna powinna zawierać zamiennik produktów zakazanych, aby nie doprowadzić do niedoborów potrzebnych składników. Sposób odżywiania przy atopowym zapaleniu skóry u dzieci może być także wzbogacony o suplementy takie jak u dorosłych.

Zobacz na czym polega dieta małego alergika

Atopowym zapalenie skóry u dorosłych – dieta

Postępowanie w diecie przy AZS u dorosłych jest podobne jak u dzieci. Dieta eliminacyjna jest stosowana po potwierdzeniu alergii na dany produkt. Również i tutaj może sprawdzić się prowadzenie dzienniczka żywieniowego. Atopowe zapalenie skóry u dorosłych spowodowane jest najczęściej alergią na białka odzwierzęce – mięso, ryby, owoce morza. Dieta powinna bazować na Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. W codziennym żywieniu, aby uniknąć nasilenia objawów skóry atopowej, należy zwrócić uwagę na ograniczenie:

• produktów wysokoprzetworzonych,
• czerwonego mięsa,
• nasyconych kwasów tłuszczowych.

Przeczytaj również: DHA w ciąży – jak działa i w czym jest kwas DHA?

Dieta przy atopowym zapaleniu skóry powinna być wzbogacona w produkty zawierające kwasy tłuszczowe omega-3 (ryby, nasiona, orzechy włoskie i zielone warzywa) i antyoksydanty (warzywa, owoce). Wymienione produkty wspomagają proces immunologiczny oraz naprawczy skóry. Coraz więcej mówić się także o probiotykach przy AZS. Skóra atopowa może ulec wyciszeniu przy stosowaniu np. Lactobacillus caseri, Bifidobacterium Animals i Sacharomyces boulardii.

Dieta przy AZS u dorosłych powinna uwzględniać suplementację witaminy D w okresie jesienno-zimowym (dawka powinna być dostosowywana indywidualnie). Ma ona immunomodulujące właściwości, a także przypisuje się jej rolę w leczeniu chorób autoimmunologicznych. W przypadku małej podaży ryb (zaleca się dwie porcje tygodniowo) można wprowadzić suplementację kwasem dokozaheksaenowym (DHA). Wpływa on m.in. na prawidłowe kształtowanie błon komórkowych. Dieta przy atopowym zapaleniu skóry powinna zawierać kwas γ-linolenowy (GLA) o działaniu przeciwzapalnym, który znajduje się w oleju z wiesiołka i ogórecznika.

Atopowe zapalenie skóry – dieta matki karmiącej

Towarzystwa, zajmujące się żywieniem dzieci od pierwszych dni życia, zalecają wyłącznie karmienie piersią do ok. 6 miesiąca życia. Minimalnym wiekiem bezpiecznym, aby rozpocząć rozszerzanie diety, jest ukończenie 17 tygodnia życia. Karmienie piersią m.in. wspiera układ immunologiczny, błonę przewodu pokarmowego, a także obniża ryzyko powstania alergii w przyszłości. Aktualne badania dowodzą, że unikanie potencjalnych alergenów przez matkę wcale nie zmniejsza powstania alergii pokarmowej, a wręcz przeciwnie. W przypadku potwierdzenia związku pomiędzy spożywanym pokarmem a skórą atopową u dziecka, będzie zalecana u matki dieta eliminacyjna przez kilka tygodni.

W przypadku, kiedy karmienie piersią nie jest możliwe, albo objawy atopowego zapalenia skóry nie ustępują, można zastąpić mleko mieszankami hipoalergicznymi tzw. mlekiem HA, które zawiera hydrolizaty białka. Egzema atopowa może mieć różną etiologię, dlatego każdy przypadek należy traktować indywidualnie. Ważne jest kontrolowanie stanu odżywienia dziecka, aby nie dopuścić do powstania niedożywienia i niedoborów pokarmowych.

Atopowe zapalenie skóry – jadłospis

Jak powinna wyglądać dieta przy AZS u dorosłych i u dzieci? Powinna przede wszystkim wykluczać składniki wywołujące alergię, a jednocześnie być urozmaicona i zawierać produkty o działaniu przeciwzapalnym. Poniżej przykładowy jadłospis dla dzieci i dorosłych z atopowym zapaleniem skóry i jednocześnie alergią na białko mleka krowiego i jaja kurzego.

W leczeniu atopowego zapalenia skóry nie ma uniwersalnej metody, która pomogłaby wyciszyć objawy. Każdy przypadek jest inny. Dieta eliminacyjna będzie zasadna przy występowaniu alergii. Dodatkowo należy uwzględniać produkty i preparaty zawierające witaminę D, DHA i GLA, a także warzywa i owoce bogate w antyoksydanty.