Ból kolana u dziecka – jaka jest przyczyna i co robić, gdy dziecko boli kolano?

Bóle kolan i nóg u dziecka – co to znaczy?

Ból nóg u dziecka może mieć różną etiologię i niekoniecznie musi oznaczać występowanie poważnych patologii, nawet w przypadku silnego bólu kolana. Mogą to być bóle wzrostowe, związane z okresem dojrzewania, które nie są niczym groźnym.

W przypadku występowania chorób są to najczęściej schorzenia ortopedyczne oraz zmiany urazowe. Bardzo rzadko ból kolana czy nóg u dziecka oznacza nowotwór, guz czy zmiany guzopodobne. Przy tych ostatnich dolegliwości są bardzo niecharakterystyczne i zazwyczaj nie są związane jedynie z objawami ze strony stawu kolanowego.

W przypadku nowotworu, czyli czynnika chemicznego, znamienne jest to, że odczucia bólowe pojawiają się nagle, bez możliwej do uchwycenia przyczyny i w zasadzie żadna próba przyjęcia przez dziecko pozycji odciążającej nie przynosi ulgi. W przypadku niepokojących objawów warto zasięgnąć porady specjalisty.

Przeczytaj też: Jaki sport dla przedszkolaka?

Urazy kolana u dziecka to przyczyna bólu

Do bardzo częstych przyczyn powodujących przeciążenie aparatu kostno-stawowego i uszkodzenie kolana u dzieci należą upadki oraz kontuzje, które są wynikiem uprawiania sportu. Zbyt duże obciążenie, brak odpowiedniego przygotowania oraz ciągle rozwijający się organizm to czynniki, które mogą zadecydować o ryzyku wystąpienia urazu.

Ból kolana z przodu u dziecka, często zgłaszany przez osoby nastoletnie, głównie dziewczęta, powiązany jest z przeciążeniem stawu. Za przyczynę można uznać np.: długotrwałe chodzenie po górach, intensywne ćwiczenia fizyczne (aerobik), siedzenie przez długi czas ze zgiętymi kolanami.

Ból kolan u nastolatków, w szczególności u chłopców w wieku 10-14 lat, bywa związany z aktywnością ruchową wymagającą wyskoków i podskoków.

Ból pod kolanem u dziecka pojawia się w wyniku mikrourazów więzadła właściwego rzepki. W takiej sytuacji mamy do czynienia z tzw. kolanem skoczka. Intensywne uprawianie sportu (lekkoatletyki, koszykówki, piłki siatkowej czy piłki ręcznej) ze względu na swój charakter może sprzyjać pojawianiu się takich dolegliwości. Skręcenie kolana u dziecka (nagle i z dużym obciążeniem) podczas aktywności fizycznej może implikować poważne konsekwencje. Często dochodzi do uszkodzenia łękotek, czyli struktur amortyzujących staw. W zależności od tego, która łąkotka została uszkodzona – boczna czy przyśrodkowa, pojawia się ból kolana po wewnętrznej stronie lub z boku kolana. Tego typu urazy często pojawiają się u osób grających w piłkę ręczną, koszykówkę czy tenis ziemny.

W przypadku niemowląt i małych dzieci do najczęstszych urazowych przyczyn bólu kolana zaliczamy różnego rodzaju incydenty podczas zabawy. Należy pamiętać, aby otoczenie dziecka było bezpieczne: nie pozostawiamy dziecka samego bez opieki, staramy się zapewnić odpowiednią przestrzeń do zabawy bez niebezpiecznych przedmiotów, pamiętamy o ryzyku upadku ze schodów oraz urazów na twardych powierzchniach.

U dziecka, które jeszcze nie chodzi, ale doznało urazu, powinien zaniepokoić nas ból, który prezentowany jest w różny sposób, tj. dziecko oszczędza chorą kończynę, płacze podczas przewijania i czynności pielęgnacyjnych angażujących bolący staw. Należy również zwrócić uwagę na współwystępujące zmiany: zaczerwienienia, ocieplenia i obrzęki kolana.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Ból kolana u dziecka – przyczyny ortopedyczne

W wieku od 2 do 7 lat bardzo często mogą występować obustronne, naprzemienne bóle kolan. Dolegliwości zazwyczaj dają o sobie znać w nocy, przerywając sen dziecka. Wówczas istnieje konieczność wykonania badania rentgenowskiego oraz dodatkowych badań klinicznych. Jeśli ich wyniki nie wykazują żadnych zmian patologicznych, należy uznać, że mamy do czynienia z tzw. bólami wzrostowymi u dziecka. Warto jednak pamiętać, że takie objawy mogą występować przez dłuższy czas.

Po około 10. roku życia ból pod kolanem, zlokalizowany w okolicy guzowatości piszczeli może wskazywać na chorobę Osgood-Schlattera. W przypadku zaawansowanego schorzenia występuje silny ból w kolanie u dziecka oraz miejscowy obrzęk. W badaniu rezonansu magnetycznego obserwujemy zmiany o charakterze zapalnym. Pojawia się przeciążenie chrząstki wzrostowej.

Ból kolan u nastolatków, szczególnie u dziewcząt to często objaw konfliktu rzepkowo-udowego. Występują w okresie dorastania. W ich skład mogą wchodzić inne patologie takie jak chondromalacja rzepki czy zespół fałdu maziówki. Bardzo charakterystycznym objawem jest wtedy ból kolana z przodu.

W przypadku, gdy dziecko boli kolano z przodu, pod rzepką, ale nie ma uchwytnych przyczyn takiego stanu rzeczy, stawia się diagnozę idiopatycznych bólów przedniego przedziału tego stawu. Dolegliwości we wspomnianej lokalizacji pojawiają się podczas wysiłku fizycznego czy kucania. Pojawia się również ból kolana u dziecka przy chodzeniu (podczas długich spacerów) czy w trakcie wchodzenia po schodach, a nawet siedzenia. Wraz z upływem czasu narasta ich intensywność. Może występować również ból kolana przy zginaniu.

Czy ból kolana u dziecka oznacza nowotwór?

Symptomy świadczące o możliwości występowania nowotworu układu kostnego u dzieci
są niecharakterystyczne. Pojawiają się nie tylko objawy lokalne, ale także ogólnoustrojowe.
W przypadku stwierdzenia ich współwystępowania należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty.
Do objawów, które mogą sugerować nowotwór należą:

• regularnie występujące bóle kolan – w szczególności w nocy,
• dolegliwości zlokalizowane w jednym miejscu bez cech promieniowania,
• tkliwość bólowa o niewyjaśnionej przyczynie,
• ból występujący w trakcie spoczynku,
• utykanie o niewyjaśnionej etiologii,
• ból nóg u dziecka i gorączka.

W takich przypadkach konieczne jest wykonanie badań obrazowych oraz poszerzenie diagnostyki o badania laboratoryjne.

Rehabilitacja na kolano – jakie ćwiczenia na ból?

Rehabilitacja jest oczywiście uzależniona od rodzaju schorzenia, jego genezy i stopnia zaawansowania. Wspólnym mianownikiem jest jednak: stosowanie fizycznych ćwiczeń na kolano przywracających pełen zakres ruchomości, ćwiczeń propriocepcji poprawiających czucie głębokie i usprawniających kontrolę nad właściwym ustawieniem stawu, masaż kończyn dolnych, krioterapia, Kinesiology Taping. W przypadku niektórych schorzeń stawu kolanowego stosuje się także czasowe unieruchomienie w postaci ortezy.

Wskazane bywa ograniczenie wysiłku fizycznego i zabiegi mające na celu regenerację uszkodzonych struktur aparatu mięśniowo-więzadłowo-kostnego.