Nerwica u dzieci – przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń nerwicowych

Zaburzenia nerwicowe u dziecka – jak rozpoznać?

Choć lęk jest naturalnym odruchem występującym u każdego człowieka, który chroni oraz mobilizuje do działania, w nadmiarze może zaburzać prawidłowy rozwój i funkcjonowanie. O zaburzeniach lękowych u dzieci będziemy mówić, jeśli lęk pojawia się w sytuacjach, które w rzeczywistości nie powodują zagrożenia, jeśli objawy są zbyt wygórowane w stosunku do danej sytuacji.

Na nerwicę u dziecka wskazuje występowanie lęku powodującego zaburzenie rozwoju i codziennego funkcjonowania dziecka, jak również wystąpienie nasilonych, długo utrzymujących się objawów fizycznych.

Objawy nerwicy u dziecka

Nie ma jednego objawu, który jednoznacznie pokaże, że dziecko ma nerwicę. Na postawienie takiej diagnozy wskazuje wiele symptomów, które często początkowo nie są bardzo nasilone. Wśród objawów nerwicy u dziecka możemy wyróżnić objawy „psychiczne” oraz fizyczne.

Występują objawy psychiczne oraz zamiany w zachowaniu, takie jak:

• niepokój,
• strach,
• zamartwianie się,
• płaczliwość,
• nerwowość.

Dziecko unika towarzystwa, jest nieśmiałe, ma obsesyjne myśli.

Objawom tym towarzyszą symptomy fizyczne:

• bóle brzucha i nudności,
• bóle głowy i zawroty głowy,
• może wystąpić kołatanie serca i ból w klatce piersiowej.

Nerwica u dziecka – przyczyny zaburzeń lękowych

Powstawanie nerwicy u dziecka ma podłoże wieloczynnikowe i często trudno jest ustalić, co spowodowało wystąpienie zaburzenia. Wśród czynników mogących przyczyniać się do zaburzeń lękowych u dziecka możemy wymienić:

• zaburzenia lękowe u najbliższych – dziecko przejmuje zachowania swoich rodziców, rodzeństwa,
• brak poczucia bezpieczeństwa,
• brak wsparcia w rodzinie,
• zaniedbywanie potrzeb dziecka,
• nadmierne krytykowanie dziecka i nadmierne oczekiwania wobec niego,
• nadopiekuńczość rodziców,
• traumatyczne doświadczenia – wypadki, utrata bliskiej osoby, wykorzystywanie seksualne.

Nerwica u dziecka w wieku przedszkolnym czy szkolnym może pojawić się w związku z pójściem do nowej placówki, dotyczy też np. zmiany klasy. Dlatego u dzieci, które przejawiają objawy zaburzeń lękowych (zaburzeń nerwicowych) należy rozważyć, czy nagła zmiana środowiska nie spowoduje pogorszenia stanu zdrowia.

Rodzaje nerwicy – lęk, zaburzenie czy fobia?

Nerwica u dziecka to dość szerokie pojęcie, za którym mogą kryć się odmienne rodzaje zaburzenia. Objawy poszczególnych typów pokrywają się, jednak występują w innych sytuacjach. Wśród zaburzeń lękowych występujących u dzieci najczęściej mamy do czynienia z takimi zaburzeniami, jak:

• lęk separacyjny– u małych dzieci do 3. roku życia jest naturalny i zanika w kolejnych latach, objawy pojawiają się w przypadku rozłąki z rodzicami, szczególnie z matką;

• zaburzenie lękowe uogólnione – są spowodowane zwykle nadmiernym zamartwianiem się, tworzeniem negatywnych historii, które mogą się zdarzyć;

• zaburzenie lękowe napadowe (lęk paniczny) – lęk pojawia się nagle, często objawy są dużo silniejsze niż w lęku uogólnionym, a na pierwszy plan wysuwają się objawy fizyczne;

• fobie specyficzne – oznaczają lęk przed określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami. Lek ten powoduje unikanie sytuacji go wywołujących i utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie. Jednym z rodzajów jest np. fobia społeczna – nasilony lęk pojawia się podczas kontaktu z nieznajomymi, co przekłada się na usilne unikanie ich towarzystwa;

• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD, tzw. nerwica natręctw u dziecka) – to nawracające natrętne myśli i czynności, które jeśli dziecko stara się zignorować, powodują występowanie objawów lękowych.

Leczenie nerwicy – jak pomóc dziecku z nerwicą?

Co robić, kiedy dziecko ma nerwicę, jak mu pomóc? Początkowo rodzice boją się zwrócić o pomoc do lekarza, pediatry czy psychiatry, myśląc że sami będą potrafili uporać się z problemami. Unikanie czynnika powodującego lęk, jako metoda leczenia lęku przez rodziców, doprowadza jedynie do jego pogłębienia, ponieważ pokazuje dziecku, że zagrożenie jest rzeczywiste.

Główną metodą leczenia wykorzystywaną w zaburzeniach lękowych u dzieci są psychoterapie, odpowiednio dobrane dla dziecka i jego problemów. W terapii zwykle bierze udział nie tylko dziecko, ale także jego rodzice, opiekunowie, a nawet rodzeństwo.

Pomocne są również ćwiczenia relaksacyjne, joga, medytacje czy trening autogenny Schultza.

Ważne jest, aby najbliżsi poznali specyfikę zaburzenia oraz wiedzieli, jak pomóc w sytuacji pojawienia się objawów, oraz jak unikać sytuacji lękotwórczych. W leczeniu zwykle unika się farmakoterapii, rezerwuje się ją dla ciężkich przypadków, a nawet wówczas stosuje się leki doraźnie i krótkotrwale.