Antybiotyk na zapalenie oskrzeli – kiedy jest potrzebny i jaki wybrać dla dziecka i dorosłych?

Zapalenie oskrzeli – co to za choroba?

Zapalenie oskrzeli to najczęściej choroba infekcyjna, a szczyt zachorowań pojawia się w okresie jesienno-zimowym. Co jest najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzeli? Za rozwój zapalenia oskrzeli odpowiedzialne są w większości wirusy, takie jak rynowirusy, adenowirusy, wirusy grypy A, grypy B, wirusy paragrypy, koronawirusy, wirusy RVS.

Wirusowe zapalenie oskrzeli przenosi się drogą kropelkową, a większość z osób przechodziła w życiu co najmniej jedno zapalenie oskrzeli o takiej etiologii. Leczenie zapalenia oskrzeli antybiotykiem nie jest w takiej sytuacji konieczne, pomogą leki na kaszel i gorączkę.

Czy antybiotyk na zapalenie oskrzeli jest potrzebny?

U mniej niż 10 proc. chorych zapalenie oskrzeli jest wywołane przez zakażenie bakteryjne i wówczas lekarz decyduje, jaki antybiotyk wdrożyć. Jednym z największych zagrożeń pojawiających się obecnie, są zapalenia oskrzeli wywołane pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis).

Powszechne szczepienia przeciwko krztuścowi chronią pacjentów tylko przez 5–10 lat od podania ostatniej dawki, następnie konieczne jest powtórzenie szczepienia. Niestety, zwiększa się również udział osób, które celowo unikają szczepień, co potęguje ryzyko wystąpienia epidemii krztuśca.

Bakteryjne zapalenie oskrzeli może być również wywołane zakażeniami innymi patogenami, jak: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus i Haemophilus influenzae. Do zapaleń oskrzeli wywołanych patogenami atypowymi zalicza się te powodowane przez Mycoplasma pneumoniae oraz Chlamydophila pneuomoniae – ich przyczyną może być na przykład zanieczyszczona klimatyzacja domowa czy samochodowa.

Kiedy antybiotyk na oskrzela jest konieczny?

Za ostre zapalenie oskrzeli uznaje się takie zapalenie, które trwa krócej niż trzy tygodnie. Najczęstszymi objawami zapalenia oskrzeli są:

• gorączka,
• kaszel – początkowo suchy i duszący, następnie przechodzący w kaszel mokry, ze sporą ilością zalegającej wydzieliny,
• uczucie osłabienia, rozbicia, zmęczenia,
• bóle mięśni,
• bóle głowy,
• niekiedy bóle w klatce piersiowej, zwłaszcza po napadach intensywnego kaszlu.

Z kolei przewlekłe zapalenie oskrzeli, zgodnie z definicją WHO, to schorzenie oskrzeli objawiające się kaszlem i odkrztuszaniem plwociny, które utrzymuje się przez 3 miesiące lub dłużej w roku, przynajmniej przez dwa kolejne lata i nie zależy od innej organicznej choroby płuc i oskrzeli.

Antybiotyk na zapalenie oskrzeli u dziecka i dorosłych jest potrzebny, kiedy objawy wskazują na etiologię bakteryjną. Jej oznaki to:

• wysoka gorączka powyżej 39 stopni,
• świszczący kaszel z napadami duszności,
• kaszel utrzymujący się powyżej 3 tygodni,
• wymioty w czasie kaszlu,
• bóle w okolicy zatok.

Należy pamiętać, że antybiotyk na zapalenie oskrzeli bez recepty nie jest dostępny.

Antybiotyk na zapalenie oskrzeli dla dzieci i dorosłych

Bakteryjne zapalenie oskrzeli wymaga zawsze włączenia antybiotyku, by opanować objawy infekcji i nie dopuścić do rozwoju powikłań. Im wcześniej uda się rozpoznać etiologię bakteryjną choroby, tym leczenie jest skuteczniejsze.

Antybiotyk dla dzieci zawsze powinien być dobierany podczas konsultacji z lekarzem. Zdarza się, że pacjenci, sugerując się opinią znajomych, podają antybiotyk na własną rękę, sięgając po Doumox czy Augmentin. Jest to duży błąd, także w przypadku dorosłych. Kierując się jedynie nazwą antybiotyku na zapalenie oskrzeli, nigdy nie mamy gwarancji skuteczności. Jedynie specjalista jest w stanie dobrać najskuteczniejszy antybiotyk dla danego pacjenta.

Asortyment antybiotyków na zapalenie oskrzeli u dorosłych jest taki sam, jak w przypadku dzieci. Zmienia się jedynie dawkowanie.

Jaki antybiotyk będzie najskuteczniejszy i ile czasu go zażywać?

Jaki antybiotyk na zapalenie oskrzeli jest najczęściej stosowany? Jeśli zostanie potwierdzone zakażenie pałeczką krztuśca – antybiotykiem z wyboru są makrolidy: azytromycyna, klarytromycyna lub rzadziej erytromycyna. W zależności od wybranego antybiotyku na oskrzela terapia trwa od 5 do 14 dni. U osób nietolerujących makrolidów, po rozpoznaniu krztuśca zastosowanie znajduje kotrimoksazol.

W innych przypadkach bakteryjnego zapalenia oskrzeli lekarz stosuje antybiotyk, w zależności od wrażliwości danego szczepu bakterii oraz wieku chorego. Antybiotyk na zapalenie oskrzeli może być również stosowany w przypadku, gdy zostanie rozpoznanie zakażenie wirusem grypy – jest to wówczas działanie profilaktyczne, zapobiegające bakteryjnym powikłaniom infekcji.

Leki na zapalenie oskrzeli – co jeszcze może pomóc?

Jak wygląda leczenie objawowe zapalenia oskrzeli? Choć antybiotyk na zapalenie oskrzeli wywołane zakażeniem bakteryjnym jest podstawą terapii, wspomagająco można również stosować leki na kaszel, które łagodzą uporczywe dolegliwości. Należy pamiętać jednak, że kaszel jest zjawiskiem korzystnym, które ułatwia usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych – ma to szczególne znaczenie w bakteryjnym zapaleniu oskrzeli. Stąd stosowanie leków na suchy kaszel powinno być ograniczone.

Kaszel oskrzelowy może niekiedy wymagać również zastosowania leku rozkurczającego oskrzela, w formie nebulizacji. Wziewne leki przeciwdziałające obturacji (skurczowi) oskrzeli dostępne są na receptę. Leczenie zapalenia oskrzeli w ten sposób jest szczególnie częste u dzieci – ich drogi oddechowe są dużo bardziej wiotkie niż u dorosłych, a oskrzela mają dużo mniejszą średnicę. Skurcz oskrzeli jest wówczas niebezpieczny, z uwagi na ryzyko całkowitego zamknięcia ich światła.

Domowe leczenie zapalenia oskrzeli to również dbanie o prawidłową wilgotność powietrza oraz właściwe nawodnienie chorego. Odpowiednia ilość przyjętych płynów jest szczególnie ważna, jeśli chorobie towarzyszy gorączka, która zwiększa ryzyko odwodnienia. Domowe inhalacje z soli fizjologicznej działają nawilżająco na drogi oddechowe, zmniejszają podrażnienia oraz łagodzą napady kaszlu.

Dlaczego leczenie zapalenia oskrzeli jest ważne?

Nieleczone zapalenie oskrzeli może przekształcić się w zapalenie płuc, które szczególnie u dzieci wymaga leczenia szpitalnego.

Jakie objawy mogą wskazywać na zapalenie płuc u dziecka? Są to:

• gorączka (ale niekoniecznie, bo zapalanie płuc może wystąpić również bez gorączki),
• przyspieszenie akcji serca,
• przyspieszony oddech,
• duszność,
• osłabienie,
• bóle mięśni i stawów.

Na zdjęciu RTG klatki piersiowej dziecka widoczne są zmiany w płucach, a podczas osłuchiwania pacjenta przez lekarza występują świsty w płucach.