Inhalacje u dzieci – jak, ile razy i czym inhalować?

Inhalacje dla dzieci – kiedy stosować, jakie są wskazania?

Inhalacje są szczególnie pomocne w leczeniu wspomagającym wszystkich schorzeń, zarówno górnych dróg oddechowych ( jama nosowa i zatoki), jak i dolnych dróg oddechowych (oskrzela, oskrzeliki, płuca). U dzieci inhalacje są pomocne w takich schorzeniach, jak: zapalenie zatok, zapalanie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie gardła czy katar.

Inhalacje dla dzieci mogą być prowadzone przy pomocy:

• leków wykrztuśnych,
• leków rozkurczających drzewo oskrzelowe,
• soli fizjologicznej (0,9%),
• roztworów soli o wyższym stężeniu (3%, 5%),
• olejków eterycznych.

Pozwalają łagodzić wiele dolegliwości związanych ze stanami zapalnymi dróg oddechowych, których objawami są katar, kaszel czy niedrożność zatok. Precyzując, inhalacje u dziecka:

• nawilżają błony śluzowe, jednocześnie zapobiegając ich uszkodzeniu,
• rozrzedzają wydzielinę oskrzelową i ułatwiają jej odkrztuszenie,
• pomagają oczyścić zatoki, tym samym ułatwiając oddychanie i redukując ból głowy,
• nawilżają gardło, łagodząc chrypkę i ból,
• zmniejszają obrzęk błony śluzowej,
• transportują lek bezpośrednio do chorego organu, dzięki czemu działa on szybciej i jest skuteczniejszy.

Inhalacje solą fizjologiczną to najprostszy rodzaj inhalacji, dostępny dla każdego. Sól fizjologiczna dostępna jest bez recepty w każdej aptece, w postaci pojedynczych, sterylnie zapakowanych ampułek, do zużycia jednorazowo. Nawilżające działanie soli fizjologicznej na podrażnione infekcją drogi oddechowe, sprawdzi się zwłaszcza przy inhalacjach na gardło, kaszel czy chrypkę.

Sól fizjologiczna będzie także dobrym rozwiązaniem w nieżycie nosa, czyli popularnym przeziębieniu. Inhalacje na katar pozwalają na udrożnienie jam nosowych i ułatwiają oddychanie przez nos, co często przywraca dziecku spokojny sen w nocy.

Roztwory soli o wyższych stężeniach przydadzą się do inhalacji na kaszel, gdy dziecko ma trudności z odkrztuszaniem zalegającej wydzieliny. Pozwalają one na jej rozrzedzenie, upłynnienie, a co za tym idzie – łatwiejsze pozbycie się śluzu. Takie inhalacje na oskrzela mogą w ten sposób nasilać kaszel, ale ich działanie umożliwia oczyszczenie dróg oddechowych.

Inhalacje u dziecka – jakich substancji można użyć?

• Inhalacje z soli fizjologicznej

Jak już wyjaśniliśmy wyżej, zdecydowanie najczęściej stosowane inhalacje u dzieci to te z użyciem soli fizjologicznej (0,9% roztworu chlorku sodu). Dzięki nebulizacji zalegająca wydzielina ulega rozrzedzeniu, co znacząco ułatwia pozbycie się jej z dróg oddechowych. Inhalacje z soli ułatwiają oczyszczenie zatok, zmniejszają ból gardła oraz dolegliwości wynikające z podrażnienia śluzówki małego noska, a nawet ułatwiają zaśnięcie.

Inhalacje z soli fizjologicznej można stosować zarówno w przebiegu wirusowych infekcji czy przeziębień o niewielkim nasileniu, jak i wspomagająco w przypadku chorób leczonych antybiotykami . Są one bezpieczne dla dzieci w każdym wieku – nawet dla noworodków.

• Inhalacje z roztworu z kwasu hialuronowego

Roztwór z kwasem hialuronowym również można stosować u niemowląt i małych dzieci. Jest bardzo ceniony z uwagi na intensywnie nawilżające działanie, dzięki któremu skraca się czas regeneracji śluzówki. Stosuje się go zarówno w przypadku kataru, jak i suchego, męczącego kaszlu.

• Inhalacje z użyciem olejków eterycznych oraz naparów ziołowych

Olejki eteryczne oraz napary ziołowe również łagodzą dolegliwości układu oddechowego. W zwalczaniu kataru sprawdza się, np. rumianek, majeranek, mięta i macierzanka. Przy zapaleniu zatok warto sięgnąć po olejek kamforowy, eukaliptusowy, sosnowy albo lawendowy. Z kolei kaszel zmniejszy się po zastosowaniu inhalacji z rumianku, rozmarynu, kopru włoskiego czy tymianku.

Uwaga! Ani olejków eterycznych, ani naparów ziołowych nie wolno stosować w nebulizatorach, ponieważ może być to niebezpieczne dla zdrowia dziecka.

Ile razy dziennie i jak robić inhalacje?

O ile to możliwe, dobrze jest wykonywać inhalację w pozycji półsiedzącej lub siedzącej. Maseczka inhalatora powinna być dopasowana wielkością do twarzy dziecka i używana tylko dla niego.

Jeśli w czasie inhalacji na przeziębienie dziecko zaczyna płakać, najlepiej przerwać jej wykonywanie i uspokoić malucha. Kontynuacja zabiegu będzie mało efektywne i bardzo stresujące dla obu stron.

Inhalacje u niemowląt można także wykonywać w czasie snu. Nie powinno się wykonywać inhalacji częściej niż 2–3 razy na dobę, chyba że lekarz zaleci inaczej.

Jeżeli chodzi o starsze dziecko, rodzice pytają często, czy po inhalacji dziecko może wyjść na dwór? Warto wiedzieć, że jest to niewskazane, ponieważ może dojść do podrażnienia błony śluzowej nosa.

Jak poprawnie inhalować dziecko?

Inhalacja u dziecka to nie aż tak prosta sprawa, jak mogłoby się wydawać. Aby była naprawdę skuteczna, musisz pamiętać o kilku ważnych rzeczach:

• Oczyszczenie noska przed inhalacją

Zapchany nosek utrudnia przedostanie się leczniczych substancji do drzewa oskrzelowego, dlatego najpierw trzeba go oczyścić. Rozrzedź wydzielinę wodą morską albo solą fizjologiczną, a potem usuń za pomocą aspiratora albo gruszki.

• Inhalator musi być czysty

Przed użyciem inhalatora należy upewnić się, że wszystkie jego części są czyste – bez osadów czy innych pozostałości. Po nebulizacji akcesoria należy umyć, wyparzyć i osuszyć.

• Maska musi być dopasowana do twarzy dziecka

Aby odpowiednia ilość substancji przedostała się do organizmu dziecka, maska musi być odpowiedniego rozmiaru. W przypadku niemowląt zamiast niej można użyć specjalnego smoczka do nebulizacji (ale tylko do inhalacji solą fizjologiczną). Starsze dzieci mogą też stosować ustnik.

• Głębokie wdechy

Jeśli dziecko jest już w wieku, który pozwala na współpracę, warto poprosić je o głębokie oddychanie w trakcie inhalacji (całkowity czas jej trwania powinien wynosić około 15 minut).

• Mycie twarzy

Maluszkowi, który był inhalowany przy pomocy sterydów bądź innych leków, koniecznie należy umyć twarz. Starsze dziecko może dodatkowo przepłukać jamę ustną.

Domowe inhalacje parowe dla dzieci

Najprostszym sposobem na wykonanie inhalacji w przypadku starszych dzieci jest użycie miski z ciepłą, parującą wodą, nad którą pochyla się dziecko. Inhalacje parowe to jednak sposób dla starszych dzieci (od około 7. roku życia).

Młodsze dzieci mogą odnieść korzyści z zastosowania olejków do inhalacji, którymi nakrapiana jest piżamka lub kołdra (1–2 krople) bądź też w sytuacji, kiedy olejek został dodany do naczynia z wodą umieszczonego w pokoju dziecka.

Za bezpieczne uważa się użycie olejków u dzieci powyżej 3. roku życia, o ile nie istnieją inne przeciwwskazania (astma, alergia). Niektóre z preparatów aptecznych zawierających olejki zapachowe i działających aromaterapeutycznie, mogą być używane po ukończeniu przez dziecko 6. miesiąca życia (np. plasterki Aromactiv).

W czasie parowej inhalacji u dziecka bardzo ważne jest, by odległość od twarzy dziecka była wystarczająca i nie powodowała u niego dyskomfortu. Jest to nie mniej niż 30 centymetrów. Jeśli dziecko jest starsze, można przykryć jego główkę ręcznikiem, co zapobiegnie zbyt szybkiemu uciekaniu pary do otoczenia.

Do tak przygotowanej inhalacji można dodać sól (około 1 łyżki na litr wody) lub olejek eteryczny, którego lotne substancje pomagają w odblokowaniu zatkanego nosa i ułatwiają oddychanie. Metoda ta sprawdzi się zwłaszcza w inhalacjach na zatoki dla dzieci, nie powinna być jednak stosowana w ostrej fazie zapalnej, gdzie działanie gorąca może potęgować objawy choroby.

Olejki do inhalacji – czym inhalować dziecko?

Nie każdy olejek do inhalacji można zastosować u dzieci. Szczególnie przeciwwskazane są te zawierające kamforę czy mentol. Bezpiecznym wyborem będą natomiast olejki rozmarynowe, lawendowe, majerankowe, szałwiowe czy eukaliptusowe.

Jeśli jednak dziecko jest alergikiem, przed zastosowaniem olejku warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym. W rzadkich przypadkach intensywne zapachy olejków stosowanych do inhalacji dziecka mogą wywoływać skurcz dróg oddechowych i groźne napady duszności.

Inhalator dla dzieci – jaki nebulizator wybrać?

Wielu rodziców kompletujących przyszłą wyprawkę dla swojego dziecka rozważa zakup inhalatora. To proste urządzenie, które przyda się z pewnością w każdym domu, może służyć również dorosłym – dzięki zastosowaniu wymienialnych maseczek.

Inhalatory, które można zakupić w każdej aptece, to tak naprawdę nebulizatory dla dzieci, tj. urządzenia mające za zadanie rozbić cząsteczki płynów, tak by dotarły one do odpowiedniego miejsca dróg oddechowych. Warto zwrócić uwagę na możliwość regulacji wielkości cząstek generowanych przez nebulizator, dzięki temu znajdzie on zastosowanie zarówno w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych, oskrzeli, jak i płuc.

Do wyboru mamy dwa najczęściej używane typy inhalatorów: pneumatyczne bądź ultradźwiękowe.

Inhalatory pneumatyczne są bardziej uniwersalne, za ich pomocą można podawać zarówno wszystkiego rodzaju leki do inhalacji dla dzieci, jak i sól fizjologiczną. Podanie leku w formie inhalacji jest alternatywą, często bardzo skuteczną, dla podania metodą doustną. Wadą inhalatorów pneumatycznych może być natomiast dość głośna praca. Podczas zakupu takiego rodzaju inhalatora warto zwrócić uwagę na ilość wytwarzanych przez urządzenie decybeli.

Drugi typ inhalatorów, ultradźwiękowe, służy głównie do inhalacji z soli fizjologicznej. Ze względu na zastosowaną technikę, niektóre leki mogą być w nich poddawane zbyt wysokiej temperaturze podczas procesu inhalacji, co obniża ich skuteczność. Za pomocą urządzeń ultradźwiękowych nie zaleca się przeprowadzać inhalacji dziecka poniżej 1. roku życia.

Do żadnego z typów inhalatorów nie wolno wlewać olejków eterycznych z uwagi na ryzyko uszkodzenia urządzenia.

Inhalacja dziecka – o czym pamiętać?

Inhalacje należą do najbezpieczniejszych metod stosowanych w leczeniu schorzeń dróg oddechowych. Dzięki użyciu specjalnych urządzeń, jak nebulizatory, możliwa jest już bezpieczna i skuteczna inhalacja niemowlaka, które mają trudność z przyjmowaniem większości postaci leków.

Należy jednak pamiętać, że w przeciwieństwie do dorosłych, u dzieci przeciwwskazane jest zastosowanie ziół do inhalacji. Są one niewskazane szczególnie u najmłodszych dzieci, ponieważ mogą prowadzić do powstawania odczynów uczuleniowych i niebezpiecznych zwężeń dróg oddechowych.

Inhalacje u dzieci – przeciwwskazania

Choć inhalacje mają wspaniałe działanie, nie należy ich stosować w przypadku każdej infekcji dróg oddechowych. Przeciwwskazania to m.in.:

• ropne zapalenia,
• niewydolność oddechowa,
• niewydolność serca,
• krwotoki z nosa,
• gruźlica,
• nowotwory.

współpraca: Karolina Wojtaś