Choroba lokomocyjna (kinetoza) – przyczyny, objawy i leczenie

Czym jest choroba lokomocyjna?

Choroba lokomocyjna zwana też kinetozą to dokuczliwa przypadłość, której objawy pojawiają się i nasilają w czasie podróży, i która często występuje u dzieci. Zaburzenie to może pojawiać się w czasie podróżowania praktycznie każdym środkiem transportu, nawet kolejką górską czy na torze saneczkowym. Jednak nie każdy środek transportu u danego chorego musi wywoływać dolegliwości. Niektóre dzieci źle znoszą jazdę autobusem, ale np. w trakcie jazdy autem czują się dobrze.

Przyczyny choroby lokomocyjnej u dziecka

Choroba lokomocyjna to skutek niespójności sygnałów przesyłanych przez nasze narządy zmysłów w momencie przemieszczania się w inny sposób, niż chodzenie czy bieganie. Najważniejszą rolę w jej powstawaniu możemy przypisać reakcjom z błędnika. Błędnik informuje mózg o naszym położeniu oraz o tym, czy pozostajemy w spoczynku, czy się przemieszczamy. Dzieje się tak na skutek pobudzania znajdujących się w nim zakończeń nerwowych przez powtarzające się przyspieszenia i hamowania.

Zobacz też: Dlaczego dziecko zgrzyta zębami?

Oprócz sygnałów z błędnika nasz mózg rejestruje sygnały przesyłane z narządu wzroku i zakończeń nerwowych, znajdujących się w różnych częściach narządu ruchu. Kiedy te sygnały są niespójne z tym, co rejestruje błędnik, mogą pojawić się dolegliwości. Kiedy jedziemy, płyniemy lub lecimy, nasz błędnik zauważa zmianę przyspieszenia, a jednocześnie do mózgu docierają sygnały, że się nie przemieszczamy. Otrzymując sprzeczne informacje, nasz ośrodkowy układ nerwowy uruchamia reakcje obronne. Jest to początek choroby lokomocyjnej. Zwykle pierwsze objawy pojawiają się wkrótce po rozpoczęciu podróży. Zaczynamy coraz częściej ziewać i przełykać ślinę, intensywnie się pocimy, oddech staje się płytszy. W dalszej kolejności mogą pojawić się nudności i wymioty.

Bezpośrednią przyczyną kinetozy jest więc chaos informacyjny wywołujący podrażnienie błędnika.

To też może Cię zainteresować: Przyczyny zawrotów głowy u dziecka

Czynniki nasilające chorobę lokomocyjną

Objawy choroby lokomocyjnej mogą występować w różnym stopniu i nasileniu. Istnieją pewne czynniki, które mogą nasilać chorobę lokomocyjną i należą do nich:

• płeć – dziewczynki są bardziej narażone na chorobę lokomocyjną niż chłopcy;
• jedzenie – pokarmy ciężkostrawne przyjmowane przed podróżą;
• intensywne zapachy – odświeżacze powietrza w samochodzie, perfumy
  czy zapachy jedzenia;
• sposób jazdy – dynamiczna, ostra, mało płynna jazda;
• pokonywanie wyboistej i krętej drogi;
• brak dopływu świeżego powietrza;
• oglądanie bajek;
• czytanie książek.

Sprawdź też: Czym zająć dziecko w podróży?

W jakim wieku najczęściej występuje choroba lokomocyjna?

Nieprzyjemne dolegliwości bardzo rzadko pojawiają się u niemowląt czy nawet rocznych dzieci. Maluchy są przyzwyczajone do biernego przemieszczania się we wszystkich kierunkach – najpierw w łonie matki, a potem przy kołysaniu, bujaniu czy noszeniu w chuście. Choroba pojawia się, kiedy dziecko opanuje już umiejętność samodzielnego utrzymywania pozycji stojącej i przemieszczania się. Dotyczy głównie dzieci w wieku 2–12 lat, a najczęściej występuje między 4. a 10. rokiem życia. Złe samopoczucie zaczyna zazwyczaj ustępować po ukończeniu 6. roku życia, jednak u niektórych pacjentów przypadłość utrzymuje się przez całe życie lub pojawia się dopiero w wieku dorosłym.

Objawy choroby lokomocyjnej

Kinetozie towarzyszą nieprzyjemne objawy o różnym stopniu nasilenia. Czasem bywają bardzo intensywne, a czasem są subtelne, przez co rodzicom trudniej odgadnąć, co jest przyczyną złego samopoczucia dziecka w trakcie podróży. Z tego powodu sygnałami, które mogą stanowić podstawę do podejrzewania choroby lokomocyjnej, jest ziewanie, ślinienie się, bladość czy płacz malucha. Starsze dzieci mogą uskarżać się na ból lub zawroty głowy.

Do typowych symptomów kinetozy zalicza się:

• osłabienie organizmu,
• uczucie rozbicia,
• znużenie,
• zmęczenie,
• brak apetytu,
• wzmożoną senność,
• trudności w oddychaniu,
• ból i zawroty głowy,
• pocenie się wraz z uderzeniami gorąca czy zimna,
• bladość,
• ślinotok,
• nudności,
• wymioty,
• letarg i odrętwienie.

Czeka Cię długa podróż samochodem z kilkulatkiem? Koniecznie przeczytaj ten tekst

Jak leczyć chorobę lokomocyjną u dziecka?

Leczenie choroby lokomocyjnej możliwe jest poprzez:

• leki zawierające dimenhydraminę o działaniu przeciwwymiotnym, przeciwhistaminowym, antycholinergicznym i miejscowo znieczulającym (np. Aviomarin). Lek należy przyjąć około pół godziny przed planowaną podróżą. Warto pamiętać, że dimenhydramina może powodować działania niepożądane, tj. zmęczenie czy senność i stosowana jest zazwyczaj u dzieci powyżej 6. roku życia;

• leki przeciwwymiotne, przeciwalergiczne i uspokajające, których zażycie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą;

• suplementy (np. Aviomarin natural, Lokomotiv, Lokomarin, Lokomniamki), zawierające wyciąg z kłącza imbiru, który jest skutecznym środkiem zwalczającym mdłości i wymioty. Środki te występują w różnej postaci – nie tylko tabletek, ale również kropli, syropu, cukierków do ssania czy lizaków;

• gumy do żucia zawierające difenhydraminę, także zarejestrowane jako lek;
• specjalne plastry naklejane w odpowiednich miejscach na skórę, niwelujące dolegliwości przez ucisk (np. plaster na pępek);

• opaski uciskowe Sea-Band, które wykorzystują akupresurę i poprzez ucisk odpowiednich punktów ok. 7 cm powyżej nadgarstka znoszą objawy choroby lokomocyjnej (nudności). Nie powodują do tego senności i zmęczenia. Ich działanie potwierdzają badania naukowe.

Zobacz też: Jak zorganizować wakacje z dzieckiem?

Jak zapobiegać chorobie lokomocyjnej?

Trudno jest całkowicie zapobiec tej chorobie, choć jest kilka sposobów pozwalających zmniejszyć jej objawy. Pierwszy z nich nie zawsze da się zastosować. Wystarczy podróżować jako kierowca, sternik czy pilot. U kierujących pojazdem czy statkiem nie ma rozbieżności między obrazem, a tym, co rejestruje błędnik, zatem informacje docierające do mózgu są spójne. Jeśli jesteśmy pasażerami, musimy się do podróży odpowiednio przygotować.

W profilaktyce wystąpienia objawów choroby należy przestrzegać kilku zaleceń:

• siadanie przodem do kierunku jazdy;
• odpowiednie wyregulowanie pasa bezpieczeństwa tak, by nie był napięty i obejmował biodra, a nie brzuch dziecka;
• w autobusie siadanie w miejscach odległych od osi kół;
• unikanie czytania i korzystania z komputera podczas jazdy;
• w samolocie siadanie w fotelach umiejscowionych nad skrzydłem od strony okna;
• jedzenie lekkich posiłków przed podróżą;
• unikanie picia napojów gazowanych;
• unikanie intensywnych zapachów;
• skupianie wzroku na stabilnych punktach krajobrazu – horyzont;
• w miarę możliwości wybieranie pozycji półleżącej, która zmniejsza dezorientację ruchową;
• wietrzenie pojazdu, o ile to możliwe;
• robienie przerw w trakcie podróży.

Przed podróżą warto również wyspać się i wypocząć. W drogę dobrze jest zabrać torebki foliowe, które przydadzą się w nagłej sytuacji. Jeżeli dolegliwości się pojawią, należy zamknąć oczy i głęboko oddychać, ulgę może przynieść też zaczerpnięcie świeżego powietrza.

Dziecko wymiotuje w samochodzie – co robić?

Co robić, kiedy dziecko wymiotuje w czasie podróży? Pod ręką powinny być przede wszystkim torebki foliowe, ale również wilgotne chusteczki do umycia dziecka, papierowe ręczniki i ubranie na zmianę.

Jeśli mimo podejmowanych wysiłków nie uda się uchronić dziecka przed wymiotami w podróży, nie wywołujmy w maluchu poczucia winy, nie narzekajmy na skutki jego choroby i nie krzyczmy na dziecko. Maluch może stracić zapał do jakichkolwiek wyjazdów, które oprócz przykrych dolegliwości będą mu się kojarzyły z niezrozumiałym gniewem mamy.

Bardzo silne objawy choroby lokomocyjnej powinny skłonić cię do konsultacji ze specjalistą.