Klatka piersiowa lejkowata – objawy, leczenie i rehabilitacja lejkowatej klatki piersiowej u dziecka

Klatka piersiowa lejkowata – co to za deformacja klatki u dziecka?

Lejkowata klatka piersiowa (łac. pectus excavatum) jest deformacją, która powoduje zapadnięcie się klatki piersiowej. Ze względu na swój charakterystyczny kształt często bywa również określana jako szewska klatka.

Trzon mostka wygina się ku tyłowi, a zniekształceniu ulegają także przymostkowe odcinki żeber. Najczęściej pojawia się u osób o astenicznej budowie ciała przy jednoczesnych wrodzonych nieprawidłowościach obejmujących przyczepy mięśniowe w obrębie klatki piersiowej. Początek deformacji pojawia się zwykle u kilkuletnich dzieci. Wraz ze wzrostem ciała dziecka narasta również wada. Największa progresja może pojawiać się w okresie dojrzewania.

Należy pamiętać, że zniekształcenie klatki piersiowej u dzieci tego rodzaju może powodować zarówno zaburzenia rozwoju osobniczego (np.: ucisk zdeformowanego mostka na okolicę serca), jak i zaburzenia w rozwoju psychospołecznym. Dzieci unikają wtedy kontaktów z rówieśnikami, izolują się od otoczenia i próbują zamaskować wadę, którą jest wklęsła klatka piersiowa.

Lejkowata klatka piersiowa u dziecka – jakie są objawy?

Widocznymi oznakami przemawiającymi za tym, że obserwowana deformacja to szewska klatka piersiowa u dziecka są:

• zapadnięta klatka piersiowa, lejkowate zapadnięcie dolnej części klatki piersiowej,
• widoczne, wyraźne zniekształcenie przednich odcinków żeber,
• spłaszczenie klatki piersiowej w wymiarze przód-tył,
• zapadnięcie klatki piersiowej (najczęściej w dolnej części mostka).

W przypadku zaawanasowanej deformacji klatki piersiowej u dziecka mogą pojawić się: duszności, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, przewlekłe bóle pleców i klatki piersiowej, obniżona wydolność fizyczna, apatia, kłucie w okolicy mostka (jako wynik progresji wady, która powoduje zaburzenia krążeniowo-oddechowe).

Zapadnięta klatka piersiowa – badania

W przypadku szewskiej klatki u dziecka badanie powinno być wnikliwe i opierać się na: obserwacji, zebraniu dokładnego wywiadu, palpacji oraz wykonywaniu testów długości poszczególnych mięśni.

Fizjoterapeuta może także wykonać pomiary obwodu klatki piersiowej podczas maksymalnego wdechu oraz wydechu, co pozwala wstępnie określić wpływ deformacji na mechanikę pracy klatki piersiowej. Jej zapadnięcie widoczne jest od razu, dlatego nie ma problemu z jednoznacznym stwierdzeniem obecności wady.

W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o badaniu czynnościowym płuc, aby obiektywnie ocenić ich pracę. Takim badaniem jest spirometria. W uzasadnionych przypadkach może zalecić również wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG), czy tomografii komputerowej (CT).

Szewska klatka – rehabilitacja i ćwiczenia na klatkę piersiową

Rehabilitacja wklęsłej klatki u dziecka opiera się na stosowaniu ćwiczeń oddechowych, tj. nauka oddychania torem piersiowym, tak aby zwiększyć przednio-tylny wymiar klatki piersiowej. Stosowane są również techniki umożliwiające rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni w jej obrębie. Kolejnym krokiem są działania ukierunkowane na wzmocnienie mięśni grzbietu oraz poprawę ruchomości w stawach barkowych.

Jeżeli chodzi o klatkę piersiową lejkowatą, ćwiczenia powinny być zorientowane także na poprawę jej ruchomości oraz zwiększenie wydolności fizycznej. Zwiększone obciążenie układu oddechowego w środowisku wodnym sprawia, że jest to również dobry sposób oddziaływania na parametry oddechowe, co sprzyja korekcji.

Istotne jest, aby działania rehabilitacyjne były wprowadzone jak najwcześniej, tak by powstrzymać progresję zniekształcenia i skorygować wadę. Warto pamiętać, że im młodsze dziecko tym bardziej szkielet podatny jest na zastosowane działania korekcyjne.

Oprócz ćwiczeń pomocny może okazać się sprzęt w postaci aparatu Vacuum Bell. Mechaniczne działanie tego urządzenia polega na zastosowaniu podciśnienia, które „zasysa” zapadniętą klatkę piersiową. Regularne stosowanie poza ćwiczeniami może okazać się wysoce skuteczne i przyspieszyć korekcję zapadnięcia się dolnej części mostka. Doświadczenie klinicystów dowodzi, że aplikacja aparatu często wpływa pozytywnie na zmniejszenie zniekształcenia nawet w przypadkach bardzo zaawansowanych.

Ćwiczenia na klatkę piersiową w domu powinny stanowić kontynuację działań wprowadzonych przez terapeutę. Ważne jest indywidualne podejście do pacjenta ze względu na różnorodność etiologii, stopień zaawansowania deformacji oraz etap rozwoju małego pacjenta. Wdrożenie jakichkolwiek działań przez rodzica powinno być poprzedzone konsultacją z terapeutą, aby odpowiednio dobrać ćwiczenia dla dzieci.

Leczenie wklęsłej klatki piersiowej metodą Nussa, Ravitcha, Fonkalsruda

Wskazania do leczenia operacyjnego ustalane są na podstawie badań diagnostycznych. Najważniejsze w tej sytuacji jest wykorzystanie tomografii komputerowej (CT). Pozwala ona dokładnie zobrazować szkielet oraz skalę powstałych zniekształceń. Po ocenie morfologii klatki piersiowej oraz parametrów układu krążeniowo-oddechowego lekarz podejmuje decyzję, czy operacja lejkowatej klatki piersiowej jest konieczna. Decyzyjna jest również obecność zaawansowanej deformacji, która wystarczająco nie reaguje na leczenie zachowawcze. Kolejnym wskazaniem są nasilone dolegliwości utrudniające prawidłowe funkcjonowanie oraz względy estetyczne.

Do metod operacyjnego leczenia zapadniętej klatki piersiowej można zaliczyć: metodę Ravitcha, Fonkalsruda oraz metodę Nussa. Są one mniej lub bardziej inwazyjne. O możliwości ich zastosowania decyduje wiele czynników, np.: rozległość wady czy symetria deformacji.

Najnowocześniejszą procedurą jest magnetic mini-mover – w okolicę mostka wszczepia się elementy magnetyczne, których wzajemne oddziaływanie przyspiesza korekcję. W tym przypadku stosowane metody operacyjnego leczenia klatki piersiowej lejkowatej u dziecka cechują się niewielkim ryzykiem powikłań.