Konsultacja: Anna Jaworska, lekarz rodzinny

Niestety nie wszystkie pamiątki z sielskich wakacji nad jeziorami czy rodzinnych wypadów do lasu są miłe. Jedną z tych gorszych są kleszcze i przenoszona przez nie borelioza. Podpowiadamy, jak można zapobiegać tej chorobie, jak ją poznać i jak się ją leczy. Ważne, by dowiedzieć się o niej jak najwięcej, nawet jeśli problem nas nie dotyczy. Dzięki temu nie zlekceważymy pierwszych objawów, szybko podejmiemy leczenie i zapobiegniemy powikłaniom. A te w przypadku boreliozy mogą być bardzo groźne.

Skąd wiadomo, że to borelioza?

Główny problem z boreliozą polega na tym, że możliwych jej objawów jest mnóstwo. Do tego na początku może być trudno powiązać je z chorobą. Nawet lekarze mają czasem problem z diagnozą.

1. Pierwszą oznaką, że miałaś do czynienia z zakażonym kleszczem jest tzw. rumień wędrujący. Jak odróżnić go od "zwykłego" zaczerwienienia, które pojawia się po ukąszeniu? Otóż o rumieniu wędrującym możemy mówić, kiedy zaczerwienie ma minimum 5 cm i ma charakterystyczny wygląd przypominający tarczę strzelniczą, czyli okrąg z plamką w środku. Typowy rumień ma więc przejaśnienie w środku. Rumień pojawia się zwykle pomiędzy 7. a 14. dniem od ugryzienia (nie wcześniej niż po 2 dniach) choć zdarza się, że pojawia się dopiero po 5-6 tygodniach. Jeśli go zauważysz u siebie lub dziecka, koniecznie wybierz się do lekarza. Rumień jest uważany za najbardziej charakterystyczny dla boreliozy objaw, ale zdarza się też, że... w ogóle się nie pojawia.
2. Początkom boreliozy często towarzyszą też objawy przypominające grypę, czyli m.in. gorączka, ból mięśni i stawów oraz ogólne rozbicie. Jeśli ukąsił cię kleszcz potraktuj tę "grypę" jako niepokojącą oznakę.
3. Kolejnym szczególnym objawem może być (ale też nie musi) naciek limfatyczny. Ma postać wypełnionej płynem bańki przypominającej odcisk. Może jednak pojawiać się w nietypowych dla odcisków miejscach np. na płatkach uszu, mosznie lub brodawkach sutkowych.
4. Zapalenie stawów, mięśnia sercowego i te świadczące o tzw. neuroboreliozie, czyli m.in. porażenie nerwów lub zapalenie mózgu.

Borelioza u dzieci

Objawy boreliozy u dzieci są takie same jak u dorosłych. Ale czujność powinna być większa bo maluchy często nie potrafią precyzyjnie opisać, co im dolega. Poza tym objawy boreliozy mogą się w ciągu kolejnych dni zmieniać, pojawiać nowe, więc jeszcze trudniej jest rodzicom je uchwycić i odpowiednio szybko zareagować. Dlatego najmłodszych trzeba szczególnie chronić przed kleszczami i dokładnie oglądać po powrocie do domu. Zwłaszcza głowę (także za uszami i kark) - dzieci są niskie i dlatego kleszcze atakują ich głowy częściej niż głowy dorosłych. Z tego też powodu nie zapominaj nakładać dziecku czapki. Pamiętaj też, że kleszcze wędrują tam gdzie ciepło, więc sprawdź też koniecznie miejsce pod pachami i pachwiny.

Jeśli spodziewasz się dziecka

W ciąży warto szczególnie uważać podczas spacerów po lesie (są ciężarne, które wolą zupełnie zrezygnować z takich przechadzek) i unikać miejsc porośniętych krzakami, gdyż to właśnie one są zwykle siedliskiem kleszczy. Nie ma niezbitych dowodów na to, że borelioza uszkadza płód lub powoduje poronienie, ale i tak jej konsekwencje mogą być dla każdego bardzo poważne, a w ciąży wiążą się jeszcze z dodatkowym stresem i niepokojem, czy na pewno w żaden sposób nie ucierpi dziecko.

Czytaj dalej na drugiej stronie: Chroń dziecko przed boreliozą