Witamina D3 i witamina D2 – formy witaminy D
Utrzymanie w organizmie poziomu witaminy D w normie jest bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i utrzymania zdrowia człowieka.
Niestety położenie Polski i mała ilość słonecznych dni w ciągu roku powoduje, że w naszym społeczeństwie bardzo często mamy do czynienia z niedoborem witaminy D, u dzieci szczególnie groźnym. Mimo ogromu informacji trudno zrozumieć, czym różnią się poszczególne formy tej witaminy i skąd można ją pozyskać. Formy witaminy D, które możemy dostarczyć z pokarmem, to witamina D3 – cholekalcyferol oraz witamina D2 – ergokalcyferol. Pierwsza naturalnie znajduje się w organizmach zwierzęcych, drugą znajdziemy w grzybach kapeluszowych i drożdżach.
Witamina D3 może też powstawać w skórze z prowitaminy (7-dehydrocholesterolu) pod wpływem promieni ultrafioletowych, czyli ekspozycji na słońce. Dla osób dorosłych to właśnie synteza cholekalcyferolu w skórze jest najważniejsza. Po wchłonięciu do krwi obie formy są przetwarzane do związku mającego pozytywny wpływ na zdrowie. Zarówno cholekalcyferol, jak i ergokalcyferol są przetwarzane w organizmie do kalcyfediolu (jego inna nazwa to 25[OH]D), a następnie do kalcytriolu (inaczej1,25[OH]2D). To dwa ostatnie związki są najbardziej znanymi aktywnymi formami, w jakich występuje witamina D. Norma waha się w granicach 30-80 ng/ml.
Właściwości witaminy D – funkcje w organizmie
Receptory dla kalcytriolu znajdują się niemal na wszystkich komórkach organizmu. Oznacza to, że jest on potrzebny do ich funkcjonowania. Choć rola i właściwości witaminy D (oraz jej form) nie zostały jeszcze do końca poznane, wiadomo, że biorą one udział między innymi w:
- wchłanianiu wapnia i fosforu,
- syntezie białek, które wchodzą w skład kości,
Mają także działanie przeciwutleniające.
Niedobór witaminy D – skutki u dzieci
Ponadto, o tym jak ważna jest jej rola świadczą skutki niedoboru witaminy D. Zbyt niski poziom tej witaminy może bowiem powodować demineralizację kości, objawiającą się u dzieci krzywicą, która z kolei prowadzi do zaburzeń mineralizacji zębów, a w ciągu pierwszych 6. miesięcy życia powoduje także drgawki i tężyczkę. Jeżeli budowa kośćca już się zakończyła, brak witaminy D powoduje osteomalację (rozmiękczenie kości) przebiegającą z bólami kości i osłabieniem mięśni.
Co więcej, niski poziom witaminy D prowadzi także do zwiększenia skłonności do infekcji, zaburzeń odporności, prawdopodobnie mogą w pewnym stopniu sprzyjać rozwojowi chorób autoimmunologicznych oraz cukrzycy typu drugiego, mogą też przyczynić się do powstania nowotworu. Ze względu na zagrożenie wynikające ze zbyt małej ilości tego związku w organizmie i poważne skutki, które mogą wystąpić w przyszłości, warto dbać o odpowiedni poziom witaminy D w organizmie dziecka, już od pierwszych dni życia.
W czym jest witamina D?
Witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach. W żywności występuje w niewielkich ilościach. Mimo to bardzo dobrym źródłem witaminy D dla dzieci są tłuste ryby oraz oleje rybne w postaci tranu. Poza tym witaminę tę znajdziemy w żółtku jaja, pełnotłustych produktach mlecznych, olejach roślinnych. Trzeba pamiętać, aby wybierać jak najzdrowsze oleje, które dodatkowo będą źródłem zdrowych kwasów tłuszczowych. Warto kupić oliwę z oliwek, olej lniany, krokoszowy, rzepakowy. Dobrze, jeśli będą one tłoczone na zimno – tzw. „extra virgin”.
Zastanawiając się, gdzie występuje witamina D w kontekście diety niemowlaka, warto wiedzieć, że dodawana jest także do podstawowych produktów spożywczych, takich jak np. mleko modyfikowane płatki zbożowe, a także margaryna. Niestety, nawet mleko matki ani modyfikowane nie gwarantuje utrzymania odpowiedniego poziomu witaminy D. Dlatego należy zastosować się do zaleceń i dawkowania zawierających ją suplementów.
Nadmiar witaminy D u niemowląt i dzieci powoduje tak zwany efekt toksyczny, który objawia się na osłabieniem, utratą apetytu, bólem brzucha, biegunką i bólami głowy. Bardzo trudno byłoby jednak doprowadzić do przedawkowania witaminy D poprzez pożywienie. Dieta bogata w witaminę D nie zaszkodzi dziecku, ale też ciężko będzie pokryć nią zapotrzebowanie. Mimo wszystko powinno się podawać dziecku wymienione produkty, zarówno w miesiącach letnich, jak i zimowych. Z pewnością taka dieta dodatkowo wspomoże rozwój malucha. Być może, jeśli pociecha spędza dużo czasu na świeżym powietrzu w słoneczne dni i dodatkowo spożywać będzie produkty bogate w witaminę D, uda się uniknąć niedoborów. Mimo to, aby mieć pewność co do poziomu tego związku w organizmie, powinno się co roku wykonywać badanie poziomu witaminy D u dziecka.
Suplementacja witaminy D – dawkowanie u dziecka
Ze względu na częste występowanie niedoborów witaminy D w naszej szerokości geograficznej zaleca się dzieciom suplementację witaminy D w celu zapobiegania krzywicy i osteomalacji. Przed rozpoczęciem podawania dziecku preparatów z witaminą D powinno się skonsultować z lekarzem i zbadać jej poziom w organizmie. Aby sprawdzić stężenie witaminy D, obecnie najczęściej bada się poziom kalcyfediolu oraz kalcytriolu. Oznaczenie poziomu samej, niezmienionej witaminy D jest bardzo zawodną metodą i nie wskazuje rzeczywistych jej zapasów w organizmie.
Przed wybraniem badania należy jednak porozmawiać z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiedni wskaźnik. Poziom witaminy D u dziecka powinno się badać po okresie letnim, kiedy to za sprawą promieni słonecznych, jesteśmy w stanie wytworzyć i zmagazynować jej zapas na jesień i zimę. Najlepiej jest wykonać badanie jeszcze przed rozpoczęciem stosowania suplementacji.
Nie należy przekraczać sugerowanej dawki, jeśli lekarz tego nie zaleci, ponieważ w przeciwieństwie do witaminy D, pochodzącej z pożywienia, tę z suplementu można „przedawkować” i spowodować efekt toksyczny.
Bibliografia:
- Żywienie Człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, red. Jan Gawęcki.
- Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzież, red. Hanna Szajewska, Andrea Horvath.
- Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów - wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. – Paweł Płudowski i wsp.
- Zasady suplementacji i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej działania plejotropowego. Paweł Płudowski, Edyta Kryśkiewicz, Elżbieta Karczmarewicz.
Fotolia
Komentarze