Ból ucha u dziecka – przyczyny i leczenie bolącego ucha u dziecka

Jakie są przyczyny bólu ucha u dziecka?

Ból ucha u dziecka jest jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się rodziców do lekarza pediatry lub laryngologa. Najczęstszą przyczyną bólu ucha, jest zapalenie ucha środkowego, którego szczyt zachorowań przypada na 6.–18. miesiąc życia. Objawy zapalenia ucha różnią się w zależności od wieku malucha. Należy jednak pamiętać, że przyczyn bolącego ucha u dziecka jest jednak wiele i nie ograniczają się one tyko do zakażeń.

W przypadku bólu ucha bez innych objawów, przyczyną może być obecność ciała obcego w przewodzie słuchowym. Bolące ucho i szumy czy piski w uszach to często oznaka zatkania ucha woskowiną (tzw. korek w uchu).

Przyczyną dolegliwości, zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci, są także:

• zapalenie ucha – zewnętrznego i środkowego (np. ostre zapalenie ucha środkowego czy wysiękowe zapalenie ucha środkowego), bólowi towarzyszyć może wyciek ropnej wydzieliny z ucha;
• odmrożenia – początkowo ból w okolicy ucha się nie pojawia. Z czasem ucho piecze, swędzi, rozwija się stan zapalny;
• oparzenia – swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie, ból małżowiny usznej nasilający się przy dotyku, wystąpienie pęcherzy wypełnionych surowiczą treścią;
• półpasiec – silny ból ucha poprzedza wystąpienie zmian skórnych;
• urazy mechaniczne – pęknięcie błony bębenkowej wywołuje nagły ból w uchu, szumy uszne, wyciek z ucha.

Może się także zdarzyć, że dziecko boli ucho w przebiegu ostrych zapaleń gardła i nosogardła, próchnicy czy przy utrudnionym wyrzynaniu się zębów.

Kiedy dziecko skarży się na ból ucha, do lekarza najlepiej zgłosić się od razu, niezależnie czy mamy do czynienia z niemowlakiem, czy 4-latkiem.

Bolące ucho w zapaleniu ucha środkowego u dziecka

Ze względu na różnice w budowie anatomicznej ucha i czynności trąbki słuchowej dzieci bardziej niż dorośli narażone są na wystąpienie zapaleń ucha środkowego. Ono też jest w większości przyczyną bólu ucha u dzieci.

Dzieci w różnych grupach wiekowych będą prezentowały różne objawy zapalenia ucha, którego podłożem jest zazwyczaj zakażenie wirusowe. I tak, zapalenie ucha u niemowlaka może być poważną ogólnoustrojową chorobą, z gorączką do 40 st., wymiotami i biegunką. Dziecko jest rozdrażnione, płaczliwe, przerywa karmienie, może próbować trzeć uszy, np. pocierając nimi o poduszkę.

Najczęściej zapalenie ucha jest konsekwencją wirusowego zapalenia górnych dróg oddechowych przebiegającym z nieżytem nosa. Obrzęk wokół trąbki słuchowej powoduje zaleganie wydzieliny w uchu środkowym, co z kolei sprzyja nadkażeniom.

Ból gardła i ucha jest także związany z tym, że trąbka słuchowa, która łączy ucho środkowe z górną częścią gardła, jest u dzieci wyjątkowo krótka, ułożona poziomo, co sprzyja rozprzestrzenianiu się wzdłuż niej zakażeń.

Starsze dzieci, zazwyczaj już powyżej 3. roku życia samodzielnie będą zgłaszały ból okolicy ucha, który często pojawia się w nocy, może mu towarzyszyć częściowy niedosłuch lub szumy uszne. Tak jak u maluchów występują objawy zakażenia dróg oddechowych z nieżytem nosa, tak zdarza się występowanie bólu ucha bez gorączki.

Co oznacza ból ucha u dziecka bez gorączki?

Choroby uszu nie ograniczają się jedynie do zapaleń ucha środkowego i przewodu słuchowego. Kiedy dziecko boli ucho, może to być związane z chorobą zakaźną, jaką jest półpasiec, wywołany tym samym wirusem, co ospa wietrzna. Choroba ta objawia się pojawieniem pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym w obrębie zajętego segmentu.

Ból małżowiny czy ból za uchem będą powodowały także odmrożenia, oparzenia, urazy mechaniczne, które prócz uszkodzenia ucha zewnętrznego mogą spowodować uszkodzenie błony bębenkowej. Ważnym problem jest także zaleganie woszczyny. Jest ona odpowiedzialna za oczyszczanie i nawilżanie przewodu słuchowego zewnętrznego oraz zapewnia ochronę przed niektórymi patogenami. Niestety nadmiar woskowiny w uchu może sprawiać, że ucho boli, blokować drogę dźwiękowi, powodując niedosłuch lub sprzyjać rozwojowi zapalenia.

Zatkane ucho u dziecka, to nie tylko efekt kataru lub korka woskowinowego. Bardzo często zdarza się, że w przewodzie słuchowym zewnętrznym znajduje się ciało obce. Gdy dziecko boli ucho, a inne przyczyny zostaną wykluczone przez lekarza pediatrę, warto skorzystać także z porady stomatologa, który oceni stan uzębienia i stwierdzi, czy zęby wyżynają się prawidłowo.

Antybiotyk na zapalenie ucha – leczenie bólu w uchu

Gdy podejrzewamy zapalenie ucha, ze względu na wirusową etiologię w większości przypadków, zaleca się tak zwaną postawę wyczekującą do maksymalnie 48 godzin. W tym czasie na ból ucha podaje się jedynie leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.

Antybiotyk na zapalenie ucha wdrażamy, gdy objawy nie ustępują po dwóch dniach lub gdy dziecko:

• ma <6 miesięcy życia,
• gorączkuje powyżej 39 stopni,
• zgłasza bardzo silny ból w uchu,
• wymiotuje,
• objawy zapalenia ucha występują obustronnie,
• widoczny jest wyciek z ucha,
• cierpi na zaburzenia odporności.

Domowe sposoby na bolące ucho – jak pomóc dziecku?

Gdy powodem dolegliwości jest półpasiec lub ciało obce, niezwłocznie należy zgłosić się do lekarza. Nigdy nie należy próbować samodzielnie usuwać zakleszczonych przedmiotów, ponieważ może to grozić uszkodzeniem przewodu słuchowego zewnętrznego.

Jeśli jednak problem tkwi w zalegającej woszczynie, wówczas na ból ucha bez recepty kupimy w aptece specjalne preparaty rozpuszczające wydzielinę. By zapobiegać powstawaniu korków woszczynowych, warto także używać ich przy czyszczeniu uszu i zrezygnować z patyczków higienicznych, które jedynie sprzyjają ubijaniu wydzieliny.

Stosowanie domowych sposobów na ból ucha u dziecka, np. w postaci wkładania do przewodu słuchowego ząbka czosnku czy wlewanie wody utlenionej do ucha, są stanowczo odradzane.