Migrena u dziecka – jakie są przyczyny, jak rozpoznać i leczyć objawy migreny u dziecka?

Migrena u nastolatków i młodszych dzieci

Migrena jest jednym z częstszych schorzeń neurologicznych dotykających pacjentów w różnym wieku. Istotą choroby są okresowe napady bólu głowy, którym towarzyszy cały szereg dodatkowych objawów.

Początki schorzenia mogą wystąpić już we wczesnym dzieciństwie lub w wieku szkolnym, różnią się one jednak częstością i dominującymi objawami. Epizody bólu migrenowego nawracają przeważnie przez całe życie, choć u niektórych dzieci schorzenie ustępuje po osiągnięciu dojrzałości.

Przed okresem pokwitania migrena u chłopców występuje częściej, natomiast u dziewczynek jej częstość rośnie wraz z wiekiem, by osiągnąć przewagę u dorosłych kobiet.

Migrena u młodzieży czy młodszych dzieci jest chorobą najprawdopodobniej uwarunkowaną genetycznie. Świadczy o tym fakt, że schorzenie występuje u ponad połowy rodzin dzieci cierpiących na migrenowe bóle głowy. Warto wspomnieć, że wyróżnia się dwie postacie migreny – z aurą (napad bólu poprzedzają ustępujące sensacje wzrokowe, czuciowe lub ruchowe) oraz bez aury.

Migrena u dzieci – przyczyny

Do czynników mogących powodować wystąpienie napadu migreny u dziecka należy np. spożywanie niektórych pokarmów – szczególnie bogatych w serotoninę, takich jak: sery żółte, czekolada, chipsy, owoce cytrusowe, a także picie coli czy napojów z owoców egzotycznych.

Do innych przyczyn migreny u dziecka zalicza się:

• głód,
• zaburzenia snu – niewystarczająca lub nadmierna ilość snu,
• sytuacje stresowe w szkole lub domu, zmęczenie psychofizyczne,
• nadmierne pobudzenie psychiczne: tu radość, ale również lęk,
• nadmierny hałas,
• bodźce fotogenne – np. oglądanie filmu na ekranie kina lub telewizora, obserwowanie falującej w słońcu tafli wody, chodzenie po wzorzystym dywanie,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• długa podróż,
• zmiany pogody.

Trzeba zdać sobie sprawę, że unikanie powyższych czynników i sytuacji prowokujących pojawianie się migrenowego bólu głowy u dziecka ma ogromne znaczenie w zapobieganiu kolejnym napadom.

Migrena u dziecka – objawy

Jak rozpoznać migrenę u dziecka? U mniejszych pacjentów w większości przypadków spotykamy się z migreną bez aury. Dopiero z wiekiem rośnie odsetek młodych, u których napady migrenowe poprzedzone są charakterystycznymi sensacjami, najczęściej wzrokowymi, pod postacią migoczącego mroczka przed okiem lub ubytków w polu widzenia.

Niezależnie od postaci migreny napad silnego bólu głowy u dziecka może być poprzedzony objawami zwiastunowymi. Objawy sugerujące napad migrenowy to np.: zmiana nastroju, drażliwość lub zwiększony apetyt.

Ból migrenowy ma dość silne natężenie, a jego charakter jest zazwyczaj pulsujący. Odmiennie niż u dorosłych, w przypadku małych pacjentów dolegliwości bólowe występują obustronnie (obustronny ból głowy u dziecka) – najczęściej w okolicy czołowej.

Objawem migreny u dziecka jest również światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki lub zapachy. Bardzo często w trakcie napadu migreny dochodzi do nudności i wymiotów u dziecka, rzadziej z kolei pojawiają się zawroty głowy.

Aktywność fizyczna nasila doznania bólowe. Warto wiedzieć, że ataki migreny w wieku dziecięcym trwają krócej niż u dorosłych – ból mija zazwyczaj po upływie 1-2 godzin.

Charakterystyczny jest fakt, że u wielu dzieci po napadzie występuje senność, a część maluchów zasypia. Po przebudzeniu migrena u dziecka mija.

Migrenowy ból głowy u dziecka – rodzaje

Rozpoznanie migreny we wczesnym dzieciństwie jest trudne. Trzeba bowiem wiedzieć, że u najmłodszych pacjentów – niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym – bardzo często napady migreny występują bez bólu głowy. W tym przedziale wiekowym rozwijają się tak zwane dziecięce zespoły okresowe będące ekwiwalentem migreny.

Schorzenia te, podobnie jak epizody bólu migrenowego u dziecka, występują napadowo, a pomiędzy atakami nie obserwuje się żadnych objawów.

Do najczęstszych dziecięcych zespołów okresowych należą:

• napadowe zawroty głowy,
• migrena brzuszna u dziecka,
• cykliczne wymioty,
• łagodny napadowy kręcz szyi.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że u większości małych pacjentów z opisywanymi schorzeniami w późniejszym wieku rozwinie się typowa migrena z napadami silnego bólu głowy.

Czy to ból migrenowy u dziecka?

Ból głowy u dziecka jest bardzo częstym objawem, który może pojawić się wtórnie w przebiegu wielu schorzeń. W większości przypadków jego przyczyną u dzieci jest przebyty uraz okolicy głowy lub ogólna infekcja. W tych przypadkach ból ustępuje wraz z poprawą stanu ogólnego malucha, a wywiad choroby sugeruje jego potencjalną przyczynę.

Drugą grupę dolegliwości bólowych głowy stanowią tak zwane bóle pierwotne, to znaczy niezwiązane z inną jednostką chorobową. Tu wymienić należy opisywaną migrenę oraz bardzo częste napięciowe bóle głowy u dzieci.

Diagnostyka migreny u dziecka

Ze względu na charakterystyczny przebieg, rozpoznanie migreny u dziecka w większości przypadków nie jest trudne. Niemniej jednak diagnostyka bólów głowy u małego pacjenta wymaga: zebrania dokładnego wywiadu, przeprowadzenia badania fizykalnego wraz z badaniem neurologicznym, oraz wykonania badań dodatkowych (laboratoryjnych, obrazowych, EEG, psychologicznych) celem ustalenia tła dolegliwości bólowych.

Migrena u dziecka – leczenie

W razie wystąpienia napad migreny u dziecka zaleca się ułożenie małego pacjenta w cichym i zaciemnionym pomieszczeniu oraz zapewnienie mu spokoju. Ulgę w dolegliwościach bólowych przyniesie podanie leku przeciwbólowego. Zalecane jest zastosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofenu) lub paracetamolu dla dziecka, które można nabyć bez recepty.

U pacjentów powyżej 12. roku życia można zastosować lek z grupy tryptanów – sumatryptan w postaci sprayu do nosa, który po dokładnym zbadaniu dziecka przepisze lekarz pediatra. Trzeba wiedzieć, że z podaniem leku przeciwbólowego nie powinno się zwlekać. Zastosowanie lekarstwa na początku dolegliwości bólowych wiąże się z największą skutecznością i w większości przypadków pozwala całkowicie je uśmierzyć.

Warto pamiętać, że pomocny będzie również zimny, wilgotny kompres przyłożony do czoła lub delikatny masaż głowy w przypadku bólu skroni u dziecka. Zazwyczaj w migrenie występującej w wieku dziecięcym nie ma potrzeby stosowania leczenia profilaktycznego pomiędzy kolejnymi napadami. Jak już wspomniano, kluczową rolę odgrywa unikanie zidentyfikowanych czynników wywołujących ból głowy.

Uzupełnieniem działań profilaktycznych w migrenie u dziecka mogą być również techniki psychologiczne, takie jak: trening relaksacyjny, biofeedback czy psychoterapia – jako terapia dodatkowa u dzieci z częstym bólem głowy.