Powiększona śledziona u dziecka – co to znaczy i jakie są objawy powiększonej śledziony u dziecka?

Powiększona śledziona u dziecka (splenomegalia) – jakie są przyczyny?

Śledziona jest narządem biorącym udział w procesach dojrzewania układu odpornościowego i eliminacji niepotrzebnych krwinek z organizmu (np. starych lub uszkodzonych krwinek czerwonych, białych oraz płytek krwi).

Znajduje się w jamie brzusznej, schowana jest pod lewym łukiem żebrowym, w bezpośrednim sąsiedztwie żołądka i jelita grubego.

Do najczęstszych przyczyn powiększonej śledziony u dziecka należą choroby zakaźne, w tym mononukleoza zakaźna, różyczka i odra.

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Powiększona śledziona u noworodka i starszych dzieci – infekcja wirusowa

Często znacznie powiększona śledziona (splenomegalia) i wątroba u noworodka są sygnałem, że dziecko cierpi na wrodzoną infekcję wirusową (np. wrodzona infekcja wirusem CMV). U starszych dzieci, szczególnie w wieku szkolnym, pojawia się mononukleoza zakaźna. Nazywana czasem "chorobą pocałunków", ponieważ wirus roznosi się przez bezpośredni kontakt (np. picie z jednej butelki, jedzenie wspólnie tej samej kanapki). Pierwsze objawy to gorączka i zapalenie gardła, które początkowo wygląda jak angina paciorkowcowa.

Następnie pojawia się powiększenie śledziony i powiększona wątroba u dziecka. Choremu towarzyszy znaczne zmęczenie i potrzeba ciągłego wypoczynku. W niektórych przypadkach wskazany jest reżim łóżkowy- szczególnie wtedy, kiedy śledziona jest znacznie powiększona. W 1 na 1000 przypadków dochodzi do pęknięcia śledziony w przebiegu mononukleozy zakaźnej.

Powiększenie śledziony u dziecka – czy to niedokrwistość (anemia)?

Śledziona może także ulegać powiększeniu w niedokrwistościach (np. wrodzonej niedokrwistości hemolitycznej, niedokrwistości autoimmunohemolitycznej). W tych chorobach dochodzi do szybszego i bardziej intensywnego wychwytu czerwonych krwinek, które następnie są niszczone przez śledzionę.

Dochodzi wtedy do równoczesnego powiększenia śledziony i wątroby (hepatosplenomegalia). Może towarzyszyć im żółtaczka (zażółcenie powłok skórnych i białkówek oczu) oraz objawy związane z niedokrwistością (bladość, łatwe męczenie się, apatia). W niektórych wypadkach leczenie wymaga stosowania leków sterydowych, a nawet wycięcia śledziony (splenektomii).

Powiększenie śledziony u dziecka – jakie są objawy?

Czy śledziona boli? W prawidłowych okolicznościach narząd nie daje dolegliwości bólowych i nie jest wyczuwalny w badaniu dotykiem (inaczej nazywanym badaniem palpacyjnym). W niektórych chorobach dochodzi do powiększania się śledziony. W takiej sytuacji organ boli, bo powiększając się, rozciąga otaczającą ją torebkę (która jest unerwiona).

Ból śledziony spowodowany powiększeniem narządu zlokalizowany jest w lewym podżebrzu, ale może promieniować do barku i pleców. Gdy śledziona jest powiększona, może zostać wybadana przez lekarza badaniem palpacyjnym. U małych dzieci czasem gołym okiem widać powiększenie lub zniekształcenie obwodu brzuszka. Część objawów może być też związana z faktem, że ilość miejsca w jamie brzusznej jest ograniczona- śledziona rośnie i uciska na inne narządy jamy brzusznej, powodując uczucie pełności w brzuchu lub brak apetytu.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Śledziona powiększona – czy oznacza raka u dziecka?

Rzadką, choć bardzo ważną przyczyną powiększenia śledziony u dziecka, może być choroba nowotworowa. U dzieci szczególnie często występują białaczki, czyli nowotwory układu krwiotwórczego. Najczęstszą jest ostra białaczka limfatyczna, która ma dość podstępny początek.

Do najczęstszych początkowych objawów można zaliczyć: łatwą męczliwość, bladość, utratę apetytu u dziecka, objawy infekcji z gorączką (lub gorączka która nie przechodzi pomimo przeleczenia infekcji). Często dochodzi do powiększenia wątroby u dziecka oraz śledziony.

Śledziona powiększona u dziecka pojawia się także w chłoniaku Hodgkina, histiocytozie z komórek Langerhansa i innych chorobach układu krwiotwórczego i limfatycznego. Również nowotwory lite, charakterystyczne dla okresu dziecięcego (np. hepatoblastoma), mogą powodować znaczne powiększenie wątroby i śledziony.

Do najrzadszych przyczyn powiększenia śledziony u dziecka należą tzw. lizosomalne choroby spichrzeniowe (np. choroba Gauchera, choroba Niemana Picka, choroba Pompego i wiele innych). Jest to grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, o bardzo różnych objawach i przebiegu. W tych chorobach ważne dla życia narządy (najczęściej mózg, serce, wątroba i śledziona), na skutek błędów w szlakach metabolicznych, gromadzą w swych tkankach nietypowe i niepotrzebne im składniki. Dochodzi przez to do upośledzenia funkcji tych narządów i ich nietypowego rozrastania. Są to choroby, które wymagają specjalistycznej diagnostyki i opieki, a ich możliwości leczenia są na ten moment bardzo ograniczone.

Czy to na pewno choroba śledziony?

Z czym należy różnicować ból i choroby śledziony?

Ze względu lokalizację w przypadku bólu narządu należy wziąć także pod uwagę :

• choroby nerek i układu moczowego (kamica nerek, wodonercze, zapalenie nerek),
• choroby układu pokarmowego (nieswoiste choroby zapalne jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego w nietypowym położeniu, kamicę pęcherzyka żółciowego).

Diagnostyk powiększonej śledziony u dziecka w pierwszej kolejności powinna obejmować morfologię krwi obwodowej z rozmazem, ocenę poziomu bilirubiny i enzymów wątrobowych w badaniu laboratoryjnym, ocenę parametrów zapalnych. Warto także wykonać badanie USG jamy brzusznej w celu dokładnej oceny rozmiarów śledziony i innych struktur w jamie brzusznej.