Fluoroza u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie fluorozy

Jakie są przyczyny fluorozy?

Fluor jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego rozwoju zębów. Stosuje się go między innymi w: profilaktyce przeciwpróchnicowej, leczeniu nadwrażliwości zębiny oraz remineralizacji wcześnie wykrytych plam próchnicowych. Jeżeli jednak jego stężenie przekracza dawkę maksymalną dla danego wieku, może powodować zaburzenia w prawidłowej mineralizacji szkliwa. Wśród przyczyn fluorozy wymienia się:

• nadmierną podaż fluoru w wodzie pitnej – literatura podaje, że woda w rejonach Malborka, Sobieszewa, Błaszek, Henrykowa, Nysy i Lublińca zawierała zbyt duże ilości fluoru,
• łączenie fluorkowanej wody wraz z tabletkami fluorkowymi,
• stosowanie past z fluorem z niedostosowaną jego ilością do wieku dziecka,
• mycie zębów dzieci poniżej 6. roku życia pastą do zębów dla dorosłych i jej połykanie.

Fluoroza szkliwa powstaje zatem wówczas, gdy dziecko narażone jest na zbyt duże dawki fluoru. Nadmiar tego pierwiastka zaburza prawidłowy proces amelogenezy (powstawania szkliwa) poprzez: zmiany składu macierzy, zakłócenie transportu jonów i usuwanie białek oraz wody z pierwotnie zmineralizowanego szkliwa podczas fazy dojrzewania. Znana jest także fluoroza kości wywołana niedoborem fluoru.

Przeczytaj również: Jak dbać o zęby w ciąży?

Fluoroza zębów – objawy

W zależności od stopnia zaburzenia rozwoju szkliwa pod wpływem zbyt dużej ilości przyjmowanego fluoru wyróżnia się różne postaci fluorozy. Najlżejsze objawy tej choroby manifestują się kilkoma białymi plamkami na zębach u dzieci o małych rozmiarach, które są nieprzezierne. Powstaje obraz kliniczny, który przez rodziców opisywany jest jako „zęby pokryte śniegiem”.

Łagodne postaci wyglądają jak śnieżne, kredowe lub zmętnione rozlane plamy obejmujące ponad 50 proc. korony zęba. Natomiast ciężkie przypadki fluorozy w obrazie klinicznym wyglądają jak brązowe cętkowania bądź brunatne dołki, zagłębienia w szkliwie z utratą części zewnętrznej tej tkanki.

Słabo zmineralizowane szkliwo z fluorozą może prowadzić do pęknięć, a także złamań tej tkanki, dlatego ważne jest, żeby wdrożyć jak najszybciej odpowiednie leczenie.

Fluoroza u dzieci

Fluoroza zębów mlecznych występuje w zdecydowanie łagodniejszej formie niż w przypadku zębów stałych. Mleczaki powstają już w łonie matki. Łożyskowa bariera fluorkowa oraz krótszy okres rozwoju pierwszych zębów zapobiegają nadmiernej ekspozycji zęba na nadmiar fluoru. Jednak fluoroza u niemowlaka jest jak najbardziej spotykana.

Zęby stałe formują się już po porodzie, dlatego w tym okresie (do 36. miesiąca życia) należy przestrzegać prawidłowego dawkowania fluoru u swoich pociech zarówno w: pożywieniu, wodzie pitnej, ale też w stosowanych preparatach, np. paście do zębów.

Fluoroza – jak się pozbyć plamek na zębach u dziecka?

Leczenie fluorozy jest przeprowadzane w gabinetach stomatologicznych i pod czujnym okiem dentysty. Pierwszym postępowaniem we fluorozie jest remineralizacja powierzchni zęba objętych białymi plamkami. Paradoks polega na tym, że fluorozę spowodowaną nadmierną podażą fluoru w okresie powstawania szkliwa, leczy się właśnie przy pomocy tego pierwiastka.

Łagodną postać tego zaburzenia można remineralizować za pomocą preparatów zawierających kompleks kazeiny fosfopeptydowej i amorficznego fosforanu wapnia (CPP-ACP) lub kazeiny fosfopeptydowej i amorficznego fluorofosforanu wapnia (CPP-ACFP). Środki te poprawiają estetykę uzębienia, zrównanie kolorytu zębów.

Umiarkowaną postać fluorozy można potraktować wysokimi stężeniami odpowiednich kwasów. Zabieg ten nosi nazwę mikroabrazji szkliwa. Natomiast ciężkie postaci fluorozy zęba nadają się czasem tylko do odbudowy protetycznej. Tutaj lekarz może zaproponować licówki kompozytowe bądź ceramiczne, które zakryją całkowicie zniszczoną powierzchnię zęba.

Leczenie protetyczne możliwe jest dopiero po całkowitym wyrznięciu się zęba i ustaleniu wysokości dziąsła brzeżnego.

Fluoroza – jaka pasta będzie najodpowiedniejsza?

Po wyrznięciu się pierwszego zęba mlecznego należy wybierać pasty, w których stężenia fluoru są dostosowane do wieku. Dla dzieci od szóstego miesiąca do drugiego roku życia zalecane jest szczotkowanie zębów pastą zawierającą 500 ppm F^-. Dla małych pacjentów od drugiego do szóstego roku życia – 1000 ppm F^-, natomiast powyżej tego wieku – 1450 ppm F^-.

Zęby należy szczotkować dwa razy dziennie – przez minimum dwie minuty. U osób, które skończyły szesnasty rok życia można zastosować pasty ze zwiększoną ilością fluoru, np. 5000 ppm F^-, (trzy razy w tygodniu), a w pozostałe dni – pastą z 1450 ppm F^-.

Fluoroza a wybielanie

Wybielanie zębów jest zabiegiem estetycznym, które w pewien sposób może maskować łagodną postać fluorozy u dorosłych. Należy je wykonywać tylko i wyłącznie pod czujnym okiem dentysty. Stomatolog wykona profesjonalne szyny dostosowane indywidualnie do pacjenta oraz wybierze odpowiednie stężenie preparatu wybielającego, który w możliwie najmniejszym stopniu wywoła nadwrażliwość po zabiegu.

Fluoroza po wybielaniu zębów staje się mniej widoczna na pewien okres czasu. Zabieg można powtarzać.

Fluoroza a odwapnienie

Fluoroza to zaburzenie rozwojowe, natomiast odwapnienie spowodowane jest zaleganiem płytki nazębnej, która powstaje przy braku lub nieodpowiedniej higienie jamy ustnej. Odwapnienie szkliwa to tzw. próchnica początkowa. Obie choroby manifestują się tak samo w jamie ustnej w postaci białych plam na zębach.

Dopiero wizyta u stomatologa może rozwiać wątpliwości co do jednostki chorobowej. W każdym z tych przypadków do leczenia należy wdrożyć preparaty fluorkowe, które zremineralizują szkliwo.