Liszaj u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest i jakie ma przyczyny liszaj u niemowląt i dzieci starszych?

Liszaj u dziecka, szczególnie liszaj płaski, występuje rzadko, rzadkością jest także liszaj u niemowlaka. Rozpoznania przed 20. rokiem życia stanowią zaledwie 2 proc. populacji chorych i to w większości w rodzinach, gdzie występuje już choroba.

Liszaj płaski jest schorzeniem dermatologicznym, które objawia się występowaniem charakterystycznych zmian skórnych oraz w obrębie błon śluzowych. Charakterystycznym objawem są grudki na skórze o purpurowej barwie i błyszczącej powierzchni, na której można zaobserwować białawą, delikatną siateczkę.

Jakie są przyczyny liszaja? Pomimo wielu badań przyczyny liszaja nie są do końca wyjaśnione. Dotychczas ustalono, że dermatoza często pojawia się wraz z chorobami autoimounnologicznymi, np. cukrzycą, bielactwem, chorobą Hashimoto. Wpływ mają z pewnością czynniki genetyczne.

Często liszaj na skórze może być wywołany przez silny wstrząs psychiczny lub w okresach wzmożonego napięcia nerwowego, nierzadko także w związku ze stosowaniem niektórych leków, np. penicylaminy. Rozważa się także wpływ zakażeń wirusowych.

Liszajem płaskim, w odróżnieniu od innej podobnej dermatozy skórnej, jaką jest liszajec zakaźny, nie można się zarazić od innej osoby.

Objawy liszaja – jak wygląda liszaj u dziecka?

Na obszarze swędzącej skóry pojawiają sinawe grudki, które mają tendencję do lokalizowania się w okolicach łokci, kolan (obszarów zgięciowych kończyn), jak również błon śluzowych, narządów płciowych, płytek paznokciowych oraz owłosionej skóry głowy. Liszaj na twarzy pojawia się sporadycznie.

Zmiany, które utrzymują się dłużej, nabywają charakterystycznej siateczki na swojej powierzchni (tzw. siateczka Wickhama), która jest wynikiem przerostu warstwy ziarnistej skóry. Dobrze widoczna staje się po nawilżeniu powierzchni grudek wodą lub olejem. Najłatwiej zaobserwować ją na błonie śluzowej jamy ustnej – policzków, dziąseł, warg i języka. Tu także obecny mogą być rumień, pęcherzyki, nadżerki, białe zmiany grudkowe oraz bolesne owrzodzenia.

Wykwity skórne mogą zlewać się ze sobą, tworząc blaszki, które układają się w obrączki (liszaj obrączkowy) lub linie. Jeśli reakcja zapalna jest bardzo nasilona, zwłaszcza w obrębie podudzi, mogą występować pęcherzyki na skórze, może także dochodzić do przerostu blaszek. Zmiany skórne u dziecka wysiewają się stopniowo, a w uogólnionej postaci ich pojawienie bywa bardzo szybkie i obejmuje także skórę dłoni, stóp i pojawia się na owłosionej skórze głowy.

Liszaj na dłoniach i stopach charakteryzuje się znacznym rogowaceniem, żółtą barwą, i opornością na leczenia. Zmiany na podudziach, okolicach stawów skokowych mogą przybierać postać przyrosłych grudek, a w na tułowiu, narządach płciowych często występują obrączkowe wykwity, powstałe w wyniku łączenia się grudek. Grudki ustępują zazwyczaj bez pozostawienia zmian na skórze.

Plamy na skórze głowy i paznokciach – pierwsze objawy liszaja

Zdarza się, że na skórze głowy pojawią się grudki w okolicach mieszków włosowych oraz postępujące łysienie bliznowaciejące. U 10 proc. pacjentów obserwuje się zmiany w obrębie płytek paznokciowych. Przyjmują one postać:

• ścieńczenia paznokci,
• kruchości,
• fragmentacji,
• bruzdowania,
• pasmowatych przebarwień,
• częściowego lub całkowitego spełzania płytki paznokciowej.

Często wyprzedzają one skórne objawy liszaja u dziecka. Na błonach śluzowych zmiany pojawiają się wzdłuż linii zgryzu, w postaci delikatnej siateczki utworzonej z opalizujących grudek. Wykwity te mogą pojawiać się także na języku. W przypadku liszaja na wardze, na czerwieni wargowej najczęściej obserwuje się smugi złuszczającej się powierzchni lub siateczki. Nadżerki z kolei są oporne na leczenie. Często pozostawiają stupy i blizny, mogą też przerodzić się w zmiany nowotworowe.

Jak rozpoznać liszaj na skórze dziecka?

Gdy suchym plackom na skórze będzie towarzyszyło uciążliwe świerzbienie skóry, konieczne będzie udanie się do specjalisty, jakim jest dermatolog. Lekarz podczas badania dermatologicznego ocenia skórę, błony śluzowe oraz paznokcie i na podstawie obserwacji jest w stanie wysnuć podejrzenie choroby.

W celu potwierdzenia, że dziecko ma liszaj, konieczne jest badanie histopatologiczne wycinków pobranych ze skóry (biopsja skóry). Ocenia się je następnie pod mikroskopem. Czasami, poszukując przyczyny pojawienia się liszaja u dziecka, wykonuje się również inne badania dodatkowe, jakimi są badania laboratoryjne krwi czy USG.

Jak wygląda leczenie liszaja płaskiego?

Maść na liszaj i inne sposoby leczenia

Zmiany utrzymują się zazwyczaj 1–2 lata, ale czasami nie znikają nawet do 20 lat. Zwykle stosuje się jedynie leczenie objawowe. Niestety, domowe sposoby na liszaj na niewiele się zdają, trzeba sięgnąć po specjalistyczne preparaty.

Krem lub maść na liszaj stosuje się na zmiany ograniczone jedynie do skóry, są to preparaty zawierające kortykosertidy. Aplikuje się je przez kilka tygodni. Gdy objawy liszaja lokalizują się także na błonach śluzowych, konieczne może być leczenie ogólnoustrojowe lub retinoidy. W ciężkich przypadkach stosuje się metotreksat (lek immunosupresyjny).

W leczeniu liszaja pęcherzowego zastosowanie znalazły sulfony, które łączy się z małymi dawkami sterydów. Czasami wskazane jest stosowanie maści sterydowych w połączeniu z lekami przeciwbakteryjnymi i przeciwgrzybiczymi.

Do ważnych metod leczenia należy również fotochemioterapia (puva lub puV A-bath). To łączona forma leczenia światłem ultrafioletowym (fototerapia) oraz specjalnych substancji chemicznych, będących fotouczulaczami, czyli substancji zwiększających wrażliwość skóry na nadfiolet.