Plamica Schönleina–Henocha – przyczyny objawy, leczenie

Plamica Schönleina–Henocha – co to jest i jak rozpoznać?

Plamica Schönleina-Henocha jest chorobą nazywaną inaczej układowym zapaleniem małych naczyń związanym z przeciwciałami IgA (zapalenia naczyń związanego z IgA).

Nazywana jest czasem przez rodziców „plamicą alergiczną” lub „alergicznym zapaleniem naczyń”, choć z samą alergią ma niewiele wspólnego. Istotą tej choroby jest wytrącanie się we krwi kompleksów immunologicznych – związków, które w prawidłowych okolicznościach wspomagają mechanizmy odpornościowe. Jej przyczyna nie została dotychczas poznana.

Choroba Schönleina-Henocha dotyczy drobnych naczyń, zarówno tętniczych, jak i żylnych. Z tego powodu procesem chorobowym może być objęta niemalże każda tkanka i każdy narząd w naszym organizmie. Najczęściej dotyczy dzieci które ukończyły 2. rok życia, statystycznie częściej występuje u chłopców, a szczyt zachorowań przypada między 4. a 6. rokiem życia. Początek choroby u 80 proc. pacjentów poprzedza infekcja górnych dróg oddechowych – bakteryjna lub wirusowa.

W rozpoznaniu plamicy Schönleina-Henocha u dzieci mogą być pomocne następujące badania diagnostyczne: dokładny wywiad lekarski, badanie pacjenta, badanie układu krzepnięcia, morfologia krwi, OB, CRP, oznaczenie ilościowe IgA lub IgM w surowicy, badanie ogólne moczu, badanie kału w kierunku obecności krwi utajonej, USG brzucha oraz biopsja wycinka skóry lub biopsja nerki.

Przeczytaj też: Opuchnięte oczy u dziecka – przyczyny obrzęku powiek u dzieci

Plamica Schönleina–Henocha – objawy

Najczęściej pierwszym objawem tej choroby jest wysypka na skórze u dziecka. Jest ona skutkiem choroby naczyń, w których dochodzi do uszkadzania ściany naczynia i wynaczyniania się krwi. Jej charakterystyka pozwala najczęściej na prawidłowe odróżnienie jej od wysypek „zakaźnych” (odra, ospa, różyczka) i alergicznych.

„Plamicza” wysypka u dziecka lokalizuje się najczęściej na skórze pośladków, nóg, szczególnie w okolicy kostek i miejsc uciśniętych przez ubranie (szczególnie pod skarpetkami i rękawami).

Przypomina ona początkowo bąble na skórze u dziecka (bąble pokrzywkowe), pęcherzyki lub rumieniowe plamy. Najczęściej jest wyczuwalna dotykiem i nieco uniesiona ponad poziom skóry. Gdy uciśniemy te zmiany delikatnie palcem, powinny blednąć pod naciskiem.

Następnym etapem rozwoju zmian skórnych u dziecka jest ich przekształcenie w liczne wybroczyny (ciemną wysypkę u dziecka), które mogą mieć wygląd pojedynczych plamek lub rozległych wybroczyn, a nawet siniaków, początkowo w kolorze ciemnoróżowym lub czerwonym. Na tym etapie zmiany nie bledną pod wpływem ucisku.

Czerwone plamy na skórze u dziecka powoli zmieniają kolor – podobnie jak zwykłe siniaki – i po kilku lub kilkunastu dniach ustępują bez pozostawienia śladu.

Plamica Schönleina–Henocha a bóle brzucha i stawów u dziecka

U prawie 80 proc. dzieci z plamicą Schönleina-Henocha występują różne dolegliwości związane z układem stawowym. Mogą to być bóle pojedynczych stawów (najczęściej kolanowych lub skokowych), z towarzyszącym im nadmiernym uciepleniem, opuchlizną i ograniczeniem ruchomości. W takiej sytuacji dzieci unikają forsujących zabaw lub zgłaszają ból przy chodzeniu.

Stawowe objawy plamicy Schönleina-Henocha najczęściej ustępują w ciągu kilku dni choroby. U niemal 70 proc. dzieci występują również napadowe bóle brzucha. Najczęściej mają charakter kolkowy, zlokalizowany w okolicy pępka, często nasilają się po spożyciu posiłku.

Plamica jest chorobą drobnych naczyń, więc również w jelitach (podobnie jak w skórze) może dojść do przerwania ciągłości ściany naczyń i pojawienia się krwawienia do przewodu pokarmowego.

Krwawienie najczęściej nie jest obfite, związane jest tylko z pojawieniem się niewielkiej ilości świeżej krwi na oddanym stolcu, ale bardzo często budzi niepokój rodziców. W przypadku masywnego krwawienia należy natychmiast zgłosić się z dzieckiem na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR), gdzie będzie można przetoczyć dziecku krew.

Plamica Schönleina-Henocha – leczenie

Leczenie plamicy Schönleina-Henocha jest przeważnie objawowe, ale w niektórych przypadkach może być konieczna hospitalizacja małego pacjenta. Zaleca się odpoczynek, który będzie zapobiegał tworzeniu się nowych wybroczyn, ale także odciąży bolące stawy. Konieczne jest także prawidłowe nawadnianie dziecka – płyny należy podawać często, ale w małych porcjach - może to być woda, woda z sokiem albo nie za mocna herbata.

Jeśli nie jest możliwe prawidłowe doustne nawadnianie dziecka, lekarz może zalecić kroplówkę z płynami. W przypadku występowania dolegliwości bólowych stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jeśli chorobie towarzyszą dolegliwości z układu pokarmowego (ból brzucha, krwiste biegunki), zmiany skórne są bardzo nasilone lub doszło do zajęcia stawów (ból stawów, obrzęki, ograniczenie ruchomości) może być konieczne stosowanie glikokokortykosteroidów (GKS). Ich stosowanie pod nadzorem lekarza jest bezpiecznie i umożliwia dziecku powrót do pełnej sprawności.

Jak wspomniano wcześniej, w połowie przypadków plamicy alergicznej u dzieci dochodzi do zajęcia nerek – w takich przypadkach konieczne jest włączenie dodatkowego leczenia, którego zadaniem będzie ochrona nerek (leki z grupy ACE-i), a czasem także zastosowanie leków immunosupresyjnych.

Po zakończeniu leczenia choroby Schönleina-Henocha konieczna jest dalsza obserwacja dziecka i wykonywanie badań ogólnych moczu, ponieważ uszkodzenie nerek może pojawić się po kilku tygodniach od pierwszych objawów alergicznego zapalenia naczyń.

Dzieci po przechorowaniu plamicy Schönleina-Henocha mogą wrócić do swoich codziennych aktywności, również do zajęć wychowania fizycznego w szkole. Mogą być także szczepione zgodnie z kalendarzem szczepień obowiązującym w ich grupie wiekowej.

Choroba Schönleina–Henocha – jakie są powikłania?

Do zmian w naczyniach nerkowych dochodzi w połowie przypadków plamicy alergicznej u dzieci. Charakteryzują się krwinkomoczem i białkomoczem, czyli pojawieniem się w moczu czerwonych krwinek i cząsteczek białka, które w prawidłowych warunkach tam nie występują.

U niektórych dzieci nieprawidłowości nerek utrzymują się przez dłuższy czas, a u kilku procent dzieci dochodzi do rozwoju przewlekłej niewydolności nerek.

Jest to jedno z najcięższych powikłań plamicy Schönleina-Henocha, dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnoza i – w razie konieczności – włączenie odpowiedniego leczenia.