Odstające uszy u dziecka – co robić, jak zapobiegać?

Skąd się biorą odstające uszy?

O odstających uszach zazwyczaj mówimy wtedy, jeśli odległość między najbardziej wystającą częścią małżowiny a głową wynosi 2 cm. Kształt ucha jest zapisany w genach i w większości dziedziczy się go po rodzicach. Jeśli u kogoś w rodzinie uszy odstają, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko odziedziczy taką budowę ucha.

Za ostateczny kształt odpowiada jednak małżowina uszna, czyli część ucha zbudowana z chrząstki, która pokryta jest skórą. Kształt małżowiny usznej zaczyna się formować już w 16. tygodniu życia płodowego. Rozwój chrząstki i jej prawidłowe ukształtowanie ma wpływ na to, jak będą wyglądać nasze uszy.

Problem odstających uszu dotyka ok. 5% ludzi na całym świecie. W większości przypadków przyczyną są uwarunkowania genetyczne i nie da się temu zapobiec. Zdarza się również, że kształt uszu jest wynikiem choroby lub wypadku.

Przeczytaj również: Jak dbać o zęby w ciąży?

Czy odstające uszy mogą same zmienić kształt?

Małżowina uszna kształtuje się do ok. 6-7 roku życia. Dlatego do tego czasu nie powinno mówić się o problemie odstających uszu, ponieważ nie wiadomo, czy jest to wada wrodzona. Ich kształt może wówczas wynikać z tego, że ucho rośnie szybciej niż głowa, przez co tworzy się dysproporcja. Gdy głowa osiągnie większe rozmiary, ucho znajdzie się bliżej czaszki. Wtedy może się okazać, że dziecko nie ma wcale odstających uszu, a problem zniknie samoistnie.

Czytaj również: Zatkane ucho u dziecka – zapalenie, ciało obce czy woskowina?

Odstające uszy – przyczyny

Przyczyną odstających uszu są zazwyczaj uwarunkowania genetyczne i wada wrodzona budowy małżowiny usznej. Najczęściej jest to wynik nierozwiniętej grobelki. Grobelka to element chrząstki, który znajduje się za muszlą małżowiny i odpowiada za zagięcie uszu w kierunku głowy. Jeśli nie wykształci się ona w fazie płodowej lub będzie nieprawidłowa, wówczas uszy się deformują i odstają. Jednak odstające uszy mogą być również następstwem m.in. takich chorób, jak:

• zespół Downa;
• FAS (alkoholowy zespół płodowy);
• zespół Silvera i Russella;
• zespół Williamsa.

Jak zniwelować odstające uszy u niemowlaka?

Odstawanie uszy u małych dzieci, takich jak niemowlęta, nie musi być trwałe i wynikać z genetycznej budowy małżowiny usznej. Istnieje prawdopodobieństwo, że dziecko w łonie matki miało pozycję, która spowodowała zagięcie chrząstki. Jeśli tak się stało, małżowina uszna powinna po jakimś czasie wrócić do normy. Dlatego u noworodków i niemowlaków nie należy przejmować się zbytnio odstającymi uszami ani tym bardziej zakładać opasek uciskowych, które mają uformować małżowinę uszną. W takim przypadku potrzeba jedynie cierpliwości i czasu. Złą praktyką jest również układanie malca na jednej stronie, aby „wyprostować” ucho. Może to przynieść więcej szkody niż pożytku, ponieważ wtedy główka niemowlaka nie kształtuje się symetrycznie.

Czytaj również: Czyszczenie uszu u niemowląt – jak bezpiecznie usuwać woskowinę z ucha?

Sposoby na odstające uszy

Rodzice często martwią się, jeśli wygląd dziecka odbiega nieco od przyjętych norm społecznych, ponieważ chcą chronić je przed wyśmiewaniem przez rówieśników. Nie da się ukryć, że odstające uszy dosyć mocno rzucają się w oczy i mogą być przyczyną kompleksów. Szczególnie narażone są na to dzieci w wieku szkolnym, które są bardzo wrażliwe na opinie o sobie i zależy im na akceptacji środowiska.

Chociaż jedynym skutecznym sposobem na odstające uszy jest operacja plastyczna, wielu rodziców chce uniknąć zabiegu i nie narażać swoich pociech na stres z nim związany. Dlatego chętnie wypróbowują domowe sposoby na odstające uszy. W internecie można znaleźć opaski uciskowe oraz korektory na odstające uszy. Przykleja się nimi uszy do skóry głowy, aby uformować małżowinę uszną i nieco ją zagiąć do tyłu. Niestety te metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Mogą wręcz zaszkodzić. Klej użyty do korektorów może wywołać reakcję alergiczną, a także spowodować odparzenia na skórze u dziecka. Najlepszym sposobem, który skutecznie usunie problem ostających uszu, jest operacja plastyczna (otoplastyka).

Kiedy najlepiej wykonać zabieg korekty uszu?

Optymalny czas na korektę uszu przypada między 7. a 19. rokiem życia. Jednak im wcześniej, tym lepiej. Z wiekiem chrząstka może mieć więcej zwapnień i trudniej ją uformować. W rzeczywistości efekt takiego zabiegu może nie być w 100% zadowalający.

Większość klinik chirurgii plastycznej wykonuje zabieg dopiero u dzieci od 7. roku życia. Ma to związek z tym, że do tego czasu ucho się rozwija i jego kształt może się jeszcze zmienić. Poza tym u dzieci następuje intensywny wzrost chrzęstny, a zabieg może zatrzymać ten proces.

Najlepiej wykonać otoplastykę wtedy, kiedy dziecko samo chce poprawić swój wygląd oraz jest świadome, jak przebiega operacja i jakie są jej następstwa. Często zdarza się bowiem, że dzieci nie widzą problemu w swoim wyglądzie, a uszu nawet nie postrzegają jako odstające. To dorośli chcą, aby ich syn lub córka nie wyróżniał się zbytnio wyglądem, który jest inny niż przyjęte normy. Warto uczyć dziecka samoakceptacji oraz tego, że każdy człowiek jest inny. To, co obecnie postrzegamy jako wadę, w przyszłości może stać się zaletą i wyróżniać nas w pozytywny sposób z otoczenia.

Czytaj również: Problemy ze słuchem

Jak przebiega zabieg korekcji uszu u dziecka?

Zabieg poprzedza wizyta u specjalisty, który ma wykonywać zabieg. Może to być chirurg plastyczny, chirurg lub laryngolog. Lekarz przeprowadza wywiad, dokonuje pomiarów ucha oraz wybiera najlepszą metodę operacji. Zabieg przeprowadzany jest u dzieci w pełnej narkozie, aby nie wywoływać dodatkowego stresu. U młodzieży i osób dorosłych najczęściej stosuje się znieczulenie miejscowe. Lekarz zazwyczaj nacina skórę za uszami i zakłada szwy, które mają za zadanie wymodelować chrząstkę, aby jak najmniej odstawała od głowy. Wszystko trwa ok. 2 godzin. Do zszycia używa się zazwyczaj szwów rozpuszczalnych, dzięki czemu nie jest wymagane ich ściąganie.

Po zabiegu należy przez kilka miesięcy unikać wysiłku fizycznego oraz dbać o to, aby małżowina uszna nie zaginała się (np. podczas spania). Efekty operacji można ocenić po upływie ok. pół roku.

Operacja odstających uszu – ile kosztuje i czy jest refundowana?

Korekta odstających uszu to zabieg, który ma w swojej ofercie większość klinik chirurgii plastycznej. Jego średni koszt to ok. 3000-4000 zł.

Zabieg może być refundowany przez NFZ, jeśli np. budowa ucha jest wynikiem wady wrodzonej, wpływa na jakość słyszenia lub odstające uszy są następstwem wypadku. Wówczas należy przedstawić dokumentację i orzecznik daje odpowiedź, czy zabieg może być wykonany nieodpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

Warto pamiętać, że korekta odstających uszu jest zawsze refundowana u dzieci do 14. roku życia. Niestety terminy na otoplastykę na NFZ są odległe. Dlatego jeśli dziecku bardzo przeszkadza wygląd jego uszu i są one źródłem kompleksów, warto zdecydować się na operację jak najwcześniej.

Czytaj również: Przekłuwanie uszu dzieciom – kiedy przebić dziecku uszy?

Bibliografia:

• E. Lewandowicz, A. Iljin, D. Sobieszek, B. Antoszewski, "Ocena wyników leczenia chirurgicznego odstających uszu" [w:] Otolaryngologia polska, T 66, 4, 2012, s. 267-273
• "Podstawy medycyny estetycznej. Podręcznik dla studentów kosmetologii", pod red. A. Przylipiaka, Białystok, 2014, s. 60